Για μια απελευθερωτική πολιτική

Αναδημοσίευση από το "Red NoteBook"

Συνέντευξη με τον Τζον Χολογουέι

Μετάφραση : Δημήτρης Γκιβίσης

Πηγή: Εφημερίδα The Witness (Νότιας Αφρικής)

-Υποστηρίζετε τις προσπάθειες των «αυτόνομων» αγώνων ενάντια στην καταπίεση. Τι σημαίνει αυτό;

-Νομίζω ότι οι μορφές των αγώνων για μια καλύτερη κοινωνία πέρα από τον καπιταλισμό έχουν σταδιακά αλλάζει. Αντί για τους αγώνες που επικεντρώνονται στην κατάκτηση της κρατικής εξουσίας, οι άνθρωποι προσπαθούν με πάρα πολλούς διαφορετικούς τρόπους για να ξεφύγουν από τη λογική του καπιταλισμού, δημιουργώντας χώρους ή στιγμές στις οποίες προσπαθούν να δημιουργήσουν σχέσεις που να μην κυριαρχούνται από την επιδίωξη του κέρδους. Αυτοί οι χώροι ή στιγμές, μπορούν να θεωρηθούν ως ρωγμές στην υφή της κυριαρχίας, ρωγμές στις οποίες θέτουμε ίσως τη βάση για μια διαφορετική οργάνωση της κοινωνίας. Αυτό το είδος του αγώνα δεν στοχεύει στην κατάκτηση της εξουσίας στο μέλλον, αλλά στην αποσύνδεση της κοινωνικής δραστηριότητας από την καπιταλιστική δυναμική στο παρόν.

-Θεωρείτε ότι ο απώτερος στόχος των καταπιεσμένων είναι ο αγώνας ενάντια στον καπιταλισμό. Ωστόσο, πολλοί στοχαστές λένε ότι ο καπιταλισμός έχει κερδίσει, ότι είναι σφαιρικός και ότι κάθε πολιτική μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μέσα σε αυτόν.  Είναι ηττοπαθές αυτό; Υπάρχει χώρος για μια αριστερή πολιτική;

-Γεννιόμαστε μέσα στον αγώνα. Οι περισσότεροι από εμάς θα προτιμούσαν να ζήσουν αρκετά ειρηνικά, αλλά είμαστε σε επίθεση: Μας λένε ότι πρέπει να εργαστούμε σκληρότερα και γρηγορότερα. Μας λένε ότι τα παιδιά μας δεν μπορούν να περιμένουν μια ασφαλή απασχόληση. Μας λένε ότι η ζωή μας δεν είναι πλέον βιώσιμη, ότι πρέπει να κινηθούμε στις πόλεις και να ανοίξει χώρος στη γη για αυτοκινητόδρομους ή ορυχεία. Γνωρίζουμε επίσης ότι αν η παρούσα καπιταλιστική δυναμική συνεχίσει, είναι πολύ πιθανό να καταστραφούν οι συνθήκες στις οποίες ζουν οι άνθρωποι μέσα σε ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν βλέπω ότι η αποδοχή της ήττας είναι μια επιλογή.

-Θεωρείτε το Κίνημα Occupy και τις μαζικές δημόσιες διαμαρτυρίες στη Μαδρίτη και στην Αθήνα ως προκλήσεις στον καπιταλισμό, ή ως μια απεγνωσμένη έκκληση να αφήσουμε το σύστημα;

-Συντριπτικά φαίνεται να είναι μια πρόκληση για το σύστημα, και όχι ένας λόγος για να αφεθούμε μέσα σε αυτό. Κοιτάξτε μερικά από τα συνθήματα στην Μαδρίτη: «Δεν είμαστε εναντίον του συστήματος, το σύστημα είναι εναντίον μας»,  «Τα όνειρά μας δεν ταιριάζουν στις τεφροδόχους σας», « Αν δεν μας αφήσετε να ονειρευόμαστε, δεν θα σας αφήσουμε να κοιμηθείτε».

-Η σκέψη σας βασίζεται σε μια «απελευθερωτική πολιτική». Ποια μορφή βλέπετε να έχει αυτή η χειραφέτηση;

-Με τον όρο «απελευθερωτική πολιτική», εννοώ μια πολιτική που έχει ως στόχο να απελευθερώσει την ανθρώπινη δημιουργικότητα και να σταματήσει την απερίσκεπτη φυγή προς την ανθρώπινη αυτοεκμηδένιση που σημαίνει ο καπιταλισμός. Νομίζω ότι ξεκινά με την άρνηση, την απόρριψη από τη φρίκη του υπάρχοντος συστήματος. Στην καλύτερη των περιπτώσεων, η άρνηση ανοίγει μια διαδικασία δημιουργίας εναλλακτικών τρόπων για να κάνουμε πράγματα, άλλων τρόπων για να  σχετιζόμαστε με τους ανθρώπους. Η χειραφέτηση δεν έχει μόνο ένα σχήμα, αλλά έχει πολλές μορφές που προκύπτουν κατά τη διαδικασία της δημιουργίας τους.

-Υπάρχει κάποια έννοια της πραγματικής δημοκρατίας που συνάδει με την δικιά σας πρόταση του κοινωνικού ακτιβισμού; Θα μπορούσε μια κοινοβουλευτική διαδικασία τύπου Γουέστμινστερ (σημ: το καταστατικό Γουέστμινστερ είναι νόμος του Ηνωμένου Βασιλείου που εφαρμόζεται στην Νότια Αφρική) να χωρέσει σε ένα πραγματικά δημοκρατικό σχέδιο ή όχι;

-Δεν θα ταίριαζε καθόλου. Αλλά αυτή δεν είναι μόνο η δική μου πρόταση του κοινωνικού ακτιβισμού. Αυτό είναι που λένε οι ακτιβιστές σε όλο τον κόσμο: η αντιπροσωπευτική δημοκρατία δεν λειτουργεί, ή μάλλον προσπαθεί να μας αποκλείσει από τον συλλογικό έλεγχο πάνω στις ίδιες τις ζωές μας. Τα κινήματα των τελευταίων ετών ήταν συντριπτικά πολυπληθή, απορρίπτοντας ρητά την αντιπροσωπευτική δημοκρατία κατηγορηματικά υπέρ μιας κάποιας μορφής άμεσης δημοκρατίας, κάποιας μορφής συμμετοχής όλων σε συλλογικές αποφάσεις.

-Υποστηρίζετε την ατομική δράση ως τον ακρογωνιαίο λίθο για την καταπολέμηση της καταπίεσης. Τι είδους ατομικές ενέργειες θα προτείνατε ως εφικτές κατά τη διάρκεια της εργασίας ή της μη εργάσιμης ημέρας;

-Θα περιελάμβανα τις επιδρομές σε κομμάτια γης, τα μποϊκοτάζ στη φορολογία, τις καταλήψεις εργοστασίων, τη δημιουργία  κοινοτικών κήπων, τους εναλλακτικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς, τις αντικαπιταλιστικές συνεντεύξεις σε εφημερίδες. Ατομικά και συλλογικά, οι άνθρωποι επαναστατούν με όλους τους τρόπους κατά τη διάρκεια της εργασίας τους ή της μη εργάσιμης ημέρας. Μερικές φορές αυτές οι εξεγέρσεις είναι πολύ μικρές και φαίνονται αρκετά ατελέσφορες, αλλά πάντα υπάρχουν οι γραμμές της συνέχειας, οι δυνατότητες που τις συνδέουν με τις μεγάλες εξεγέρσεις.

-Πως θα συνέβαλαν τέτοιες ατομικές δράσεις σε ένα κοινωνικό κίνημα;

-Με τρόπους που είναι δύσκολο να προβλεφθούν, που μπορεί να πραγματοποιηθούν ή και να μην πραγματοποιηθούν. Τους σκέφτομαι ως ρωγμές που εξαπλώνονται, ενώνονται, σκεπάζονται, επανεμφανίζονται, συνενώνονται και πάλι μαζί, ή και όχι. Υπάρχει ένα τεράστιο στοιχείο αβεβαιότητας και απρόβλεπτου, αλλά πιστεύω ότι αυτός είναι ο τρόπος που γίνονται οι ριζικές αλλαγές: είναι σχεδόν πάντα μια έκπληξη, προκύπτουν από το αόρατο.

-Έχετε τονίσει την ανάγκη για αξιοπρέπεια . Στα χαρακώματα του ταξικού πολέμου,  η αξιοπρέπεια δεν βρίσκεται μόνο στην σφαίρα της φαντασίας;

-Θα ήταν, αν ήμουν μόνο εγώ που τονίζω την σημασία της αξιοπρέπειας, αλλά είναι τα κινήματα τα ίδια που έφεραν αυτόν τον όρο στο προσκήνιο. Είναι πραγματικά μια πολύ πρακτική αρχή της οργάνωσης, βρίσκεται στη βάση της αμοιβαίας αναγνώρισης της αξιοπρέπειας των ανθρώπων που είναι πιθανό να οδηγήσει σε ένα άρρηκτα ενωμένο κίνημα.

-Υπάρχει χώρος για τη βία σε έναν αξιοπρεπή αγώνα;

-Η οργάνωση γύρω από τη βία, θα καθιστούσε δύσκολη τη διατήρηση της αμοιβαίας αναγνώρισης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας στο επίκεντρο, ιδιαίτερα εφόσον αυτό προϋποθέτει την άμεση δημοκρατία. Αλλά μπορώ να αναφέρω περιστάσεις υπό τις οποίες είναι πολύ δύσκολο να αποφευχθεί η βία.

-Έχετε συμμετάσχει στο κίνημα των Ζαπατίστας στο Μεξικό. Τι ομοιότητες βλέπετε μεταξύ του αγώνα αυτού και των αγώνων της Νότιας Αφρικής;

-Είμαι στη Νότια Αφρική για δύο εβδομάδες, και είναι η πρώτη επίσκεψή μου, έτσι δεν είμαι ικανός για να απαντήσω. Αλλά από ότι έχω δει, η έννοια της αξιοπρέπειας έχει μεγάλη αντήχηση εδώ όπως και στο Μεξικό, υπάρχει μια αναζήτηση για έναν νέο τρόπο σκέψης, για μια ριζοσπαστική πολιτική. Η προσπάθεια να αλλάξουμε τα πράγματα μέσα από το κράτος έχει αποτύχει, οι άνθρωποι λένε ξανά και ξανά ότι δεν έχει αλλάξει τίποτα από το 1994. Υπάρχει ένα «Ya Basta!» στον αέρα. Μια αίσθηση ότι το σύστημα έχει φτάσει σε οριακό σημείο, ότι δεν μπορεί πλέον να γίνει αποδεκτό.

-Μιλάτε για την αλλαγή του κόσμου χωρίς την κατάληψη της εξουσίας. Δεν είναι αυτή μια χίπικη έννοια;

-Είναι πάνω από όλα μια αντανάκλαση της αποτυχίας των προσπαθειών για να αλλάξει ο κόσμος με τη λήψη κρατικής εξουσίας. Έχουν αποτύχει και πρέπει επειγόντως να δημιουργήσουμε έναν άλλο τρόπο για να αλλάξουμε τα πράγματα, έναν διαφορετικό τρόπο να σκεφτόμαστε.

-Θεωρείτε την επανάσταση ως μια υποχρέωση στην καπιταλιστική κοινωνία. Υπάρχει κάποιο σημείο που θεωρείτε την επανάσταση περιττή;

-Θεωρώ την επανάσταση ως αναπόφευκτη, και όχι μία υποχρέωση. Σχεδόν όλοι μας επαναστατούμε κατά κάποιο τρόπο, συνειδητά ή ασυνείδητα. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, σχεδόν όλοι μας έχουμε κάποια αίσθηση να ακολουθούμε την «λάθος κατεύθυνση», πηγαίνοντας ενάντια στις επιταγές μιας κοινωνίας που κυριαρχείται από το κέρδος και το χρήμα. Η εξέγερση είναι βαθιά ριζωμένη στη ζωή μας, και πρέπει να είναι για όσο ο καπιταλισμός αποτελεί μια σφοδρή επίθεση στην αξιοπρέπεια μας.