Εμείς και οι πρόσφυγες

του Συλλόγου Μεταφραστών Επιμελητών Διορθωτών

Ο ελληνικός λαός είναι ένας φτωχός λαός, αλλά πλούσιος σε αξίες και ανθρωπιά! Δεν διεκδικούμε, λοιπόν, ούτε ένα ευρώ [από την ΕΕ]. Δεν διεκδικούμε ούτε ένα ευρώ για να κάνουμε το καθήκον μας, το ανθρώπινο καθήκον μας απέναντι σ’ αυτούς τους ανθρώπους που πεθαίνουν στην αυλή μας. Όποιος από εμάς εδώ είχε ανθρώπους που πέθαιναν στην αυλή του, θα διεκδικούσε να τους δώσει ένα πιάτο φαΐ και να τους σώσει. Μακριά, λοιπόν, από εμάς εκείνες οι λογικές που θέλουν να κοστολογήσουν την ανθρωπιά. (…) Η Ελλάδα διδάσκει ανθρωπιά. Η Ελλάδα τούτη την κρίσιμη ώρα διδάσκει στους Ευρωπαίους εταίρους ποιο είναι το πραγματικό πρόσωπο της Ευρώπης.
Αλέξης Τσίπρας, στη Βουλή

Επί ενάμιση μήνα, από τα μέσα Σεπτεμβρίου, ο Σύλλογος Μεταφραστών Επιμελητών Διορθωτών συγκέντρωσε και διένειμε είδη πρώτης ανάγκης για πρόσφυγες και μετανάστες. Ήταν μια συμβολική, αλλά –όπως αποδείχτηκε– πρακτικά όχι αμελητέα πρωτοβουλία αλληλεγγύης στα εκατομμύρια των ανθρώπων που έχουν εκτοπιστεί από την κυνική γεωπολιτική του τρόμου, του πολέμου και του αίματος, και την αντίστοιχα ανελέητη διαχείριση του παγκόσμιου πληθυσμού των καταπιεζόμενων, με πολιτικές όπως η «Ευρώπη-Φρούριο», οι φράχτες στα σύνορα των «πολιτισμένων» κρατών, η τέλεια αδράνεια μπροστά στα πλοιάρια που βυθίζονται στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο, οδηγώντας στον θάνατο άντρες, γυναίκες, παιδιά. Στα γραφεία του ΣΜΕΔ, συγκεντρώθηκαν τόνοι ολόκληροι τροφίμων, υγειονομικού υλικού και ρουχισμού, από πλήθος κόσμου που έσπευσε να ανταποκριθεί γενναιόδωρα στο κάλεσμά μας, όπως σπεύδει να ανταποκριθεί και στα καλέσματα άλλων συλλογικοτήτων που προσπαθούν με αμιγώς δικά τους μέσα να κάνουν πράξη την αλληλεγγύη. Ο Σύλλογος πραγματοποίησε ήδη πέντε διανομές, στην Πλατεία Βικτωρίας, στον Ελαιώνα, στο Παλέ του Γαλατσίου και στην Κατάληψη Στέγης Προσφύγων/Μεταναστών Νοταρά 26 –επιστρατεύτηκαν για τον σκοπό αυτό πάνω από 15 ασφυκτικά γεμάτα αυτοκίνητα–, και συνεχίζει, μέχρι εξάντλησης του τεράστιου όγκου των ειδών.

Πολύ σύντομα, ωστόσο, αντιληφθήκαμε ότι –για να το πούμε απλά και… τεχνοκρατικά– το μέγεθος της προσφοράς, εντελώς παράδοξα, ξεπερνούσε κατά πολύ το αντίστοιχο της ζήτησης. Αν και ο χειμώνας έμπαινε για τα καλά, οι «επίσημες» δομές φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών στην Αθήνα, ο Ελαιώνας και το Παλέ του Γαλατσίου, επαναλάμβαναν μονότονα ότι οι ανάγκες είναι περιορισμένες, ότι ρούχα δεν χρειάζονται, «μόνο συγκεκριμένα πράγματα», την ίδια στιγμή που έφταναν ασταμάτητα από τα νησιά του Αιγαίου, τη Λέσβο και την Κω, μηνύματα για τις ατελείωτες ανάγκες σε ρούχα και άλλα είδη για την αρχική περίθαλψη των προσφύγων και των μεταναστών που καταφθάνουν κατά χιλιάδες, σε πολύ άσχημη κατάσταση (για τις τρέχουσες ανάγκες στη Λέσβο, παραπέμπουμε στις αυτοοργανωμένες δομές της Σκάλας Συκαμνιάς, στο βόρειο τμήμα του νησιού). Σαν να μην έφτανε αυτό, ανακοινώθηκε πρόσφατα ότι το Παλέ του Γαλατσίου παύει να λειτουργεί ως χώρος φιλοξενίας (λόγω… αντιδράσεων, όπως μαθαίνουμε, του Δήμου και δημοτών του Γαλατσίου) αφήνοντας στην Αθήνα μόνο τον Ελαιώνα και το γήπεδο χόκεϊ του Ελληνικού (με τις περιορισμένες κλειστές εγκαταστάσεις) για τον σκοπό αυτό. (Αναφορικά με τις τελευταίες κυβερνητικές εξαγγελίες, για τη δημιουργία δύο προσφυγουπόλεων, ουσιαστικά, σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, κατόπιν απαίτησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παραπέμπουμε, αντί άλλου σχολιασμού, στο καλό σινεμά.)

Όσες απορίες είχαμε, βέβαια, μας λύθηκαν με την αυτοψία. Επί εβδομάδες, διαπιστώναμε ότι το Παλέ του Γαλατσίου λειτουργούσε εντελώς αυτοσχέδια, με εθελοντές του Δήμου και ΜΚΟ, τη στιγμή που το πλήθος των φιλοξενούμενων εκεί, όσο και η έκταση των εγκαταστάσεων, απαιτούσαν κεντρική οργάνωση και σχεδιασμό. «Εθελοντές και ΜΚΟ»: ας κρατήσουμε κατά νου αυτές τις λέξεις… Αφού λοιπόν εξαντλήσαμε τα περιθώρια διανομής εκεί, και αφού πολύ νωρίτερα είχαμε ενημερωθεί από τον Ελαιώνα ότι και οι δικές τους ανάγκες είναι «πολύ περιορισμένες», απευθυνθήκαμε, μόλις πριν από μία εβδομάδα, ξανά στον Ελαιώνα, απαιτώντας αυτή τη φορά τα είδη που είχαμε συγκεντρώσει να μεταφερθούν, υπ’ ευθύνη των αρμοδίων της εκεί δομής (η οποία, θυμίζουμε, εγκαινιάστηκε το καλοκαίρι με τυμπανοκρουσίες, άφθονους υπουργούς και δημοσιογράφους, ως το ανθρωπιστικό «θαύμα» της τότε –και νυν– κυβέρνησης), στα μέρη όπου πραγματικά χρειάζονται, δηλαδή στα νησιά του Αιγαίου, και ιδίως στη Λέσβο.

Η ανταπόκριση που συναντήσαμε μας άφησε άναυδους. Ευγενικά μεν, με απόλυτη αμηχανία δε, οι υπεύθυνοι εκεί μάς παρέπεμψαν αρχικά στο… Στέκι Μεταναστών στα Εξάρχεια, και κατόπιν στο… Κυριακάτικο Σχολείο Μεταναστών στον Κολωνό, δηλώνοντάς μας ότι οι ίδιοι «δεν έχουν τη δυνατότητα» να αναλάβουν αποστολές στα νησιά. Όταν τους εξηγήσαμε ότι θα το κάναμε μόνοι μας, φορτώνοντας απλώς κιβώτια σε ένα πλοίο, αν δεν μας ζητούσαν οι πλοιοκτήτριες εταιρείες 8 ευρώ το δέμα, μας αποκρίθηκαν ότι είναι «περίπλοκη υπόθεση» η μεταφορά μερικών δεκάδων δεμάτων στον… Πειραιά, για τα δε 8 ευρώ που χρεώνουν οι πλοιοκτήτες για κάθε δέμα ανθρωπιστικής βοήθειας, αρκέστηκαν να μας πουν μελαγχολικά ότι «έτσι είναι η κατάσταση». Μας διαβεβαίωσαν πάντως ότι από την εβδομάδα που μας πέρασε, θα έμπαινε σε εφαρμογή κάποιο σχέδιο μεταφοράς βοήθειας στα νησιά υπ’ ευθύνη του Ελαιώνα, το οποίο θα ανακοινωνόταν στη σελίδα τους στο Facebook (Ελαιώνας - Ανοιχτή Δομή Φιλοξενίας Προσφύγων). Ακόμα περιμένουμε τις σχετικές ανακοινώσεις…

Επί του πρακτέου, μεταφέραμε πράγματι τα είδη μας στο Κυριακάτικο Σχολείο Μεταναστών, όπου μας πληροφόρησαν ότι την επομένη κιόλας θα έπαιρναν τον δρόμο για το λιμάνι και από εκεί για τη Λέσβο. Επί του διαδικαστικού, τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα και πολύ χειρότερα. Είναι προφανές ότι, τόσο στον Ελαιώνα όσο και παντού αλλού, σε κάθε τομέα που αφορά το λεγόμενο «προσφυγικό» (το «μεταναστευτικό» έχει ήδη παραπεμφθεί στις καλένδες: οι «μετανάστες», μας λένε ρητά ή έμμεσα οι ιθύνοντες, δεν αξίζουν καν την ανθρωπιστική μεταχείριση των «προσφύγων»), το κράτος έχει αποσυρθεί υπέρ ιδιωτών-επιχειρηματιών ή/και της «κοινωνίας πολιτών», σε μια συνεπέστατη επίδειξη ακραίας νεοφιλελεύθερης πολιτικής με φιλάνθρωπο προσωπείο (διότι έχουν σαφή επικοινωνιακή διαφορά οι «ξένιοι Δίες»-σκούπες του Σαμαρά και οι αλά Τσίπρα φιέστες αποχαιρετισμού προσφύγων στο αεροδρόμιο…). Το «προσφυγικό» παίρνει κι αυτό σειρά ανάμεσα στις τόσες και τόσες «κοινωνικές υπηρεσίες» που «εξωπορίζονται» από το κράτος (παραδείγματα: σημαντικές πτυχές των υπηρεσιών ασύλου, όπως η διερμηνεία και η αποκατάσταση θυμάτων βασανιστηρίων, αφού προηγήθηκε η ψυχική υγεία, η αντιμετώπιση της αστεγίας και της «ανθρωπιστικής κρίσης»), με το αζημίωτο για τους «αναδόχους»-εργολάβους, με τεράστια ζημία ωστόσο για τους πάσχοντες.

Στον Ελαιώνα, ας πούμε, μπορεί εμείς να νομίζαμε ότι συνομιλούμε με αρμόδιους μίας (της βασικής) κρατικής δομής φιλοξενίας στην Αθήνα, στην πραγματικότητα όμως συνομιλούσαμε με παράγοντες των επιδοτούμενων από το κράτος ΜΚΟ, της «ΜΕΤΑδρασης» (για την οποία παραπέμπουμε ενδεικτικά σε μια γνωστή υπόθεση, και, για περισσότερα, στο Σωματείο Βάσης Εργαζομένων σε ΜΚΟ), της «ΕΚΠΟΣΠΟ ΝΟΣΤΟΣ» (για την οποία μπορεί κανείς να συμβουλευτεί επωφελώς και πάλι το ΣΒΕΜΚΟ), του Ερυθρού Σταυρού, ή/και με πολιτικούς υπαλλήλους της κυβέρνησης, που μας παρέπεμπαν σε φίλα προσκείμενες οργανώσεις της «κοινωνίας πολιτών» (αυτό το τελευταίο, οι κυβερνώντες θα το έλεγαν μάλλον «διασύνδεση του κράτους με τα κινήματα», εμείς προτιμούμε να το λέμε έτσι όπως είναι) ή ακόμα και σε επιχειρήσεις ή μεγαλόσχημους επιχειρηματίες που αναλαμβάνουν φιλανθρωπικές πρωτοβουλίες αλληλεγγύης. Στη Λέσβο, πάλι, τα καράβια που μεταφέρουν τους πρόσφυγες στην Αθήνα μπορεί να φαντάζουν κρατική πρωτοβουλία, στην πραγματικότητα όμως είναι μια κρατικά αδειοδοτημένη επιχείρηση της Blue Star Ferries και της ΑΝΕΚ, που χρεώνουν σχεδόν διπλάσιο εισιτήριο στους «ειδικούς» επιβαίνοντες των πλοίων τους, για να τους μεταφέρουν, σε κάκιστες συνθήκες, όπου διατάξει το κράτος, τσεπώνοντας τα έσοδα.

Ο ίδιος ο πρωθυπουργός το είπε ξεκάθαρα από το βήμα της Βουλής: «Δεν διεκδικούμε ούτε ένα ευρώ από την ΕΕ» για τους πρόσφυγες. Λογικό να το ακούς αυτό από μια κυβέρνηση που συνεχίζει κι αυτή να απαξιώνει τη ζωή εργαζομένων και ανέργων, ντόπιων και μεταναστών, που ζουν στην Ελλάδα. Και μπορεί να είμαστε ή να μην είμαστε, ως Έλληνες, παραδείγματα προς μίμηση στην ανθρωπιά, προπάντων όμως εξυπηρετούμε, ως κράτος, τα συμφέροντα του ευρωπαϊκού και ντόπιου κεφαλαίου, που θέλει τους πρόσφυγες να αναλαμβάνουν οι ίδιοι τα έξοδα και τους κινδύνους της επιβίωσής τους, με απώτερο στόχο τον έλεγχο της ροής τους προς την κεντρική Ευρώπη (ας μη συζητήσουμε καλύτερα τι θέλει για τους μετανάστες…). Έτσι, το κράτος κάνει αυτό που ξέρει καλύτερα: «outsourcing» προς επιχειρηματικό ή πολιτικό όφελος, και ταυτόχρονα «προσφυγική πολιτική» με την εκμετάλλευση εκατοντάδων, αν όχι χιλιάδων, αλληλέγγυων/εθελοντών. Την ίδια ώρα, μπορεί να υπερασπίζεται, ξανά διά στόματος πρωθυπουργού, τον «δικό μας» φράχτη, στον Έβρο, ενόσω οι κατασταλτικές δυνάμεις του κυνηγούν π.χ. αλληλέγγυους, ρεπόρτερ και ντοκιμαντερίστες που θέλουν να καταγράψουν την κατάσταση στη Λέσβο, και λειτουργούν κανονικά τα αλήστου μνήμης αλλά πολύ υπαρκτά «κέντρα κράτησης» μεταναστών (Αμυγδαλέζα, Κόρινθος, Ελληνικό), όπου φυλακίζουν επ’ αόριστον ανθρώπους, προσπαθώντας εσχάτως ακόμα και να τους απελάσουν διά της βίας, αν τυχόν διαμαρτυρηθούν για την αναγκαστική κράτησή τους. Αυτό που έχει αλλάξει, σε επίσημο επίπεδο, σε σχέση με έναν χρόνο πριν είναι η εικόνα στις ειδήσεις. Ελπίζουμε τουλάχιστον κάτι να έχει αρχίσει να αλλάζει πραγματικά στις συνειδήσεις.