
Ο ΣΥΡΙΖΑ αρχίζει να θυμίζει εκκρεμές που δεν ξέρεις προς τα πού θα γείρει. Μετά τις ατέλειωτες παλινδρομήσεις εδώ και ένα χρόνο στα κεντρικά ζητήματα (κινήματα, κεντροαριστερά, εξέγερση, τρίτος πόλος), η μετεκλογική περίοδος φαίνεται να δίνει νέα, ισχυρή ώθηση στο κινούμενο εκκρεμές.
Η ηγεσία του ΣΥΝ πιεσμένη –ως συνήθως- από την εκλογική πραγματικότητα, είναι αποφασισμένη να διατηρήσει την εξουσία, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ένα πονηρό θάψιμο της επίπονης εσωκομματικής συζήτησης και -ένας ακόμη- άνευ αρχών συμβιβασμός ανάμεσα στην πλειοψηφία και την μειοψηφία.
Ο Αλέξης τσουρουφλίστηκε ισχυρά, είδε το όνομά του να ξεθωριάζει και αντικειμενικά χρεώνεται την ήττα. Η αμφισβήτηση των ανανεωτικών στο πρόσωπό του δεν αφορά αυτή καθαυτή την καρέκλα (οι συσχετισμοί όπως είπε και ο Φώτης είναι καθορισμένοι), όσο την μετατόπιση προς τα δεξιά του ΣΥΝ και κατ’ επέκταση του ΣΥΡΙΖΑ. Στο βάθος του ορίζοντα της ανανεωτικής αριστεράς είναι άλλωστε το πλήθος των βουλευτικών εδρών.
Το χώνεμα του αρνητικού αποτελέσματος κατά πάσα πιθανότητα θα σημάνει ένα νέο «συμβόλαιο» συνύπαρξης και σύγκρουσης ανάμεσα στις δύο πτέρυγες (έπος που ομολογουμένως αρχίζει να γίνεται κουραστικό), με σημαντικές παραχωρήσεις της πλειοψηφίας στη μειοψηφία: 1. Ο νέος γραμματέας της ΚΠΕ θα εκφράζει (;) έναν συμβιβασμό, 2. Μετατόπιση σε πιο «εποικοδομητικό-συναινετικό» σημείο του λόγου του ΣΥΡΙΖΑ, 3. Ατέλειωτους τεμενάδες στο ιστορικό (αν και χρεοκοπημένο) ρεύμα της «ανανεωτικής αριστεράς».
Έτσι λοιπόν το επόμενο διάστημα θα είναι θερμό για τον ΣΥΡΙΖΑ και όχι λόγω καυτού καλοκαιριού.
Τα ερωτήματα λοιπόν είναι:
Αλέξης ή Αλέκος;
Ο διχασμός φαίνεται να γεννήθηκε πολύ πριν την προεκλογική περίοδο. Ο Αλέξης έχει μαζί του την κομματική πλειοψηφία, αλλά ο Αλέκος είναι το ισχυρό χαρτί στον κόσμο του ΣΥΡΙΖΑ, αναγνωρίζεται σαν ο φυσικός αρχηγός του εγχειρήματος και με την πλατύτητά του και τα σάλτα μορτάλε του μπορεί να ικανοποιήσει μέχρι και τους ανανεωτικούς. Η αλήθεια είναι ότι όταν ο Αλέκος έδωσε το δαχτυλίδι δεν ανακοίνωσε όρους και προϋποθέσεις υπό τις οποίες θα λειτουργεί ο Αλέξης. Δεν ανακηρύχθηκε ο νέος ως «πρόεδρος υπό κηδεμονία». Φυσιολογικά διεκδίκησε ρόλο, έφτιαξε μηχανισμό και «ομάδα» και η πλειοψηφία είδε στο πρόσωπό του την δυνατότητα να καθαρίσουν μια και καλή με τον ανεξέλεγκτο Αλέκο. Ο Αλέκος από τη μεριά του δεν μίλησε, κράτησε στάση αποχής από τον προεκλογικό αγώνα, επιστρατεύτηκε το τελευταίο 10μερο με έναν εξ’ ανάγκης συμβιβασμό και βέβαια δεν έχει μιλήσει μετεκλογικά. Η αποστροφή του «μην κοιτάτε τους πάνω, κοιτάξτε τους κάτω» είναι πάντως δήλωση διεκδίκησης ρόλου και όχι απόσυρσης. Ο Αλέξης με τον πιο έξυπνο τρόπο παρουσίασε στη σημερινή ΚΠΕ ένα δεσμευτικό πακέτο – τελεσίγραφο του ΣΥΝ προς τον υπόλοιπο ΣΥΡΙΖΑ: «Αν θέλετε πλουραλισμό και όχι μοναχοφαγία του ΣΥΝ, δεχτείτε το τετελεσμένο ότι επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι ο πρόεδρος του ΣΥΝ». Είναι το εκβιαστικό σχήμα ότι «ο ΣΥΝ έχει δύο δικαιώματα και μία υποχρέωση». Φυσικά δεν ισχύει κάτι τέτοιο, αλλά ποιος θα ρισκάρει να το αμφισβητήσει; Πάντως η ρήξη είναι οριστική και φάνηκε από το κάρφωμα –για πρώτη φορά- του Αλέξη στον Αλέκο ότι λειτουργεί μη συλλογικά, αιφνιδιαστικά και χωρίς λογοδοσία.
Η πρόκληση φυσικά για τον κόσμο του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι να επιλέξει τον αγαπημένο μας Αλέκο απέναντι στον άχρωμο Αλέξη, αλλά να απαιτήσει και από τους δύο να παρουσιάσουν το πολιτικό τους σχέδιο. Τότε η αντιπαράθεση θα είναι θετική και θα αφορά το πολύπαθο πρόβλημα του πολιτικού προσανατολισμού και όχι την ηγετική καρέκλα.
Δεξιά μετατόπιση ή στροφή στον τρίτο πόλο;
Το κόμμα ΣΥΝ παντού και πάντα έκρινε και κρίνει τα πάντα από τα εκλογικά ποσοστά. Η ανάγκη κοινοβουλευτικής επιβίωσης ήταν η ισχυρή –έως και μοναδική- συγκολλητική ουσία για ένα κόμμα με τόσο αλλοπρόσαλλους και αντιφατικούς προσανατολισμούς. Η εκλογική ήττα του ΣΥΡΙΖΑ σήμερα φαίνεται να οδηγεί τον ΣΥΝ δεξιότερα. Φυσικά η αιτία της ήττας μπορεί να αναζητηθεί παντού: Για τους ανανεωτικούς φταίνε οι αριστερισμοί, για τους Συριζικούς φταίνε οι Πασοκισμοί, για το Ρεύμα φταίνε ολίγον οι ανανεωτικοί, ολίγον οι αντιευρωπαϊστές του ΣΥΡΙΖΑ και βασικά το άτιμο το σύστημα που τους πολέμησε. Ανάλογα με το πού στέκεται έκαστος, δίνει και τη δικιά τους ερμηνεία. Το κακό είναι ότι καμιά δεν έχει απόλυτη αντικειμενική ισχύ.
Πάντως είναι δεδομένο ότι οι επελαύνοντες ανανεωτικοί, η τρομακτική μιντιακή πίεση και απαξίωση και το γεγονός ότι στον ΣΥΝ τρέμει η καρδούλα τους για τα εκλογικά ποσοστά, θα φέρουν μάλλον μια δεξιά μετατόπιση. Ο τρίτος πόλος είναι έκκληση και σύνθημα που εύκολα καίγεται γιατί δεν στοιχειοθετείται πειστικά: Μαζί με ποιες κοινωνικές δυνάμεις, ενάντια σε ποιες κοινωνικές δυνάμεις και άρα και με ποια πολιτική.
Ο Αλέξης θα εξαναγκαστεί, παρά τις δηλώσεις πίστης στην αριστερή στροφή να συμμαζέψει τον αριστερισμό, να έχει πιο υπεύθυνη στάση, να μετράει το πολιτικό κόστος, να κάνει εποικοδομητικές προτάσεις, να τροποποιηθεί απέναντι στο ΠΑΣΟΚ. Άλλωστε η κοινή γνώμη των μελών του ΣΥΝ (αριστερών και δεξιών), αυτά περίπου καταλογίζει ως τα αίτια της ήττας. Τα περί ευρωπαϊκού στίγματος που χάθηκε είναι τρίχες και προφάσεις του εσωκομματικού ανταγωνισμού.
Ρήξη ή συμβιβασμός;
Το εκλογικό αποτέλεσμα, αν και συνιστά ήττα θα μπορούσε να λειτουργήσει από την ανάποδη: Να αποτελέσει πεδίο ξεκαθαρίσματος με ποιους πάμε και ποιους θα αφήσουμε. Εδώ η υποκρισία χτυπάει κόκκινο: οι τάσεις του ΣΥΝ μαζί δεν κάνουνε – αλλά σίγουρα χώρια δεν μπορούνε. Εκπλήσσεται κανείς από το σκυλοβρίσιμο και την πρωτοφανή απαξίωση αναμεταξύ τους, αλλά και από την «προγραμματική» – «συνταγματική» τους δέσμευση να προχωρήσουν μαζί. Και φυσικά αυτό εντείνει την αναξιοπιστία της πλειοψηφίας, καθώς και τη γενικευμένη αίσθηση ότι ποτέ των ποτών δεν πρόκειται να δώσουν μια πραγματική κόντρα.
Η ΚΠΕ έδωσε σε όλους τους τόνους τον συμβιβασμό και το σχέδιο: Ένας μήνας εσωτερική συζήτηση να ξεδώσει ο πικραμένος κόσμος και μετά πάμε να κάνουμε καμπάνια (χωρίς το κα) για να ξεχαστούμε. Από Σεπτέμβρη με υγεία, όλοι μαζί, μαυρισμένοι από τον ήλιο και τον λαό, ενωμένοι μολαταύτα, εφορμούμε προς τις βουλευτικές έδρες.
Ο Αλέξης εμφανίζεται περισσότερος φοβισμένος από ποτέ. Ξεκίνησε με αξιώσεις και προσδοκίες να γράψει ιστορία και κινδύνεψε να μετατραπεί σε καμένο χαρτί. Δεν έχει κριθεί το τι θα γίνει, όμως το πιθανότερο είναι να επιλεγεί ένας ατιμωτικός συμβιβασμός και όχι μια ρήξη. Ο ΣΥΡΙΖΑ στην πρώτη περίπτωση δεν θα ξεφύγει από το αδύναμο και άχρωμο 4, 5, το πολύ 6%. Στη δεύτερη περίπτωση τα ρίσκα θα ήταν περισσότερα, αλλά και οι πιθανότητες για μια άλλη πολιτική εξέλιξη μεγαλύτερες.
Εγχείρημα ενότητας της αριστεράς ή αναβίωση της ανανεωτικής αριστεράς;
Ο Αλέξης το βράδυ των εκλογών αναφέρθηκε στο σύντομο μήνυμά του δύο (2) φορές στην «ανανεωτική αριστερά». Και να λιβανίζει την ανανεωτική αριστερά πριν τις εκλογές μπας και τη συγκινήσει ώστε να ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ, πάει στο καλό. Αλλά μετά τις εκλογές γιατί τη λιβανίζει; Στην εισήγησή του στην ΚΠΕ μίλησε για την «αριστερή γραμμή πλεύσης μας, η γραμμή του αριστερού ριζοσπαστισμού, που είναι και ανανεωτικός και δημοκρατικός και οικολογικός και κινηματικός και ουμανιστικός και διεθνιστικός, είναι αδιαπραγμάτευτη».
Τα πάντα όλα που λέει και ο Αλέφαντος. Όλοι ευχαριστημένοι. Όλος ο αχταρμάς μαζί. Και εξακολουθεί να μπαίνει το ερώτημα: Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η αναβίωση της απόπειρας ρεβάνς των ανανεωτικών έναντι των δογματιστών από το 1968 (ω, ναι, 40 χρόνια πριν), ή ένα νέο, πρωτότυπο, ενωτικό εγχείρημα της αριστεράς που στέκεται πάνω από τα ρεύματα του ιστορικού κομμουνισμού, όχι γιατί δεν έχουν σημασία, αλλά γιατί η ενότητα είναι βασικά ενότητα πολιτικής;
Όσοι βαφτίζουν τον ΣΥΡΙΖΑ σαν ανανεωτική αριστερά, είτε ονειρεύονται ακόμη τις ανέμελες μέρες του Ρήγα κι ας εξηντάρισαν, είτε απλά γλείφουν την πτέρυγα να κάτσει καλά. Πέρα από την υποτίμηση του μισού ΣΥΝ και των υπολοίπων του ΣΥΡΙΖΑ που δεν δήλωσαν ποτέ παιδιά του Κύρκου (και καλά κάναν), αυτός ο περιορισμός είναι καταστροφικός για την ευρύτητα, την πλατύτητα, τη διεισδυτικότητα του ΣΥΡΙΖΑ. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το κοινό μας σπίτι, δεν είναι δήλωση μετανοίας όλων των άλλων ιστορικών ρευμάτων της αριστεράς στον κομπλεξισμό της πάλαι ποτέ πολλά υποσχόμενης, αλλά τελικώς πολλαπλά χρεοκοπημένης ανανέωσης…