Στο κατώφλι μιας σκοτεινής εποχής

Αναδημοσίευση από την ΕΠΟΧΗ (Κυριακή, 27 Ιουνίου 2010)

Του

Δήμου Τσακνιά

Eχουμε πολλές φορές αναφερθεί στο χαρακτήρα της παρούσης κρίσης. Ανεξάρτητα απ΄ τις εκδηλώσεις της, ως κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος ή δημοσιονομική κρίση ή κρίση χρέους κ.ο.κ., στην αριστερά συμφωνούμε γενικά ότι δεν έχουμε να κάνουμε με μια συνηθισμένη κυκλική κρίση, αλλά βρισκόμαστε στη δίνη μιας δομικής κρίσης του καπιταλιστικού συστήματος. Το χαρακτηριστικό των δομικών κρίσεων είναι ότι οι αντιθέσεις που σωρεύτηκαν είναι τέτοιες που δεν μπορούν να ξεπεραστούν στη διάρκεια ενός κύκλου. Γι΄ αυτό και διαρκούν περισσότερο, είναι πιο μακρόχρονες. Κυρίως όμως δεν μπορούν να ξεπεραστούν στο πλαίσιο και στη βάση της υπάρχουσας διάρθρωσης.

Όταν το 2008 ξέσπασε η κρίση, αρκετοί στην αριστερά και στον ΣΥΡΙΖΑ την εξέλαβαν ως προαναγγελία γρήγορου θανάτου του καπιταλισμού και ζητούσαν όχι μόνο το κεφάλι του επί πίνακι αλλά και τα κεφάλια όσων ήταν πιο συγκρατημένοι σε τέτοιες εκτιμήσεις (μεταξύ των οποίων και το δικό μου -ως υπεύθυνου της επιτροπής προγράμματος).

Αυτό όμως που σίγουρα επιβεβαίωσε και επιβεβαιώνει με πολύ έντονο και εκκωφαντικό τρόπο η παρούσα κρίση είναι ότι οι αναπτυγμένες αλλά και οι μέσου επιπέδου καπιταλιστικές οικονομίες, όπως η ελληνική, έχουν εξαντλήσει για το προβλέψιμο μέλλον την ικανότητά τους να επιβιώνουν χωρίς να συμπιέζουν διαρκώς το επίπεδο και τις συνθήκες ζωής και εργασίας των πληθυσμών τους. Χωρίς να περιορίζουν δραστικά τα δημοκρατικά δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών τους.

Καπιταλισμός,

όχι ένα απλό σύστημα

καταπίεσης

Με δύο λόγια, αυτό που προσπαθούσαν να αποκρύψουν με τα διάφορα νεοφιλελεύθερα ιδεολογήματα, τη φιλολογία και τα μέτρα για τις λεγόμενες ευέλικτες μορφές απασχόλησης, τώρα αναγκαστικά και έμπρακτα ομολογείται: Ο καπιταλισμός ακόμα και στις πιο αναπτυγμένες μορφές του δεν μπορεί πλέον να αποφέρει και κέρδος και βελτιούμενες συνθήκες ζωής και εργασίας. Αν συμφωνήσουμε σ΄ αυτό δεν υπάρχει καμιά δυσκολία να κατανοήσουμε όχι μόνο την πολιτική του ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση αλλά και γενικότερα της σοσιαλδημοκρατίας. Ούτε τη φύση και τους σκοπούς των διαρθρωτικών μέτρων που παίρνει η κυβέρνηση. Ούτε το χαρακτήρα και το ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσο κι αν αυτό είναι επώδυνο για όσους πίστεψαν με πάθος στις δυνατότητες που δημιουργούσε.

Ο καπιταλισμός στον οποίο ζούμε είναι συγκροτημένος στη βάση της ταξικής εκμετάλλευσης. Επομένως, παρά τις ευρέως διαδεδομένες απόψεις και σε τμήματα του ΣΥΡΙΖΑ, και στους παροικούντες ή παρεπιδημούντες στην περιοχή των γραφείων του, είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα απλό σύστημα ταξικής καταπίεσης. Εκτός απ΄ την άμεση εξουσία που ασκεί στη σφαίρα της οικονομίας και της πολιτικής, υποτάσσει όλη την κοινωνική ζωή στις αφηρημένες απαιτήσεις της αγοράς. Που τώρα πια δεν είναι ένας τόπος ανταλλαγής, συναλλαγών, συμφωνιών και αγοραπωλησιών εμπορευμάτων, αλλά ο αόρατος κυβερνοχώρος της αγοράς του χρήματος. Μέσα απ΄ την εμπορευματοποίηση της ζωής σ΄ όλες τις εκφάνσεις της προσδιορίζονται με αναγκαστικό τρόπο η κατανομή του χρόνου εργασίας, του ελεύθερου χρόνου, η κατανομή των πόρων, των προτύπων παραγωγής και κατανάλωσης. Των πολιτιστικών προτύπων και αξιών, του είδους και του περιεχομένου της εκπαίδευσης. Συνοπτικά, του τρόπου ζωής της εργαζόμενης πλειοψηφίας. Με την υπαγωγή της χώρας μας απ΄ την κυβέρνηση Παπανδρέου στο λεγόμενο μηχανισμό στήριξης απ΄ τα κράτη - μέλη της Ζώνης του ευρώ και του Δ.Ν.Τ. (ν.3845/2010), η κατάσταση αυτή γίνεται πιο καθαρή, πιο ακραία και απροκάλυπτα πιο βάναυση. Η ολοκληρωτική κυριαρχία των νεοφιλελεύθερων και νεοσυντηρητικών δογμάτων συνιστά το πέρασμα στο κατώφλι μιας νέας εποχής, μιας σκοτεινής εποχής. Μιας εποχής επιστροφής στις πιο αποκρουστικές κοινωνικές μορφές του ιστορικά μεσαιωνικού παρελθόντος της ανθρωπότητας. Ο ευρωπαϊκός εργασιακός πολιτισμός, η κοινωνική ασφάλιση, ο νομικός πολιτισμός που οικοδομήθηκαν στη διάρκεια δεκαετιών με σκληρούς αγώνες των εργαζόμενων τάξεων της Ευρώπης, αποδομούνται, κατεδαφίζονται με συνοπτικές διαδικασίες. Δεν χρειάζονται προβολές στο μέλλον για να περιγράψουμε τις ζοφερές προοπτικές. Η νέα γενιά από τώρα βλέπει να ορθώνονται τείχη μπροστά της, που οδηγούν στο να μην έχει να ελπίζει τίποτα για τη ζωή της.

Μπορούν να αλλάξουν

τα πράγματα;

Μπορεί να ανακοπεί αυτός ο καταστροφικός για την κοινωνία δρόμος; Σίγουρα οι δυσκολίες είναι τεράστιες. Η αριστερά όμως δεν μπορεί στο όνομα των μεγάλων δυσκολιών να αφήσει για το απώτερο μέλλον το όραμα μιας δίκαιης κοινωνίας και την ανάγκη επίλυσης των κρίσιμων για τους εργαζόμενους προβλημάτων.

Η αριστερά και στη χώρα μας και στην Ευρώπη δεν είναι στις καλύτερες μέρες της. Ειδικά η δική μας ριζοσπαστική αριστερά, ο ΣΥΡΙΖΑ, που ξεκίνησε με τις καλύτερες προοπτικές και τη στράτευση χιλιάδων αγωνιστών, βρίσκεται σήμερα σε μια πολύ κρίσιμη κατάσταση. Αυτό δεν ήταν αναγκαίο. Υπάρχουν σοβαρές πολιτικές ευθύνες, που δεν είναι όμως του παρόντος να τις αναλύσουμε.

Είναι βέβαιο ότι για να ανταποκριθεί ο ΣΥΡΙΖΑ στα σημερινά του καθήκοντα χρειάζεται μια αποφασιστική στροφή. Αυτή δεν μπορεί να γίνει ούτε με οργανωτικά μέτρα, ούτε με ασκήσεις ιδεολογικοπολιτικής ομογενοποίησης και μάλιστα σε ιστορικά παρωχημένα πρότυπα. Ούτε με τη συνέχιση της υποκατάστασης της πολιτικής από την επικοινωνία. Ούτε με το πνίξιμο του κινήματος απ΄ τους κομματικούς γραφειοκρατικούς μηχανισμούς. Ούτε με συμβολαιογραφικά έγγραφα συνεργασίας.

Η ριζοσπαστική αριστερά, ο ΣΥΡΙΖΑ, μπορεί να ανακάμψει και να αποχτήσει πρωταγωνιστικό ρόλο, μόνο αν αναλάβει ιστορικές πολιτικές πρωτοβουλίες και πρωταγωνιστήσει στην συγκρότηση ενός ευρύτατου κοινωνικού και πολιτικού Μετώπου που θα οργανώσει την αντίσταση στα μέτρα, θα βοηθήσει στην ανάπτυξη της αλληλεγγύης, θα αξιώσει την καταδίκη της κυβέρνησης που οδηγεί τη χώρα και το λαό σε ιστορική παρακμή και θα συμβάλει στη διαμόρφωση μια νέας πλειοψηφίας για μια κυβέρνηση που να υπηρετεί τα συμφέροντα του εργαζόμενου λαού και της νεολαίας.