Το άθροισμα 6 μηδενικών παραμένει στο ...μηδέν!

Του Νίκου Π.

Όταν έπεσε το μάτι μου στο κείμενο του Κώστα Γούση με τον βαρύγδουπο τίτλο:“Το καπιταλιστικό κράτος και οι προϋποθέσεις μιας νέας εργατικής αντικαπιταλιστικής ηγεμονίας” είπα να ρίξω μια ματιά για να ενημερωθώ πάνω στις θεωρητικές αναζητήσεις του χώρου του ΝΑΡ. Αυτές οι αναζητήσεις αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον αυτή την περίοδο γιατί οι δυνάμεις του ΝΑΡ επιχειρούν την υπέρβαση του μετωπικού σχήματος του ΑΝΤΑΡΣΥΑ στην κατεύθυνση της αυτόνομης οικοδόμησης ενός νέου κομμουνιστικού φορέα.

Μόλις το μάτι μου έπεσε στην φράση που ήταν μάλιστα υπογραμμισμένη με παχιά γράμματα: "τη σκληρή κριτική στον Πουλαντζά από τους Χόλογουει, Πικιότο και Κλάρκ" αναθάρρησα γιατί σκέφτηκα ότι θα διάβαζα επιτέλους κάτι ενδιαφέρον πέρα από τους γνωστούς γλωσσικούς βερμπαλισμούς, οι οποίοι αποτελούν το σήμα κατατεθέν αυτού του πολιτικού χώρου.

Λάθος μου μεγάλο! Το διαπίστωσα όταν ολοκλήρωσα το διάβασμα και αναρωτήθηκα γιατί γράφτηκε αυτό το κείμενο. Το καινούργιο που φέρνει  είναι άλλος ένας νεολογισμός. Πρόκειται για την “θεωρία της μετάβασης”. Ο Κ. Γούσης επιχειρεί μάλιστα να συγκροτήσει αυτή την θεωρία με βάση έξι σημεία. Ο ορισμός αυτών των σημείων καταλαμβάνει και το μεγαλύτερο μέρος του κειμένου.

Απ' ότι γνωρίζαμε μέχρι σήμερα “θεωρίες μετάβασης” δεν υπήρχαν. Μερικοί μάλιστα θεωρητικοί του μαρξισμού είχαν καταδείξει  το αδύνατο της ύπαρξης παρόμοιων θεωριών, αφού δεν υπάρχουν - ούτε μπορεί να συγκροτηθούν - θεωρίες για μεταβατικούς τρόπους παραγωγής. Όμως ο Κ. Γούσης πραγματοποιεί μια σημαντική τομή στην μαρξιστική θεωρία και εμπλουτίζει τον μαρξισμό – λενινισμό με νέα εργαλεία...

Το πρώτο πράγμα όμως που δεν διευκρινίζει στο κείμενό του είναι τα όρια αυτής της μετάβασης: από που ξεκινάει και που σταματά. Αν υπονοεί την μετάβαση από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό, τότε θα έπρεπε να αναφερθεί στην εμπειρία του σοβιετικού μοντέλου το οποίο είναι η λυδία λίθος για όλες τις θεωρητικές αναζητήσεις του προηγούμενου αιώνα. Δεν είμαστε σήμερα πριν το 17. Και ενώ στο κείμενο γίνονται κάποιες αναφορές στον “Οκτώβρη” απουσιάζει εντελώς το ζήτημα της κατάρρευσης του υπαρκτού κομμουνισμού και των κρίσιμων θεμάτων για το κράτος και την εργατική εξουσία, όπως αυτά αναδείχτηκαν μέσα από την ιστορική εμπειρία του επαναστατικού κινήματος. Σε τι χρησιμεύουν οι αναφορές στο έργο του Πέρρυ Άντερσον , του Λίο Πάνιτς και των άλλων τους οποίους μνημονεύει ο Γ.  Γούσης, όταν δεν κάνει οποιαδήποτε αναφορά στο έργο των  ογκόλιθων του υπαρκτού κομμουνισμού, όπως του Μπρέζνιεφ, του Γκορμπατσόφ, του Γέλτσιν και των άλλων ηγετών που βγήκαν από τα σπλάχνα του ΚΚΣΕ, του πιο ισχυρού κομμουνιστικού κόμματος που υπήρξε σε τούτο το πλανητικό σύστημα;

Η πολιτική έχει την αυτονομία της από την θεωρία. Η πολιτική είναι περισσότερο “τέχνη” και λιγότερο “επιστήμη”. Είναι η ικανότητα να αναλύουμε πως αρθρώνονται οι αντιθέσεις σε μια δεδομένη κατάσταση και να ανατρέπουμε τους ισχύοντες συσχετισμούς. Δεν θα συμφωνήσουμε με τον Κ. Γούση ότι “Ιδιαίτερα χρήσιμοι απ’ αυτή την άποψη είναι ο ορισμός της επαναστατικής κατάστασης του Λένιν και της οργανικής κρίσης του Γκράμσι.” Δυστυχώς σήμερα δεν βρισκόμαστε στα πρόθυρα της επανάστασης. Για κάποιον που ενδιαφέρεται να αλλάξει τον κόσμο και όχι να τον ερμηνεύει, σήμερα πιο χρήσιμος είναι ο ορισμός της “συγκυρίας” και της “ταξικής πάλης”,  έννοιες οι οποίες δεν έχουν καμία οργανική σχέση με  την "θεωρία της μετάβασης" του Κ. Γούση, και δεν θα μπορούσαν να έχουν, αφού στην πραγματικότητα συγκροτούν τους όρους της  αναίρεσή της...