(ΙΙI) Μερικές παρατηρήσεις για το «σφυρί» και το «δρεπάνι» της «χρυσής αυγής»…

(μέρος 3ο)

To "αυτοκίνητο του λαού"

«Ο Εθνικοσοσιαλισμός απελευθέρωσε τον Γερμανό εργάτη από τη μέγγενη ενός δόγματος που ήταν βασικά εχθρικό τόσο για τον εργοδότη όσο και για τον εργαζόμενο. Ο Αδόλφος Χίτλερ επέστρεψε τον εργάτη στο έθνος του. Τον μετέτρεψε σε πειθαρχημένο στρατιώτη της εργασίας και συνεπώς σύντροφό μας ».

(Γ. Κρουπ, πρόεδρος του Συνδέσμου της Γερμανικής Βιομηχανίας)

Η «εθνική ολοκλήρωση» της Γερμανίας από τον ναζισμό, στην οποία αναφέρεται ο Γ. Κρουπ, επιτεύχθηκε μέσα από συγκεκριμένες πολιτικές, τις οποίες η Αριστερά έχει υποτιμήσει. Η ένταξη της εργατικής τάξης στον εθνικό κορμό στηρίζεται κυρίως σε πρακτικές διακρίσεων από τις εργατικές τάξεις των άλλων εθνών - κρατών, διακρίσεων οι οποίες συγκροτούνται στον χώρο της αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης. Ο χώρος της «συλλογικής κατανάλωσης» στον οποίο διαμορφώνονται αντίστοιχα εθνικά πρότυπα, είναι ένα βασικός χώρος άσκησης αυτών των πολιτικών. Οι διαφορές ανάμεσα στις εργατικές τάξεις των εθνών - κρατών, όπως αυτές καταγράφονται σε αυτό που ονομάζεται «βιοτικό επίπεδο», είναι ένας από τους πλέον καθοριστικούς μηχανισμούς ένταξης της εργατικής δύναμης στον «εθνικό κορμό», όπου οι υλικοί όροι «δένονται» με ιδεολογικούς όπως δένεται στο «μπετόν αρμέ» το σίδερο με το τσιμέντο…

Ο «κρατικός καπιταλισμός» του ναζιστικού καθεστώτος της Γερμανίας σε αυτό το πεδίο ήταν πράγματι «πρωτοπόρος» σε σχέση με τους ανταγωνιστές του. Η ιστορία του «σκαραβαίου» είναι αρκετά διδακτική:

Οι Ιταλοί εκείνη την εποχή ένιωθαν «εθνική υπερηφάνεια» για τα τρένα τους, επειδή το φασιστικό καθεστώς είχε βελτιώσει τις συνθήκες μεταφοράς στα μέσα μαζικής μεταφοράς και κυρίως στα τρένα, τα οποία έφταναν στον προορισμό τους - για πρώτη φορά στην ιστορία της Ιταλίας - την προκαθορισμένη ώρα.

Ο Χίτλερ ακολούθησε διαφορετική πολιτική. Το «όραμά» του για το «αυτοκίνητο του λαού» έγινε ένα διαχρονικό σύμβολο σε Ανατολή και Δύση. Επιβίωσε πολύ περισσότερο απ’ ότι το ναζιστικό καθεστώς της Γερμανίας και επιβλήθηκε ως ένα παγκόσμιο αγαθό, αντίστοιχο με την Coca-Cola, όμως με πολύ περισσότερα σημαινόμενα: από σύμβολο του χιπισμού ως ανθρωπόμορφος ήρωας σε πολλές Disney ταινίες.

Το 1931 ο Φέρντιναντ Πόρσε ίδρυσε την εταιρεία Porsche GmbH. Το πρώτο πρόγραμμα που ανέλαβε με κρατική χρηματοδότηση, ήταν η σχεδίαση ενός αυτοκινήτου που θα ήταν προσβάσιμο για αγορά από όλο το λαό. Γι' αυτό τον λόγο, το πρότζεκτ ονομάστηκε Volkswagen (αυτοκίνητο του λαού). Ο ίδιος ο Χίτλερ έδωσε τις βασικές οδηγίες στον Πόρσε στα τέλη καλοκαιριού του 1933, σε μεταξύ τους συνάντηση στο ξενοδοχείο Κάιζερχοφ στο Βερολίνο. Αναλύοντας τα σχέδιά του στον Πόρσε, του ζήτησε να είναι μικρό, ανθεκτικό, με αξιόπιστο κινητήρα, χαμηλή κατανάλωση (40 μίλια ανά γαλόνι βενζίνης) και να μπορεί να μεταφέρει 4 ενήλικες ή 2 ενήλικες και 3 παιδιά, με ταχύτητα 100 km/h. Το πιο σημαντικό όμως ήταν ότι αυτό το αυτοκίνητο θα έπρεπε να ήταν ιδιαίτερα φτηνό. Όταν ο Πόρσε ρώτησε τον Χίτλερ τι έχει στο μυαλό του, φέρεται να απάντησε: “ - Οποιαδήποτε τιμή, Χερ Πόρσε. Οποιαδήποτε τιμή κάτω από τα 1.000 μάρκα”. Στην ίδια συνάντηση φέρεται ότι του έδωσε και το παρακάτω σκίτσο για το “αυτοκίνητο του λαού”:

Λίγα χρόνια μετά, το 1937 ιδρύεται ως δημόσια εταιρεία από την τότε κυβέρνηση των Ναζί, η Volkswagen (VW), για να παράγει και να διαθέτει στους Γερμανούς καταναλωτές τον «σκαραβαίο». Επειδή εκείνη την εποχή στην Γερμανία δεν υπήρχαν εγκαταστάσεις αυτοκινητοβιομηχανίας για μαζική παραγωγή, το ναζιστικό καθεστώς αποφάσισε να τις δημιουργήσει. Για το σκοπό αυτό, το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν δημεύσει τα κτήματα ενός «πλουτοκράτη» - του ευγενούς Werner von Schulenberg του Wolfsburg - ως χώρο για την εγκατάσταση της νέας βιομηχανικής μονάδας και την δημιουργία μιας πόλης για τους εργαζόμενους σε αυτή.

Ο «σκαραβαίος» ήταν ένα αυτοκίνητο με πολλές καινοτομίες το οποίο επέβαλε τα δικά του πρότυπα στο χώρο της συλλογικής κατανάλωσης με: την χαμηλή τιμή αγοράς, την αξιοπιστία, το χαμηλό κόστος συντήρησης και την χαμηλή κατανάλωση καυσίμου, πρότυπα που τα άλλα καπιταλιστικά κράτη εκείνης της εποχής δεν μπορούσαν ούτε καν να φανταστούν. Η τιμή αγοράς των 1000 μάρκων που αντιστοιχούσε τότε σε 250 δολάρια, ήταν ένα μέγεθος το οποίο ούτε ο Ford μπορούσε να πλησιάσει, όχι το 1938 αλλά ούτε καν την δεκαετία του 60, όταν ο «σκαραβαίος» έγινε το κορυφαίο σε πωλήσεις ξένο αυτοκίνητο στις ΗΠΑ. Γιαυτό εξέφρασε τότε την οργή του χαρακτηρίζοντάς τον ως «σκατόκουτο»…

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο χαμηλός αεροδυναμικός συντελεστής (Cd = 0,41) ήταν ένα νούμερο πραγματικά εντυπωσιακό για εκείνη την εποχή του 1938 και παρέμεινε κορυφαίο ως την δεκαετία του 70. Τότε η αυτοκινητοβιομηχανία άρχισε να αναζητεί λύσεις για πιο οικονομικά αυτοκίνητα, όχι βέβαια για το πορτοφόλι του καταναλωτή αλλά λόγω της πετρελαϊκής κρίσης. Για την ιστορία, η VW δημιουργήθηκε ως κρατική επιχείρηση και παρέμεινε στον πλήρη έλεγχο του Γερμανικού κράτους ως το 1960, οπότε ιδιωτικοποιήθηκε μερικώς με την διάθεση ενός μέρους των μετοχών της στο Χρηματιστήριο και μετατράπηκε Α.Ε. 

(συνεχίζεται)

τα προηγούμενα, εδώ:

(μέρος 1ο)

(μέρος 2ο)