 |
| (Φωτο: μια τρύπα στο ...νερό) |
Ένα κείμενο του Κωστή Καρπόζηλου (ιστορικός, διευθυντής των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας -ΑΣΚΙ) για προβληματισμό σε σχέση με το ερώτημα: πόσο χρήσιμα είναι τα «διδάγματα/παραδείγματα» από το «παλιό» για να συγκροτηθεί το «νέο»;
βιβλιοκριτική:
'Η ιστορία δεν κάνει τίποτα':
σκέψεις πάνω στο βιβλίο του Αντώνη Λιάκου, Αποκάλυψη, Ουτοπία, Ιστορία (Πόλις, 2011).
Του Κωστή Καρπόζηλου
Τόν Ἰούλιο τοῦ 1923, σέ ἕνα ἐργοστάσιο τῆς νεαρῆς Σοβιετικῆς Δημοκρατίας,3.500 ἐργάτες ἀνέμεναν ἐπί δίωρο τούς προσκεκλημένους ὁμιλητές γιά νά ξεκινήσει ἐπιτέλους ἡ προγραμματισμένη ἐκδήλωση· ἀντιμέτωπος μέ τήν σοβιετική ἀργοπορία, ἕνας ἀμερικανός δημοσιογράφος σχολίασε ὅτι οἱ 7.000 χαμένες ἐργατοῶρες τῆς ἀναμονῆς ἰσοδυναμοῦσαν μέ τήν κατασκευή δύο ἀεροσκαφῶν. Τό περιστατικό αὐτό ἔδωσε τό ἔναυσμα γιά τήν ἵδρυση τῆς Λίγκας τοῦ Χρόνου, μιᾶς μαχητικῆς ὀργάνωσης πού ἀναζήτησε τήν ἰδεατή σύζευξη τοῦ ἐπαναστατικοῦ κατεπείγοντος μέ τίς σύγχρονες κατακτήσεις τοῦ τεϋλορισμοῦ[2]. Ἡ διάλυσή της, τόν Φεβρουάριο τοῦ 1926, ἐπισφράγισε τήν ὑποχώρηση τῶν τολμηρῶν πειραματισμῶν, πού εἶχε ἐγκαινιάσει ὁ «μεγάλος οὐτοπικός πειραματισμός τοῦ 20οῦ αἰώνα», το παγκόσμιο 1917 [3].
 |
ΑΝΤΩΝΗΣ ΛΙΑΚΟΣ,
Ἀποκάλυψη, Οὐτοπία
καί Ἱστορία:
οἱ μεταμορφώσεις τῆς
ἱστορικῆς συνείδησης,
Ἀθήνα,
Πόλις, 2011 (478 σ.) |
Τό βιβλίο τοῦ Ἀντώνη Λιάκου Ἀποκάλυψη, Οὐτοπία καί Ἱστορία:οἱ μεταμορφώσεις τῆς ἱστορικῆς συνείδησης περιλαμβάνει δεκάδες ἀνάλογης γοητείας στοχασμούς καί ἐγχειρήματα γύρω ἀπό τήν «ἀρχιτεκτονική τοῦ χρόνου». Κατά ἕναν τρόπο ὅμως, το περιφερειακό παράδειγμα τῆς Λίγκας τοῦ Χρόνου προσιδιάζει στήν κεντρική προβληματική τοῦ βιβλίου γιά τίς μεταμορφώσεις τῆς ἱστορικῆς συνείδησης: ἡ Λίγκα ἀποσκοποῦσε στόν βολονταριστικό μετασχηματισμό τῆς συνείδησης τοῦ χρόνου στήν ὑπηρεσία τῆς κοινωνικῆς μεταβολῆς. Ἡ ἵδρυση τῆς ὀργάνωσης, οἱ πυρετώδεις δραστηριότητες και ἡ διάλυσή της ἀντιστοιχοῦν στόν δεύτερο ἄξονα τοῦ βιβλίου: τίς ἀναμονές, τίς ἐκπληρώσεις καί τίς ἐπώδυνες διαψεύσεις τῶν Οὐτοπιῶν. Ἄλλωστε, σύμφωναμέ τίς ἐπεξεργασίες τοῦ Πλάτωνα Μιχαήλοβιτς Κερτσέντσεφ, τοῦ ἱδρυτῆ τῆς Λίγκας, ἡ χειραφέτηση τοῦ ἀνθρώπου θά προέκυπτε μέσα ἀπό τούς καταναγκασμούς τῆς ἐπαναληπτικῆς χρονομέτρησης.
Ὁ προβληματισμός τοῦ Ἀντώνη Λιάκου γιά τήν «ἀρχιτεκτονική τοῦ χρόνου», ἐκτείνεται ἀπό τό προφητικό Βιβλίο τοῦ Δανιήλ ἕως τίς σύγχρονες ἀναμονές τῆς βιοκλιματικῆς Ἀποκάλυψης. Κατά συνέπεια, ἡ διαδρομή στην ὁποία προσκαλεῖ ὁ συγγραφέας τούς ἀναγνῶστες, ἐφόσον «θά πρέπει νά φανταστοῦν τόν ἑαυτό τους νά συμμετέχει σέ μιά παρέα πού πορεύεται», εἶναι μακρά. Συνάμα εἶναι συναρπαστική· ὁ συγγραφέας δέν λειτουργεῖ ὡς μεταπράτης ἑνός ἐξωγενοῦς θεωρητικοῦ σχήματος, ὁπότε ἀποφεύγει τήν κουραστική συνήθεια τῶν σχοινοτενῶν εἰσαγωγῶν πού ἀποβαίνουν εἰς βάρος τῆς ἀφήγησης. Ἀντίθετα, ἀπό πολύ νωρίς διατυπώνει ἕνα κεντρικό ἐπιχείρημα, τό ὁποῖο νομίζω ὅτι συνοψίζεται στό ὑποκεφάλαιο γιά τήν ἐνσωμάτωση τοῦ ἐσχατολογικοῦ λόγου στή θεολογίατῆς ἐξουσίας («Χριστιανικός λόγος - Ρωμαϊκή ράβδος»). Στή σελίδα 69 λοιπόν διαβάζουμε ὅτι «
τό ἰσχυρότερο διακύβευμα μιᾶς ἐξουσίας δέν εἶναι ἄν μπορεῖ νά κυριαρχήσει στή μνήμη, ἀλλά στή φαντασία. Τήν ἱστορία δέν τή χρειάζεται τόσο ὡς ἐργαλεῖο κυριαρχίας τοῦ παρελθόντος, ὅσο ὡς ὄργανο κυριαρχίας τοῦ μέλλοντος»[4].
Αναρτήσεις
