Για την ανασύνθεση της μαρξιστικής Αριστεράς

....το αντί­δο­το στη μνη­μο­νια­κή με­τάλ­λα­ξη του κυ­βερ­νη­τι­κού ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ δεν είναι η δραχ­μι­κή με­τάλ­λα­ξη του προ­γράμ­μα­τος κοι­νω­νι­κού με­τα­σχη­μα­τι­σμού με βάση το οποίο οι­κο­δο­μή­θη­κε ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, ούτε η υπο­κα­τά­στα­ση των τα­ξι­κών αγώ­νων με έναν νέο κυ­βερ­νη­τι­σμό, της «νο­μι­σμα­τι­κής πο­λι­τι­κής» αυτήν τη φορά

Αναδημοσίευση από το "RProject.gr"

του Γιάννη Μηλιού

1. Το «Όχι» ως στιγμή ανοικτής ταξικής σύγκρουσης

Η πο­λι­τι­κή δεν είναι η τέχνη του εφι­κτού, είναι η συ­νε­χής ανα­διά­τα­ξη ενός συ­σχε­τι­σμού δύ­να­μης με­τα­ξύ των δρώ­ντων πο­λι­τι­κών υπο­κει­μέ­νων (κομ­μά­των, κρα­τι­κών μη­χα­νι­σμών, κι­νη­μά­των κ.λπ.). Πρό­κει­ται για έναν συ­σχε­τι­σμό δύ­να­μης που σε τε­λευ­ταία ανά­λυ­ση αντα­να­κλά τα αντι­τι­θέ­με­να τα­ξι­κά συμ­φέ­ρο­ντα που δια­περ­νούν την (ελ­λη­νι­κή) κοι­νω­νία.

Σπα­νί­ως τα τα­ξι­κά συμ­φέ­ρο­ντα (και ιδίως τα αντι­τι­θέ­με­να συμ­φέ­ρο­ντα των δύο κύ­ριων τά­ξε­ων της κα­πι­τα­λι­στι­κής κοι­νω­νί­ας, της άρ­χου­σας κα­πι­τα­λι­στι­κής και της ερ­γα­τι­κής τάξης και των συμ­μά­χων της) εμ­φα­νί­ζο­νται με κα­θα­ρή μορφή, ως σύ­γκρου­ση δύο κα­θα­ρών πο­λι­τι­κών θέ­σε­ων, ως πο­λι­τι­κή σύ­γκρου­ση ανά­με­σα σε «δύο Ελ­λά­δες», σύ­γκρου­ση του «έθνους των πλη­βεί­ων» με το «έθνος των πα­τρι­κί­ων». Διότι το θε­σμι­κό πλαί­σιο του κα­πι­τα­λι­στι­κού κρά­τους, φιλ­τρά­ρο­ντας και «κοι­νο­βου­λευ­τι­κο­ποιώ­ντας» τα τα­ξι­κά συμ­φέ­ρο­ντα και αι­τή­μα­τα των υπο­τε­λών τά­ξε­ων, κατά κα­νό­να τα με­τα­σχη­μα­τί­ζει σε εκ­δο­χές του κοι­νού-«εθνι­κού» συμ­φέ­ρο­ντος, δη­λα­δή τα υπά­γει στη μα­κρο­πρό­θε­σμη στρα­τη­γι­κή του κε­φα­λαί­ου για συσ­σώ­ρευ­ση («οι­κο­νο­μι­κή ανά­πτυ­ξη») και κοι­νω­νι­κή ει­ρή­νη υπό την ηγε­μο­νία του κε­φα­λαί­ου («οι­κο­νο­μι­κή και κοι­νω­νι­κή στα­θε­ρό­τη­τα»).


Μία από τις σπά­νιες φορές που η τα­ξι­κή σύ­γκρου­ση πήρε τη μορφή με­τω­πι­κής πο­λι­τι­κής σύ­γκρου­σης ήταν το δη­μο­ψή­φι­σμα της 5ης Ιου­λί­ου 2015. Το «έθνος των πλη­βεί­ων» με το 61,3% υπέρ του «Όχι» υπε­ρί­σχυ­σε ένα­ντι του «έθνους των πα­τρι­κί­ων», που απαι­τού­σε τη συ­νέ­χι­ση των μνη­μο­νί­ων, δη­λα­δή των οι­κο­νο­μι­κών και κοι­νω­νι­κών πο­λι­τι­κών που ανα­δια­νέ­μουν ισχύ, πλού­το και ει­σό­δη­μα υπέρ της άρ­χου­σας κε­φα­λαιο­κρα­τι­κής τάξης. Το απο­τέ­λε­σμα αυτό ήταν πέρα από κάθε πρό­βλε­ψη αυτών που σχε­δί­α­σαν το δη­μο­ψή­φι­σμα.

Η αστρα­πιαία με­τα­τρο­πή του «Όχι» του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος σε «Ναι» στο εσω­τε­ρι­κό του κρά­τους και των μη­χα­νι­σμών του (Κυ­βέρ­νη­ση, Συμ­βού­λιο Πο­λι­τι­κών Αρ­χη­γών υπό τον Πρό­ε­δρο της Δη­μο­κρα­τί­ας, Κοι­νο­βού­λιο), απο­τέ­λε­σε την πλέον κα­θα­ρή εκ­δή­λω­ση της με­τε­ξέ­λι­ξης του κυ­βερ­νη­τι­κού ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ από κόμμα της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς σε κόμ­μα-δια­χει­ρι­στή του κα­πι­τα­λι­στι­κού κρά­τους, δη­λα­δή σε κόμμα που (στα­δια­κά) ανα­λαμ­βά­νει τη δια­χεί­ρι­ση και εκ­προ­σώ­πη­ση των συμ­φε­ρό­ντων του κε­φα­λαί­ου, επο­μέ­νως σε φορέα της κυ­ρί­αρ­χης νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης πο­λι­τι­κής στρα­τη­γι­κής.

2. Η νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη με­τε­ξέ­λι­ξη του ηγε­τι­κού ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ

Μετά τις ευ­ρω­ε­κλο­γές του 2014, όταν ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ανα­δεί­χθη­κε σε πρώτο κόμμα (και ήταν πλέον προ­φα­νές ότι θα ανα­λάμ­βα­νε τον κα­θο­ρι­στι­κό ρόλο στη δια­κυ­βέρ­νη­ση της χώρας όποτε κι αν λάμ­βα­ναν χώρα εθνι­κές εκλο­γές), άρ­χι­σε μια γρή­γο­ρη διο­λί­σθη­ση της πο­λι­τι­κής του ηγε­τι­κού ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ προς μια λο­γι­κή «ιστο­ρι­κού συμ­βι­βα­σμού», δη­λα­δή την αντί­λη­ψη πως η Ελ­λά­δα μετά την κρίση του 2008 μπο­ρεί να κυ­βερ­νη­θεί με βάση τις κοι­νω­νι­κές ισορ­ρο­πί­ες της πε­ριό­δου πριν από την κρίση. Στο πλαί­σιο αυτό, προ­τε­ραιό­τη­τα στον κομ­μα­τι­κό λόγο απέ­κτη­σε η ρη­το­ρεία περί «πα­ρα­γω­γι­κής ανα­συ­γκρό­τη­σης» (συ­νώ­νυ­μο της κα­πι­τα­λι­στι­κής οι­κο­νο­μι­κής ανά­πτυ­ξης, εφό­σον δεν πε­ρι­γρά­φο­νταν μορ­φές και δομές «κοι­νω­νι­κής οι­κο­νο­μί­ας», δη­λα­δή οι­κο­νο­μι­κών σχέ­σε­ων που πε­ριο­ρί­ζουν την επι­χει­ρη­μα­τι­κή οι­κο­νο­μία και την αγορά). Η επαγ­γε­λία του «να πλη­ρώ­σουν οι πλού­σιοι», δη­λα­δή της ανα­δια­νο­μής ισχύ­ος και ει­σο­δή­μα­τος υπέρ των λαϊ­κών τά­ξε­ων, πε­ρι­θω­ριο­ποι­ή­θη­κε, η «κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς» έδινε στα­δια­κά τη θέση της στην «κυ­βέρ­νη­ση εθνι­κής σω­τη­ρί­ας».

Το κρί­σι­μο ζή­τη­μα της πρώ­της πε­ριό­δου μετά τις ευ­ρω­ε­κλο­γές, που ση­μα­το­δο­τού­σε τη στρο­φή του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ προς τον «ιστο­ρι­κό συμ­βι­βα­σμό», δη­λα­δή επι­τά­χυ­νε τη συ­στη­μι­κή με­τάλ­λα­ξη της πο­λι­τι­κής του, ήταν η προ­σέγ­γι­ση με τις δυ­νά­μεις της Κε­ντρο­α­ρι­στε­ράς και ιδιαί­τε­ρα με τη «μνη­μο­νια­κή» ΔΗΜΑΡ. Μια συμ­μα­χία με τη ΔΗΜΑΡ θα λει­τουρ­γού­σε ως άλ­λο­θι για την απε­μπό­λη­ση του ρι­ζο­σπα­στι­κού προ­γράμ­μα­τος του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, στο όνομα μιας «συμ­φω­νί­ας εθνι­κού χα­ρα­κτή­ρα με ευ­ρω­παϊ­κό προ­σα­να­το­λι­σμό» (Δ. Βί­τσας, γραμ­μα­τέ­ας ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, 3/10/2014, Χαι­ρε­τι­σμός στο Συ­νέ­δριο της ΔΗΜΑΡ).

Καί­τοι η προ­σέγ­γι­ση με τη ΔΗΜΑΡ δεν προ­χώ­ρη­σε, λόγω αφε­νός της εκλο­γι­κής εξα­φά­νι­σης του κόμ­μα­τος αυτού στις ευ­ρω­ε­κλο­γές και αφε­τέ­ρου, ιδίως, λόγω των αντι­στά­σε­ων εκ μέ­ρους της με­γά­λης πλειο­ψη­φί­ας των στε­λε­χών και μελών του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, εντού­τοις η στρα­τη­γι­κή του «ιστο­ρι­κού συμ­βι­βα­σμού» πα­ρέ­μει­νε και εκ­φρά­στη­κε ποι­κι­λο­τρό­πως, με­τα­ξύ άλλων με τα πρό­σω­πα που επι­λέ­χθη­καν για να στε­λε­χώ­σουν κρί­σι­μες υπουρ­γι­κές και άλλες θέ­σεις στην κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ.

Εντού­τοις, και αυτό είναι το ση­μα­ντι­κό, η επι­λο­γή των προ­σώ­πων δεν έπαι­ξε τον κύριο ρόλο, καθώς δεν ήταν η αιτία αλλά το απο­τέ­λε­σμα και το σύμ­πτω­μα της με­τα­στρο­φής προς τον συ­στη­μι­κό «ρε­α­λι­σμό». Η πα­ρα­γκώ­νι­ση των ομά­δων ερ­γα­σί­ας του κόμ­μα­τος και της δου­λειάς τους, η αγνό­η­ση των επε­ξερ­γα­σιών και προ­τά­σε­ων του Τμή­μα­τος Οι­κο­νο­μι­κής Πο­λι­τι­κής κ.λπ., δεν συ­νι­στούν παρά υλο­ποί­η­ση της στρα­τη­γι­κής του «ιστο­ρι­κού συμ­βι­βα­σμού» προς την οποία είχε προ­σα­να­το­λι­στεί το επι­τε­λείο του προ­έ­δρου του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, και προ­πά­ντων ο αντι­πρό­ε­δρος της κυ­βέρ­νη­σης, ως επι­κε­φα­λής τότε του «κυ­βερ­νη­τι­κού προ­γράμ­μα­τος» του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, πολύ καιρό πριν από την 25η Ια­νουα­ρί­ου.

Έτσι φτά­σα­με γρή­γο­ρα, μετά τα επι­κοι­νω­νια­κά πυ­ρο­τε­χνή­μα­τα των πρώ­των ημε­ρών της νέας κυ­βέρ­νη­σης, στη Συμ­φω­νία της 20/2 και από εκεί στη Συμ­φω­νία της 13/7 και την τε­λε­σί­δι­κη απο­δο­χή του νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρου πλαι­σί­ου δια­κυ­βέρ­νη­σης.

Εμ­βλη­μα­τι­κή στιγ­μή σ’ αυτή την πο­ρεία ήταν η εξύ­μνη­ση των επι­τευγ­μά­των (για το κε­φά­λαιο) της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης στρα­τη­γι­κής από την ίδια την ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση. Στο Εθνι­κό Πρό­γραμ­μα Με­ταρ­ρυθ­μί­σε­ων (Απρί­λιος 2015) που συ­ντο­νί­στη­κε από το «Συμ­βού­λιο Οι­κο­νο­μι­κών Εμπει­ρο­γνω­μό­νων» του υπουρ­γεί­ου Οι­κο­νο­μι­κών σε συ­νερ­γα­σία με τα βα­σι­κά «πα­ρα­γω­γι­κά» υπουρ­γεία δια­πι­στώ­νε­ται:

«Τα τε­λευ­ταία χρό­νια η Ελ­λά­δα προ­χώ­ρη­σε σε πρω­το­φα­νή οι­κο­νο­μι­κή προ­σαρ­μο­γή με στόχο αφε­νός τη βελ­τί­ω­ση των δη­μο­σιο­νο­μι­κών με­γε­θών, αφε­τέ­ρου την ενί­σχυ­ση της αντα­γω­νι­στι­κό­τη­τας της οι­κο­νο­μί­ας». Μά­λι­στα αυτό χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται ως «πρό­ο­δος» που «αντι­κα­το­πτρί­ζε­ται εύ­γλωτ­τα στα θε­με­λιώ­δη μα­κρο­οι­κο­νο­μι­κά με­γέ­θη και είναι απο­τέ­λε­σμα των ση­μα­ντι­κών διαρ­θρω­τι­κών με­ταρ­ρυθ­μί­σε­ων». Επι­πλέ­ον εξαί­ρο­νται οι «διαρ­θρω­τι­κές αλ­λα­γές [...] όπως η συ­γκρά­τη­ση του κό­στους της συ­ντα­ξιο­δο­τι­κής ασφά­λι­σης και ο εξορ­θο­λο­γι­σμός του συ­στή­μα­τος υγεί­ας, η ανα­μόρ­φω­ση του θε­σμι­κού πλαι­σί­ου της αγο­ράς ερ­γα­σί­ας, η απε­λευ­θέ­ρω­ση των κλει­στών επαγ­γελ­μά­των και η εξυ­γί­αν­ση του τρα­πε­ζι­κού συ­στή­μα­τος».

Η ιδε­ο­λο­γι­κή και πο­λι­τι­κή προ­σχώ­ρη­ση στο στρα­τό­πε­δο του αντι­πά­λου είχε προ­α­ναγ­γελ­θεί. Μόνο όσοι δεν την έβλε­παν εξε­πλά­γη­σαν με τη συμ­φω­νία της 13/7/15.

3. Οι εκλο­γές στις 20/9 ως αφε­τη­ρία αρι­στε­ρής ανα­σύν­θε­σης

Οι βου­λευ­τές του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ που επέ­μει­ναν στην υπε­ρά­σπι­ση του τα­ξι­κού «Όχι» της 5/7 και δεν απο­δέ­χθη­καν την υπερ­ψή­φι­ση του 3ου μνη­μο­νί­ου δη­μιούρ­γη­σαν την ανα­γκαία συν­θή­κη για την ανα­σύν­θε­ση της αρι­στε­ρής στρα­τη­γι­κής που θα εκ­φρά­σει τα συμ­φέ­ρο­ντα της κοι­νω­νι­κής πλειο­ψη­φί­ας απέ­να­ντι σε αυτά του κε­φα­λαί­ου. Οι επερ­χό­με­νες εκλο­γές, που προ­κλή­θη­καν από τη στάση τους αυτή, απο­τε­λούν την αφε­τη­ρια­κή στιγ­μή της εν­δε­χό­με­νης αυτής ανα­γκαί­ας δια­δι­κα­σί­ας, που, εφό­σον υπάρ­ξει, ανα­γκα­στι­κά θα έχει μακρά διάρ­κεια.

Υπο­γραμ­μί­ζω τη φράση εφό­σον υπάρ­ξει, διότι ακόμα λεί­πει η ικανή συν­θή­κη της δια­δι­κα­σί­ας: Η ιδε­ο­λο­γι­κο­πο­λι­τι­κή οι­κο­δό­μη­ση μιας μαρ­ξι­στι­κής Αρι­στε­ράς που θα ανι­χνεύ­ει την ασυμ­φι­λί­ω­τη αντί­θε­ση των συμ­φε­ρό­ντων της ερ­γα­σί­ας ένα­ντι αυτών του κε­φα­λαί­ου και θα αγω­νί­ζε­ται για να συν­δε­θεί μαζί τους, να γειω­θεί σ’ αυτά και να τα φέρει στο πο­λι­τι­κό προ­σκή­νιο.

Προ­ϋ­πό­θε­ση για κάτι τέ­τοιο είναι να γίνει αντι­λη­πτό πως το αντί­δο­το στη μνη­μο­νια­κή με­τάλ­λα­ξη του κυ­βερ­νη­τι­κού ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ δεν είναι η δραχ­μι­κή με­τάλ­λα­ξη του προ­γράμ­μα­τος κοι­νω­νι­κού με­τα­σχη­μα­τι­σμού με βάση το οποίο οι­κο­δο­μή­θη­κε ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, ούτε η υπο­κα­τά­στα­ση των τα­ξι­κών αγώ­νων με έναν νέο κυ­βερ­νη­τι­σμό, της «νο­μι­σμα­τι­κής πο­λι­τι­κής» αυτήν τη φορά.