Του Γιώργου Καλαντζόπουλου
«Η κρισιμότητα της διάκρισης μεταξύ πατριωτισμού και εθνικισμού και η ανάγκη θωράκισης του λαού από την εθνικιστική χειραγώγηση προβάλλει σήμερα ως μια τρομερή έλλειψη. Είναι ένα ζωτικό πολιτικό καθήκον που παραμελήθηκε ή απορρίφθηκε και οι συνέπειές του είναι ολέθριες.»
Με αυτή την παράγραφο ξεκινά ένα κείμενο αντιπροσωπευτικό της “πατριωτικής” αριστεράς, με τον εύγλωττο τίτλο: «Είναι ασυγχώρητο τα πατριωτικά αντανακλαστικά του λαού να αφήνονται βορά στους αμερικανόδουλους εθνικιστές και φασίστες».
Ο χαρακτηρισμός «πατριωτικά αντανακλαστικά» παραπέμπει στην θεωρία της εξάρτησης του Ιβάν Παβλόφ. Ο «πατριωτισμός» λοιπόν θεωρείται ως ένα προϊόν «χειραγώγησης» και ζητούμενο είναι ποιός και πως θα τον χειραγωγήσει πολιτικά στην δεδομένη συγκυρία. Η “πατριωτική” αριστερά θεωρεί - και δεν είναι η μοναδική - εργαλείο γι' αυτή την χειραγώγηση το πολιτικό της πρόγραμμα. Χαρακτηριστικό το παρακάτω απόσπασμα:
Όταν ο πατριωτισμός σήμερα υπαγορεύει:
– την αντίσταση στον ευρωατλαντικό άξονα (ΗΠΑ και ΕΕ) που καταδυναστεύει το λαό μας…
– την υπεράσπιση του εργαζόμενου λαού μας από τα εισαγόμενα, μνημονιακά, επιθετικά μέτρα που κάνουν εξοντωτική την εκμετάλλευση προς όφελος των ντόπιων και ξένων μονοπωλίων…
– τη λαϊκή πάλη ενάντια στην καταστρατήγηση κάθε δημοκρατικού δικαιώματος, ενάντια στην αντιδημοκρατική παραβίαση της λαϊκής βούλησης από το ευρωατλαντικό πρακτορείο και τους ντόπιους συνεργάτες-υποτακτικούς του…
και άλλα ωραία παρόμοια, για να καταλήξει:
τότε
…ποιος θα είχε την πολιτική τύφλωση να πει ότι πατριωτισμός και εθνικισμός είναι το ίδιο;
…ποιος θα είχε την πολιτική ανευθυνότητα να πει ότι σήμερα θα ήταν αμελητέο να γνωρίζει ο λαός τη διαφορά του πατριωτισμού από τον εθνικισμό;
…ποιος θα είχε την πολιτική μυωπία να πει ότι η ύπαρξη ενός λαϊκού πατριωτικού μετώπου δεν θα βοηθούσε στη συσπείρωση δυνάμεων στην πάλη κατά του ιμπεριαλισμού σε κάθε επίπεδο;
…ποιος θα είχε την πολιτική εμμονή να πει ότι (παρά τη θεωρητική αδυναμία, τον αντιδιαλεκτικό χαρακτήρα και την πασιφανή πρακτική αποτυχία του εγχειρήματος) εξακολουθεί ο αντικαπιταλισμός να είναι η βάση της δυνητικής λαϊκής συσπείρωσης;
Θα παραβλέψω λαθεμένη την ανάδειξη του πατρωτισμού ως αυτοτελούς κοινωνικού “υποκειμένου” το οποίο μάλιστα έχει την δυνατότητα να “υπαγορεύει” και πολιτικά προτάγματα, άποψη που καταγράφει η φράση «ο πατριωτισμός σήμερα υπαγορεύει:». Θα το εκλάβω ως σχήμα λόγου για να προχωρήσουμε σε θέματα, σχετικά με την πολιτική ταυτότητα, που το κείμενο συναρτά με τον αριστερό «πατριωτισμό».
Αν κοιτάξουμε τα στοιχεία που προβάλλονται ως ορισμός της πολιτικής ταυτότητας του πατριωτισμού (που τον διακρίνει από τον εθνικισμό), διαπιστώνουμε ότι όλα αυτά τα στοιχεί που τον συγκροτούν ίσχυαν - ίδια και απαράλλακτα – και την προηγούμενη περίοδο της επιβολής των μνημονίων. Όμως αυτός ο «αντιμπεριαλιστικός» και «αντικαπιταλιστικός» πατριωτισμός δεν κατάφερε να πετύχει απολύτως τίποτα. Πώς λοιπόν σήμερα, θα σηκώσει κεφάλι με τις ίδιες πολιτικές, που είναι ήδη ηττημένες;
Πρέπει όμως πρώτα να ξεκαθαρίσουμε κάτι άλλο:
Ποιός είναι ο νικητής;
Η «πατριωτική» αριστερά θεωρεί ότι κέρδισε ο ιμπεριαλισμός. Γιαυτό θυμάται το “γράμμα” του Ζαχαριάδη και καλεί τελικά να στηρίξουμε το ελληνικό κράτος, το οποίο ...«κινδυνεύει». Πράγματι, το κεφάλαιο είναι αυτός που έχει κερδίσει, με την επιβολή της βίαιης επέκταση της καπιταλιστικής σχέσης στον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό την εποχή των μνημονίων. Όμως ο πραγματικός νικητής είναι το κράτος, ο βασικός «υπεύθυνος» για την επιβολή αυτής της πολιτικής και την αναπαραγωγή της κυριαρχίας της κεφαλαιακής σχέσης στη χώρα μας. Η επικύρωση αυτής της νίκης καταγράφεται σήμερα στην εναγώνια - αλλά πολιτικά ανεπαρκή - προσπάθεια της πατριωτικής αριστεράς να διαχωριστεί από τον “εθνικισμό”. Αυτό είναι το «νέο» δεδομένο, η ενίσχυση του κράτους, που καταγράφεται στην συγκυρία που ξεκίνησε με τα συλλαλητήρια για το Μακεδονικό και συνεχίζεται με την κυριαρχία στην πολιτική σκηνή του σκανδάλου Novartis.