Η αθηναϊκή δημοκρατία στο Κυρηνάλιο, ή τα Πέντε Αστέρια στην Ακρόπολη

Αναδημοσίευση από το "Antonis Liakos"

Άστραψαν και βρόντηξαν με τις ιταλικές εκλογές οι κήρυκες του ορθολογισμού και της αρετολογίας. Ο λαϊκισμός σε όλες τις κλίσεις και αριθμούς. Και η αριστερή μελαγχολία που έγινε αριστερή κατάθλιψη. Ο Μαρκο Ρεβέλι θυμάται στην εφημερίδα Μανιφέστο το …1948 (sic!): «Και τότε ηττήθηκε η Αριστερά, αλλά δεν εξαφανίστηκε. Εβδομήντα χρόνια αργότερα, δεν βρίσκουμε κόκκινες κουκίδες πια στον εκλογικό χάρτη!» Εντούτοις, το νέο κοινοβούλιο είναι το νεώτερο στην ηλικία που έχει υπάρξει ποτέ στην Ιταλία ( μέσος όρος 44 χρόνια) και εκείνο όπου οι γυναίκες μετρούν πάνω από ένα τρίτο. Και τι δεν ακούστηκε όμως για τη σύνθεση του! Γκαρσόνια και κτηνοτρόφοι, ναυτικοί και πληροφορικάριοι, άνθρωποι με δουλειές του ποδαριού, κορίτσια της διπλανής πόρτας, χωρίς εμπειρία και ανάλογο κύρος και βάρος για το κοινοβούλιο.

Τι συμβαίνει λοιπόν στην Ιταλία; Τι είναι αυτό το πρώτο κόμμα, το κίνημα των Πέντε Αστέρων; Τι λέει το πρόγραμμά του; Το πρόγραμμα είναι αναρτημένο στο διαδίκτυο, άλλωστε όλο αυτό το κόμμα που δεν θέλει να λέγεται κόμμα αλλά κίνημα πολιτών, είναι βασισμένο, και ως ιδέα και επιχειρησιακά, στο διαδίκτυο. Εντούτοις οι σχολιαστές των ελληνικών εφημερίδων δεν θέλουν να ξέρουν.

Ένα από τα πιο διασκεδαστικά (αλλά και κατατοπιστικά) πεντάστερα κείμενα είναι ένας διάλογος ανάμεσα στον νομπελίστα θεατράνθρωπο Ντάριο Φο, τον Μπέπε Γκρίλλο, και τον Τζιανρομπέρτο Καζαλέτζιο, με τίτλο «Ο Γρύλος τραγουδάει πάντα στο δειλινό» (Il Grillo canta sempre al tramonto). Ο τίτλος παραφράζει χιουμοριστικά, και παίζει ανάμεσα στην κυριολεξία και στις μεταφορές, από το όνομα του Γκρίλλο, έως την κουκουβάγια, που πετάει πάντα στο δειλινό, και που συμβολίζει την Αθήνα. Ο διάλογος αυτός, όπως διατυπώνεται προγραμματικά, γράφηκε στο πρότυπο του διαλόγου του Λουκιανού (1ος μ.χ. αιώνας) «Πλοίον ή ευχαί» που είναι μια κουβέντα που γίνεται από τρεις φίλους (Λυκίνος, Σάμιππος και Τιμόλαος) ανεβαίνοντας από τον Πειραιά στην Αθήνα. Σχολιάζουν την αξιοθρήνητη κατάσταση των ελληνικών πόλεων εκείνης της εποχής και προτείνουν τις πιο τολμηρές, ακόμη και σουρεαλιστικές λύσεις. Ειρωνεία, σαρκασμός, ουτοπία.

Ο περιπατητικός διάλογος ξεκινά με αναφορά στον Ερατοσθένη που με απλούς αλλά τολμηρούς συλλογισμούς και παρατηρήσεις μέτρησε την περιφέρεια της γης. Το μήνυμα: πώς να σκεφτούμε πέρα από τα κοινώς παραδεδεγμένα. Τερματισμός του περιπατητικού διαλόγου σ’ ένα μπαρ στους πρόποδες της Ακρόπολης, όπου οι τρεις φίλοι, πίνοντας την μπύρα τους, ακούν προσεκτικά τον επιτάφιο του Περικλή, που εξηγεί τη λειτουργία της αθηναϊκής δημοκρατίας, που παρατίθεται στον επίλογο. Η άμεση δημοκρατία είναι εφικτή στην εποχή του διαδικτύου, η οικολογία είναι απαραίτητη για την βιωσιμότητα του πλανήτη , η αντίθεση στην επαγγελματική πολιτική προϋπόθεση της δημοκρατίας των πολιτών. Η υποστήριξη των μικρών παραγωγών και η απελευθέρωσή τους από το κράτος, το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, η επανεγκαθίδρυση του κράτους πρόνοιας, η αντιμετώπιση του μεταναστευτικού με επιμερισμό του βάρους σε όλη την Ευρώπη, η ανάδειξη των πρωτοβουλιών των πολιτών στην ψήφιση νόμων, διευκόλυνση των δημοψηφισμάτων για όλα τα κρίσιμα ζητήματα περιλαμβανομένων και των οικονομικών, αλλά και δυσπιστία στα κόμματα και εμπιστοσύνη στην άμορφη κοινωνία των πολιτών, αυτές είναι σε γενικές γραμμές οι ιδέες που περνούν από τον διάλογο. Ένα κίνημα άμεσης δημοκρατίας που θυμίζει έντονα την κάτω πλατεία Συντάγματος του 2011, αλλά και ολόκληρα κομμάτια του προεκλογικού προγράμματος του Σύριζα. Δεν αυτοπροσδιορίζεται ως αριστερό, άλλωστε ένα από τα συνθήματα είναι «δεν υπάρχουν ιδέες αριστερές και δεξιές, υπάρχουν ιδέες καλές και κακές». Θυμίζουν αυτά κινήματα αντιπολιτικής; Αν καταλαβαίνει κανείς την πολιτική ως την τεχνολογία της μεταδημοκρατίας, σίγουρα ναι. Αλλά αυτό που σ’ ερωτά εμμέσως και αμέσως είναι «τι είναι πολιτική στη δημοκρατία, και τι είναι δημοκρατική πολιτική, τι σημαίνει πολίτης, και πώς ασκούν οι πολίτες πολιτική;»

Το ύφος του διαλόγου, δηλαδή η μίμηση του σατυρικού αρχαίου διαλόγου έχει ενδιαφέρον ως προς το μήνυμα που στέλνει: Σταματήστε να μιλάτε με σοβαροφάνεια, ακούστε πολλές ιδέες, μπορεί να σας φαίνονται μερικές απλοϊκές, άλλες ανεδαφικές. Ίσως και να είναι. Αλλά χρειάζεται ένας άλλος τρόπος να γίνει πολιτική σήμερα, υπάρχουν τα μέσα και οι δυνατότητες. Και η ανάγκη βέβαια. Σε μια Ιταλία που η μια οικογένεια στις τέσσερις βυθίζεται στη φτώχεια, που η ανεργία στον ιταλικό νότο προσεγγίζει ελληνικά ρεκόρ, που οι εργάτες ψηφίζουν Λέγκα του Βορρά γιατί τους μετανάστες δεν τους στέλνουν εκεί που ζουν οι πλούσιοι αλλά οι φτωχοί, σε μια Ιταλία χωρίς ελπίδα, όπου ξηλώθηκε η μεταπολεμική κομματοκρατία αλλά η επιχείρηση «καθαρά χέρια» κατέληξε στον Μπερλουσκόνι και η μεταδημοκρατία θριάμβευσε με εξωκοινοβουλευτικές λύσεις με τη συναίνεση Κεντροαριστεράς και Κεντροδεξιάς, πώς αλλιώς να μιλήσει κανείς διαφορετικά από τον Λουκιανό;

Δεν ξέρω που θα καταλήξει όλο αυτό. Σημασία όμως έχει να ακούμε προσεκτικά, χωρίς καταδικαστικούς αφορισμούς.

Σχετικό άρθρο:
Γιατί η "ελληνική" δημοσιογραφική πορνεία σκύλευσε και τον θάνατο του Dario Fo;