Προσαρμογή στην πραγματικότητα

Αναδημοσίευση από την "αυγή"

του Ανδρέα Καρίτζη

Ένα αρνητικό χαρακτηριστικό της πολιτικής μεθοδολογίας που επικράτησε στον ΣΥΡΙΖΑ ήταν η άρνηση αποδοχής της πραγματικότητας, όταν αυτή γίνεται πολύ σκληρή. Ψυχολογικοί μηχανισμοί άμυνας αλλά και η βαθειά εμπέδωση ενός παραδοσιακού τρόπου πολιτικής δεν μας επέτρεψαν να ενσωματώσουμε στη μεθοδολογία, την οργανωσιακή διάταξη και την πολιτική μας τακτική τις ραγδαίες αλλαγές των τελευταίων χρόνων, οι οποίες καθιστούν αναποτελεσματικά τα παραδοσιακά εργαλεία πολιτικής. Η κατάκτηση της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας θεωρήθηκε το βασικό καθήκον μας για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στο πολιτικό και κοινωνικό αίτημα ανατροπής της μνημονιακής πολιτικής με τα γνωστά αποτελέσματα.


Όμως, τα πράγματα έχουν αλλάξει πολλαπλώς. Αφήνω στην άκρη το τέλος της δημοκρατίας και την εγκαθίδρυση της χρηματοπιστωτικής απολυταρχίας. Παράλληλα, παγκοσμίως αναπτύσσεται μια τάση κατάρρευσης ή αναστολής της κλασικής οικονομικής λειτουργίας. Σε εμπόλεμες περιοχές, σε περιπτώσεις χρεοκοπίας, σε μεταβατικές καταστάσεις παρατηρούμε κατάρρευση λιγότερο ή περισσότερο μόνιμη. Επιπρόσθετα, η τάση αποκλεισμού μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού από το κλασικό οικονομικό κύκλωμα σχεδόν σε όλες τις κοινωνίες είναι γεγονός που διαρκώς βαθαίνει.

Στην Ελλάδα έχουμε ήδη πίσω μας μια τέτοια περίπτωση. Η απειλή του ξαφνικού θανάτου μέσω άτακτης χρεοκοπίας δεν είναι τίποτα άλλο από την απειλή ότι θα ανασταλεί η κλασική οικονομική λειτουργία (κατάρρευση τραπεζών και χρημοτοδοτικών ροών, δηλαδή η αιμοδοσία για την οικονομική λειτουργία) και μαζί της θα καταρρεύσουν όλες οι αναγκαίες λειτουργίες της κοινωνίας οι οποίες είναι διασυνδεδεμένες με αυτήν (μεταφορά αγαθών, λειτουργία παραγωγικών μονάδων κοκ).

Αν επομένως ζούμε σε μια περίοδο και σε μια περιοχή όπου τέτοιου τύπου καταστάσεις διαμορφώνουν έντονα τα όρια της όποιας πολιτικής στρατηγικής, είναι απαραίτητος ο προσανατολισμός μας σε μια κατεύθυνση διαμόρφωσης των προϋποθέσεων ώστε τμήματα της κοινωνίας ή και ακόμη η κοινωνία μας στο σύνολό της να είναι σε θέση να αντεπεξέλθει σε τέτοιες καταστάσεις. Επαναλαμβάνω ότι αυτό δεν είναι ένα δυστοπικό, φουτουριστικό σενάριο. Στην Ελλάδα το έχουμε ήδη μια φορά πίσω μας με την απειλή της άτακτης χρεοκοπίας. Η μεθοδολογική, οργανωσιακή και φαντασιακή αδυναμία μας ακόμη και να σκεφτούμε να εντάξουμε (έστω μερικώς και ανεπαρκώς) τμήματα της κοινωνίας και του κράτους σε εναλλακτικούς τρόπους επιτέλεσης των βασικών και αναγκαίων λειτουργιών μιας κοινωνίας κατέστησε τη συνθηκολόγηση αναπόφευκτη και την ήττα μας βαριά.

Όμως, ας μην επικεντρωθούμε μόνο στις "μεγάλες" στιγμές όπως η άτακτη χρεοκοπία. Διαφορετικές παραγωγικές διαδικασίες, αντι-εμπορευματικά κυκλώματα διανομής, εναλλακτικά χρηματοδοτικά εργαλεία, κοινωνικές και παραγωγικές καινοτόμες θεσμίσεις κ.ο.κ. είναι πολύ πιο πιθανόν να αντιμετωπίσουν την τεράστια ανεργία και τις κοινωνικές και παραγωγικές συνέπειες της επιβαλλόμενης καταστροφής από ό,τι η με παραδοσιακούς όρους ανασυγκρότηση του ελληνικού καπιταλισμού. Την στιγμή που το κλασικό οικονομικό κύκλωμα απορρίπτει εκτεταμένα τμήματα υποψήφιων προς εκμετάλλευση και δείχνει σημάδια παρακμής και κατάρρευσης, αποτελεί αδιανόητη προσκόλληση -ιδιαίτερα από την Αριστερά- η εμμονή στην ανασυγκρότησή του ως του μοναδικού τρόπου για να μπορέσουμε να ζήσουμε όπως όπως.

Όταν το κλασικό οικονομικό κύκλωμα απορρίπτει την πλειοψηφία των νέων, είναι αδιανόητο να μην αρπάξουμε την ευκαιρία να οικοδομήσουμε ανταγωνιστικά παραγωγικά και οικονομικά κυκλώματα που θα απελευθερώσουν πραγματικά τις δυνατότητες των ανθρώπων, θα ισχυροποιήσουν με ουσιαστικό τρόπο την κοινωνία απέναντι και σε καταστάσεις ενδεχόμενης κατάρρευσης και σε κάθε περίπτωση θα σχετικοποιήσουν de facto την απόλυτη εξάρτηση της κοινωνίας μας από το κλασικό οικονομικό κύκλωμα. Ένα κύκλωμα που δεν ελέγχεται καν πλέον από τους εγχώριους αστικοδημοκρατικούς θεσμούς, στους οποίους θα μπορούσαν να έχουν κάποια πρόσβαση οι πολίτες, αλλά στα νευραλγικά του σημεία ελέγχεται πλήρως από τη σύγχρονη απολυταρχία με κορωνίδα την ΕΚΤ.

Σε κάθε περίπτωση, όταν οι κοινωνίες βρίσκονται αντιμέτωπες με καταστάσεις αποδιοργάνωσης ή/και κατάρρευσης του καθιερωμένου τρόπου επιτέλεσης των βασικών λειτουργιών τους, τότε υπάρχουν δύο τρόποι αντιμετώπισης. Από τη μια υπάρχει η αυταρχική, συγκεντρωτική, στρατιωτικοποιημένη λειτουργία που με βάρβαρο τρόπο επιχειρεί να ανταποκριθεί στις συνέπειες της κατάρρευσης. Ο εθνικισμός, η Ακροδεξιά, ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός και ο φασισμός είναι οι συνηθέστερες μορφές πολιτικής και κοινωνικής οργάνωσης που αναλαμβάνουν το καθήκον της λειτουργίας της κοινωνίας με αυτά τα χαρακτηριστικά. Από την άλλη, υπάρχει η αποκεντρωμένη, δημοκρατική και αυτο-οργανωμένη λειτουργία που επιχειρεί να αντιμετωπίσει τις συνέπειες δίνοντας έμφαση στις δυνατότητες των ίδιων των ανθρώπων, θέτοντάς τους όχι υπό τις διαταγές τρίτων, αλλά μπροστά στις ευθύνες διαχείρισης των πραγμάτων που τους αφορούν, μεταβιβάζοντας εξουσίες και ελευθερία κινήσεων και συντονίζοντας τη δράση τους.

Η Αριστερά δεν μπορεί πια να αγνοεί το καθήκον της να συμβάλει στην ανάπτυξη μιας τέτοιας οργανωσιακής απάντησης. Αν θέλουμε να είμαστε, όχι πολύ αριστεροί, αλλά στοιχειωδώς σχετικοί και εναρμονισμένοι με τις απαιτήσεις της συγκυρίας σε ένα σχέδιο υπεράσπισης των λαϊκών αναγκών, της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της λαϊκής κυριαρχίας, πρέπει να θέσουμε με αυτοπεποίθηση και τόλμη αυτό τον στόχο. Βεβαίως, υπάρχει και άλλος δρόμος, πολύ οικείος. Η άρνηση της σκληρής πραγματικότητας...