Ο Άνθρωπος: Το πιο θανάσιμο είδος στα χρονικά της βιολογίας

( Ένα σχόλιο με αφορμή την «Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος»)

Η ανακάλυψη της φωτιάς, μαζί με την εξάπλωση του χόμο σάπιενς, προκάλεσε την πρώτη μεγάλη οικολογική καταστροφή στον πλανήτη με τραγικές συνέπειες στην πανίδα και την χλωρίδα του. Συνεχίστηκε με την πρόοδο που έφερε η αγροτική επανάσταση. Πριν την αγροτική επανάσταση ο πλανήτης φιλοξενούσε περίπου 200 γένη μεγάλων χερσαίων θηλαστικών με βάρος πάνω από 50 κιλά. Την περίοδο της αγροτικής επανάστασης είχαν απομείνει περίπου 100. Ο χόμο σάπιενς οδήγησε στην εξαφάνιση σχεδόν τα μισά μεγάλα ζώα του πλανήτη πολύ πριν οι άνθρωποι ανακαλύψουν τον τροχό, την γραφή ή τα σιδερένια εργαλεία. Η Τρίτη μεγάλη οικολογική καταστροφή στον πλανήτη ξεκίνησε με την πρόοδο που έφερε η βιομηχανική επανάσταση.

Παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα από το «Sapiens: Μια Σύντομη Ιστορία του Ανθρώπου» του Yunal Noah Harari, ο οποίος ούτε οικολόγος, ούτε πολέμιος του καπιταλισμού μπορεί να χαρακτηριστεί:

«Το Πρώτο Κύμα Εξαφανίσεων, που συνόδευε την εξάπλωση των τροφοσυλλεκτών, ακολουθήθηκε από το Δεύτερο Κύμα Εξαφανίσεων, που συνόδευσε την εξάπλωση των αγροτών και μας προσφέρει μια σημαντική οπτική γωνία σε ότι αφορά το Τρίτο Κύμα Εξαφανίσεων, που προκαλεί σήμερα η βιομηχανική δραστηριότητα. Μην πιστεύετε τους ρομαντικούς οικολόγους που υποστηρίζουν ότι οι πρόγονοί μας ζούσαν σε αρμονία με την φύση. Πολύ πριν από την Βιομηχανική επανάσταση, ο χόμο σάπιενς είχε το ρεκόρ ανάμεσα σε όλους τους οργανισμούς για την εξαφάνιση των περισσοτέρων ειδών ζώων και φυτών. Κατέχουμε την αμφίβολη διάκριση να είμαστε το πιο θανάσιμο είδος στα χρονικά της βιολογίας.

Ίσως, αν οι περισσότεροι άνθρωποι γνώριζαν για το Πρώτο και το Δεύτερο Κύμα Εξαφανίσεων, να ήταν λιγότερο αδιάφοροι σχετικά με το Τρίτο Κύμα, στο οποίο συμμετέχουν. Αν γνωρίζαμε πόσα είδη έχουμε ήδη εξαλείψει, ίσως να ήμασταν πιο αποφασιστικοί στην προσπάθεια να προστατεύσουμε αυτά που ζουν ακόμα. Αυτό αφορά ιδιαίτερα τα μεγάλα ζώα των ωκεανών. Αντίθετα από τα αντίστοιχα της στεριάς, τα μεγάλα θαλάσσια υπέφεραν συγκριτικά λίγο από την Γνωσιακή και Αγροτική Επανάσταση. Αλλά πολλά από αυτά είναι στο χείλος της εξαφάνισης λόγω της βιομηχανικής μόλυνσης και της κατάχρησης των ωκεάνιων πόρων από τους ανθρώπους. Αν τα πράγματα συνεχιστούν με τον σημερινό ρυθμό, είναι πολύ πιθανόν οι φάλαινες, οι καρχαρίες, οι τόνοι και τα δελφίνια να ακολουθήσουν τους διπρωτόδοντες, τους γιγάντιους βραδύποδες και τα μαμούθ στο δρόμο του αφανισμού. Από όλα τα μεγάλα ζώα του κόσμου, τα μόνα που θα επιζήσουν από την ανθρώπινη πλημμύρα θα είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι και τα οικόσιτα ζώα, που είναι οι σκλάβοι κωπηλάτες στην Κιβωτό του Νώε.»