συλλογικό κείμενο: Δέκα προτάσεις για να μην επαναληφθεί η συνθηκολόγηση που γνωρίσαμε στην Ελλάδα

Οι προκλήσεις για την αριστερά στην ευρωζώνη

Συλλογικό κείμενο υπογραμμένο από 70 στελέχη και αγωνιστές της αριστεράς από 15 ευρωπαϊκές χώρες

Αναδημοσίευση από το "ελληνική επιτροπή ενάντια στο χρέος"

Μετάφραση: Γιώργος Μητραλιάς

Για να αποφύγουμε την επανάληψη της συνθηκολόγησης, όπως τη γνωρίσαμε στην Ελλάδα το 2015, ιδού δέκα προτάσεις που πρέπει να εφαρμοστούν αμέσως και ταυτόχρονα, για την κοινωνική κινητοποίηση  και τη δράση μιας κυβέρνησης που θα είναι πραγματικά στην υπηρεσία του λαού.

Η πρώτη πρόταση αφορά στην ανάγκη που έχει μια αριστερή κυβέρνηση να μην υπακούσει ξεκάθαρα και αφού το έχει προαναγγείλει,  στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το κόμμα ή ο συνασπισμός κομμάτων, που θέλουν να κυβερνήσουν –και εδώ αναφερόμαστε βέβαια στην Ισπανία- πρέπει ευθύς εξαρχής να αρνηθούν να υπακούσουν στις απαιτήσεις για λιτότητα, και να δεσμευτούν ότι θα αρνηθούν τον ισοσκελισμό του προϋπολογισμού. Πρέπει να δηλώσουν: «Δεν θα σεβαστούμε την υποχρέωση να ισοσκελίσουμε τον προϋπολογισμό που επιτάσσουν οι ευρωπαϊκές συνθήκες επειδή θέλουμε να αυξήσουμε τις δημόσιες δαπάνες για να παλέψουμε ενάντια στα αντικοινωνικά μέτρα και τη λιτότητα, και για να προβούμε στην οικολογική μετάβαση». Κατά συνέπεια, το πρώτο πράμα που πρέπει να κάνουμε  είναι η σαφής και αποφασισμένη δέσμευση για ανυπακοή. Μετά από την ελληνική συνθηκολόγηση, είναι ουσιώδους σημασίας να εγκαταλείψουμε τη ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να απαιτήσουμε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να σεβαστούν τη λαϊκή βούληση. Η συνέχιση αυτής της ψευδαίσθησης θα μας οδηγούσε στην καταστροφή. Πρέπει να μην υπακούσουμε.

Δεύτερο σημείο: Να δεσμευτούμε να καλέσουμε  σε λαϊκή κινητοποίηση. Τόσο σε κάθε χώρα όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Και αυτό δεν συνέβη το 2015 στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Είναι προφανές πως τα ευρωπαϊκά κινήματα δεν στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων όσον αφορά τις διαδηλώσεις, οι οποίες έλαβαν μεν χώρα, αλλά δεν επέδειξαν ικανοποιητικό επίπεδο αλληλεγγύης στον ελληνικό λαό. Είναι όμως επίσης αλήθεια ότι ο στρατηγικός προσανατολισμός του Σύριζα δεν προέβλεπε πανευρωπαϊκό κάλεσμα σε λαϊκές κινητοποιήσεις, ούτε καν σε λαϊκές κινητοποιήσεις εντός της Ελλάδας. Και όταν ακόμα η κυβέρνηση Τσίπρα κάλεσε σε κινητοποίηση με το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015, τελικά δεν σεβάστηκε τη λαϊκή ετυμηγορία του 61,5% των Ελλήνων, που αρνήθηκαν να υπακούσουν στις απαιτήσεις των πιστωτών και απέρριψαν τις προτάσεις τους.

Θυμίζουμε ότι από τα τέλη Φεβρουαρίου 2015 και σχεδόν μέχρι το τέλος Ιουνίου 2015, ο Γιάνης Βαρουφάκης και ο Αλέξης Τσίπρας έκαναν δηλώσεις που επιδίωκαν να πείσουν την κοινή γνώμη ότι επέκειτο συμφωνία και τα πράγματα πήγαιναν καλά. Ας φανταστούμε αντίθετα  τι θα είχε συμβεί αν μετά από κάθε σημαντική διαπραγμάτευση, είχαν εξηγήσει τι διακυβευόταν, μέσω ανακοινώσεων, και μέσω προφορικών δηλώσεων στα ΜΜΕ, παίρνοντας το λόγο στις πλατείες, μπροστά στην έδρα των ευρωπαϊκών θεσμών στις Βρυξέλλες και αλλού.  Αν είχαν αποκαλύψει τι σχεδιαζόταν, αυτό θα είχε οδηγήσει σε διαδηλώσεις χιλιάδων ή δεκάδων χιλιάδων προσώπων, και τα κοινωνικά δίκτυα θα είχαν κάνει γνωστό αυτό  τον εναλλακτικό λόγο σε εκατοντάδες ή και σε εκατομμύρια αποδέκτες.

Τρίτο σημείο: Να δεσμευτούμε να οργανώσουμε ένα λογιστικό έλεγχο του χρέους με συμμετοχή πολιτών. Οι καταστάσεις στα 28 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι διαφορετικές, και το ίδιο συμβαίνει στο εσωτερικό της ευρωζώνης. Υπάρχουν ευρωπαϊκά κράτη όπου η παύση αποπληρωμής αποτελεί μέτρο απόλυτης ανάγκης και προτεραιότητας, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας, προκειμένου να ικανοποιηθούν πριν από όλα κοινωνικές ανάγκες και να εξασφαλιστούν θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Πρόκειται επίσης για ένα στοιχείο κλειδί μιας στρατηγικής αυτοάμυνας. Στην Ισπανία, στη Πορτογαλία, στη Κύπρο, στην Ιρλανδία, αυτό  εξαρτάται από τους συσχετισμούς δυνάμεων και τη συγκυρία. Σε άλλες χώρες, είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί πρώτα ο λογιστικός έλεγχος και στη συνέχεια να αποφασιστεί η παύση αποπληρωμής του χρέους. Τα μέτρα αυτά οφείλουν να εφαρμοστούν λαμβάνοντας υπ’ όψη την ιδιαίτερη κατάσταση κάθε χώρας.

Τέταρτο μέτρο: Να εφαρμοστεί  έλεγχος των κινήσεων κεφαλαίων.  Και να ληφθεί υπ’ όψη αυτό που πραγματικά σημαίνει. Δηλαδή να πάμε ενάντια στη διαδεδομένη ιδέα ότι απαγορεύεται στους πολίτες να μεταβιβάσουν μερικές εκατοντάδες ευρώ στο εξωτερικό. Είναι ευνόητο ότι οι διεθνείς χρηματοοικονομικές συναλλαγές θα επιτρέπονται μέχρι ένα συγκεκριμένο ποσό. Αντίθετα, το ζητούμενο είναι να καθιερωθεί ένας αυστηρός έλεγχος στις κινήσεις κεφαλαίων που ξεπερνούν αυτό το συγκεκριμένο ποσό. 

Πέμπτο μέτρο:  Να κοινωνικοποιήσουμε  τον χρηματοπιστωτικό και τον ενεργειακό τομέα. Η κοινωνικοποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα δεν συνίσταται μόνο στην ανάπτυξη ενός δημόσιου τραπεζικού πόλου. Συνίσταται στη θέσπιση ενός δημόσιου μονοπωλίου επί του χρηματοπιστωτικού τομέα, δηλαδή επί των τραπεζών και των ασφαλιστικών εταιριών. Πρόκειται για κοινωνικοποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα υπό τον έλεγχο των πολιτών, για τη μετατροπή δηλαδή του χρηματοπιστωτικού τομέα σε δημόσια υπηρεσία (10). Ταυτοχρόνως, είναι προφανές ότι στα πλαίσια της οικολογικής μετάβασης, η κοινωνικοποίηση του ενεργειακού τομέα αποτελεί επίσης μέτρο προτεραιότητας. Δεν μπορεί να υπάρξει οικολογική μετάβαση χωρίς δημόσιο μονοπώλιο στον τομέα της ενέργειας, τόσο σε επίπεδο παραγωγής όσο και σε επίπεδο διανομής.

Έκτη πρόταση: Δημιουργία ενός συμπληρωματικού και μη μετατρέψιμου νομίσματος και η αναπόφευκτη συζήτηση για το ευρώ. Είτε σε περίπτωση εξόδου από την ευρωζώνη, είτε σε περίπτωση παραμονής εντός, είναι απαραίτητη η δημιουργία συμπληρωματικού μη μετατρέψιμου νομίσματος. Με άλλα λόγια, ένα νόμισμα που χρησιμεύει, σε κλειστό κύκλωμα, στις συναλλαγές εντός της χώρας, π.χ. για την πληρωμή των αυξήσεων των συντάξεων ή των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων, για την πληρωμή των φόρων και των δημόσιων υπηρεσιών… Η χρησιμοποίηση ενός συμπληρωματικού νομίσματος επιτρέπει την απομάκρυνση και την μερική έξοδο από την δικτατορία του ευρώ και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Προφανώς, δεν μπορούμε να αποφύγουμε τη συζήτηση για την ευρωζώνη. Σε πολλές χώρες, η έξοδος από την ευρωζώνη είναι μια επιλογή που πρέπει να υποστηρίξουν τα κόμματα, τα συνδικάτα και τα άλλα κοινωνικά κινήματα. Αρκετές χώρες της ευρωζώνης δεν θα μπορέσουν να έλθουν σε πραγματική ρήξη με τη λιτότητα και να ξεκινήσουν την οικοσοσιαλιστική μετάβαση αν δεν βγουν από την ευρωζώνη. Σε περίπτωση εξόδου από την ευρωζώνη, θα πρέπει είτε να γίνει μια αναδιανεμητική νομισματική μεταρρύθμιση (11), είτε να επιβληθεί ένας εφάπαξ προοδευτικός φόρος πάνω από τα 200.000 ευρώ. Αυτή η πρόταση αφορά μόνο την κινητή περιουσία, δεν αφορά την ακίνητη (σπίτια, κλπ) στην οποία αναφέρεται το έβδομο μέτρο.

Έβδομο μέτρο: Ριζοσπαστική μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος. Κατάργηση του ΦΠΑ επί των αγαθών και των υπηρεσιών βασικής κατανάλωσης, όπως η τροφή, ο ηλεκτρισμός, το φυσικό αέριο και το νερό (για τα τρία τελευταία, μέχρι ένα συγκεκριμένο επίπεδο κατανάλωσης κατά άτομο)(12) και άλλα αγαθά πρώτης ανάγκης. Αντίθετα, αύξηση του ΦΠΑ σε αγαθά και προϊόντα πολυτελείας, κτλ. Χρειαζόμαστε επίσης μια αύξηση της φορολογίας στα κέρδη των ιδιωτικών εταιριών και στα εισοδήματα πάνω από ένα συγκεκριμένο επίπεδο. Με άλλα λόγια, ένα προοδευτικό φόρο στα εισοδήματα και στην περιουσία. Η ιδιοκατοίκηση θα πρέπει να μην φορολογείται πάνω από ένα συγκεκριμένο ποσό που κυμαίνεται σε συνάρτηση με τη σύνθεση της οικογένειας. Η μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος πρέπει να παράγει άμεσα αποτελέσματα: μια πολύ αισθητή μείωση των άμεσων και έμμεσων φόρων για τη πλειοψηφία του πληθυσμού και μια πολύ αισθητή αύξηση για το 10% των πιο πλούσιων και τις μεγάλες επιχειρήσεις. Τέλος, θα ενταθεί η πάλη ενάντια στη φορολογική απάτη και στη φοροδιαφυγή.

Όγδοο μέτρο: Από-ιδιωτικοποιήσεις. «Εξαγορά» των ιδιωτικοποιημένων επιχειρήσεων έναντι ενός συμβολικού ευρώ. Από αυτή την άποψη, η χρησιμοποίηση του ευρώ θα μπορούσε να αποδειχθεί πολύ συμπαθητική, πληρώνοντας ένα συμβολικό ευρώ σε αυτούς που επωφελήθηκαν με τις ιδιωτικοποιήσεις. Και να ενισχύσουμε και επεκτείνουμε τις δημόσιες υπηρεσίες υπό τον έλεγχο των πολιτών.

Ένατο μέτρο: Εφαρμογή ενός τεράστιου κατεπείγοντος σχεδίου για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης κοινωνικά χρήσιμων και για τη δικαιοσύνη. Να μειώσουμε το χρόνο εργασίας, διατηρώντας τους ίδιους μισθούς. Να ακυρώσουμε τους αντικοινωνικούς νόμους και να υιοθετήσουμε νόμους που αντιμετωπίζουν την κατάσταση των καταχρηστικών ενυπόθηκων δανείων, πράγμα που ενδιαφέρει  κατά προτεραιότητα χώρες όπως η Ισπανία, η Ιρλανδία, η Ελλάδα… Το ζήτημα θα μπορούσε κάλλιστα να ρυθμιστεί με νόμο, αποφεύγοντας δικαστικές προσφυγές (καθώς υπάρχουν πολλές  δίκες που αφορούν ενυπόθηκα χρέη όπου τα νοικοκυριά βρίσκονται αντιμέτωπα με τις τράπεζες). Ένα κοινοβούλιο μπορεί να αποφασίσει δια νόμου την ακύρωση των ενυπόθηκων χρεών μικρότερων π.χ. από 150.000 ευρώ και με αυτό τον τρόπο να θέσει τέλος στις δικαστικές προσφυγές. Πρέπει επίσης να εφαρμοστεί ένα τεράστιο πρόγραμμα δημόσιων δαπανών για να προωθηθεί η απασχόληση και η κοινωνικά χρήσιμη δραστηριότητα ευνοώντας τα μικρά κυκλώματα.

Δέκατο μέτρο: Να ξεκινήσουμε μια πραγματική συντακτική διαδικασία. Δεν πρόκειται για συνταγματικές αλλαγές στο υπάρχον πλαίσιο των κοινοβουλευτικών θεσμών, αλλά για τη διάλυση του κοινοβουλίου και την προκήρυξη εκλογών για την ανάδειξη με καθολική ψηφοφορία μιας Συντακτικής Συνέλευσης. Και πρέπει να αναζητήσουμε τρόπους ένταξης αυτής της διαδικασίας σε άλλες συντακτικές διαδικασίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Πρόκειται για βασικές προτάσεις που πρέπει να τεθούν προς συζήτηση. Όμως, ένα πράγμα είναι βέβαιο, τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν πρέπει να πηγαίνουν στη ρίζα των προβλημάτων και πρέπει να εφαρμοστούν ταυτόχρονα επειδή χρειαζόμαστε ένα πρόγραμμα με συνοχή. Αν δεν υπάρξει εφαρμογή ριζοσπαστικών μέτρων που έχουν προαναγγελθεί από την αρχή, δεν θα υπάρξει ρήξη με τη πολιτική λιτότητας. Είναι αδύνατο να έλθουμε σε ρήξη με τις πολιτικές λιτότητας  αν δεν πάρουμε ριζοσπαστικά μέτρα ενάντια στο μεγάλο κεφάλαιο. Εκείνοι που πιστεύουν ότι μπορούμε να αποφύγουμε κάτι τέτοιο είναι λαοπλάνοι και δεν θα μπορέσουν να έχουν πραγματικές και χειροπιαστές επιτυχίες.  Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η φύση της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής και η έκταση της κρίσης του καπιταλισμού κάνουν ώστε να μην υπάρχει πραγματικός χώρος για νεοκεϋνσιανές παραγωγικίστικες πολιτικές. Ο οικοσοσιαλισμός δεν πρέπει να είναι στο περιθώριο αλλά στη καρδιά της συζήτησης, από όπου πρέπει να έρχονται άμεσες και συγκεκριμένες προτάσεις. Πρέπει να φέρουμε σε αίσιο πέρας τη πάλη ενάντια στη λιτότητα και να μπούμε στο δρόμο του αντικαπιταλισμού.  Η οικοσοσιαλιστική μετάβαση αποτελεί μια απόλυτη και άμεση αναγκαιότητα.

---

Κατάλογος υπογραφόντων

ALLEMAGNE

Angela Klein, revue SOZ

AUTRICHE

Christian Zeller, professeur de géographie économique, Université de Salzburg

BOSNIE-HERZÉGOVINE

Tijana Okic, philosophe

BELGIQUE

Olivier Bonfond, économiste, membre de la commission pour la vérité sur la dette grecque
Jean-Claude Deroubaix, sociologue à l’Université de Mons
Mauro Gasparini, LCR/SAP
Corinne Gobin, politologue à l’ULB
Herman Michiel, éditeur de la revue Ander Europa
Christine Pagnoulle, prof. honoraire Université de Liège, présidente ATTAC-Liège
Éric Toussaint, porte-parole du CADTM international, coordinateur scientifique de la commission pour la vérité sur la dette grecque

ΚΥΠΡΟΣ

Σταύρος Τομπάζος, οικονομολόγος, καθ. Πανεπιστημίου, μέλος της Επιτροπής Αλήθειας για το ελληνικό χρέος

DANEMARK

Soren Sondergaard, député, ex-député européen

ESPAGNE

Daniel Albarracín, économiste et sociologue, Podemos, membre de la commission pour la vérité sur la dette grecque
Marina Albiol, Eurodéputée de Izquierda Unida et porte-parole la délégation de la Gauche plurielle au parlement européen.
Yago Álvarez, activiste, membre de la plate-forme d’audit citoyen de la dette -PACD PACD
Josep Maria Antentas, professeur de sociologie de l’Université Autonome de Barcelone (UAB).
Rommy Arce, conseillère municipale de Madrid, membre de la coalition Ahora Madrid et de Podemos
Raúl Camargo, Secrétaire Politique de Podemos de la Communauté de Madrid y Député de celle-ci. Militant de Anticapitalistas
Sergi Cutillas, économiste de Ekona. Membre du Groupe promoteur du nouveau mouvement politique catalan Un País En Comú, Catalunya, membre de la commission pour la vérité sur la dette grecque
Jérôme Duval, membre du CADTM et de la PACD
Manolo Gari, économiste, activiste écosocialiste, militant de Anticapitalistas y membro de Podemos
Fátima Martín, journaliste, membre du CADTM et de la PACD
Teresa Rodríguez, députée andalouse, ex-eurodéputée, porte-parole de Podemos Andalucía.
Carlos Sanchez Mato, conseiller municipal et responsable des finances de la mairie de Madrid
Miguel Urbán, eurodéputé Podemos

FRANCE

Olivier Besancenot, porte-parole du NPA
Jeanne Chevalier, Parti de Gauche (souscrit aux 10 propositions mais pas à l’introduction)
Eric Coquerel, coordinateur politique du Parti de Gauche (souscrit aux 10 propositions mais pas à l’introduction)
Pierre Cours-Salies, professeur de sociologie à l’Université Paris 8, Ensemble !
Léon Crémieux, NPA
Alexis Cukier - Ensemble ! EReNSEP
Pascal Franchet, président CADTM France
Pierre Khalfa, coprésident de la Fondation Copernic
Djordje Kuzmanovic, Parti de Gauche (souscrit aux 10 propositions mais pas à l’introduction)
Jan Malewski, rédacteur de la revue Inprecor
Myriam Martin et Jean-François Pellissier, porte-paroles d’Ensemble !
Corinne Morel Darleux, Parti de Gauche (souscrit aux 10 propositions mais pas à l’introduction)
Christine Poupin, porte-parole NPA
Catherine Samary, économiste, membre d’ATTAC France
Patrick Saurin, syndicaliste SUD, membre du CADTM et de la commission pour la vérité sur la dette grecque

ΕΛΛΑΔΑ

Τάσος Αναστασιάδη, κοινωνιολόγος και δημοσιογράφος (Ανταρσύα)
Άρης Χατζηστεφάνου, δημιουργός των ντοκυμαντέρ Debtocracy και Catastroika
Νίκος Χουντής, ευρωβουλευτής Λαϊκής Ενότητας, πρώην ευρωβουλευτής, πρώην αντιπρόεδρος της πρώτης κυβέρνησης Τσίπρα
Ζωή Κωνσταντοπούλου, πρώην πρόεδρος του ελληνικού Κοινοβουλίου, ιδρύτρια του κινήματος Πλεύση Ελευθερίας, πρόεδρος της Επιτροπής Αλήθειας για το ελληνικό χρέος (υπογράφει τις 10 προτάσεις αλλά όχι την εισαγωγή)
Στάθης Κουβελάκης, King’s College London, Λαϊκή Ενότητα
Σπύρος Μαρκέτος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, μέλος Ανταρφσύας, μέλος της Επιτροπής Αλήθειας για το ελληνικό χρέος
Γιώργος Μητραλιάς, Έλληνες για το Μαζικό Κίνημα του Μπέρνι Σάντερς, CADTM Ελλάδας, μέλος της Επιτροπής Αλήθειας για το ελληνικό χρέος
Αντώνης Νταβανέλος, RedNetwork, Λαίκή Ενότητα
Λεωνίδας Βατικιώτης, δημοσιογράφος, Ανταρσύα, μέλος της Επιτροπής Αλήθειας για το ελληνικό χρέος

HONGRIE

Judit Morva, économiste, rédactrice de la revue BALMIX

ITALIE

Gigi Malabarba, ouvrier RiMaflow en autogestion - Fuorimercato, ex-sénateur, Communia Network, Italie
Checchino Antonini, directeur de la revue « L’Anticapitalista »

LUXEMBOURG

Justin Turpel, ancien député déi Lénk – la Gauche
David Wagner, Député déi Lénk – la Gauche

POLOGNE

Zbigniew Marcin Kowalewski, journaliste
Dariusz Zalega, journaliste

PORTUGAL

Francisco Louça, économiste, Bloc de Gauche, ex-député. Emet certaines réserves sur quelques aspects techniques des 10 propositions.
Alda Sousa, Université de Porto, ex-eurodéputée, Bloc de Gauche
Rui Viana Pereira, designer sonore, membre du CADPP (Portugal)

ROYAUME UNI

Penelope Duggan, Editrice de la revue International Viewpoint
Susan Pashkoff, Left Unity, Economic Policy Commission
Alan Thornett, Socialist Resistance in Britain

SERBIE

Andreja Zivkovic, chercheur

SLOVÉNIE

Maja Breznik, chercheuse
Rastko Močnik, sociologue, prof universitaire

SUISSE

Jean Batou, député Solidarités Genève, prof. Université de Lausanne