Πώς βλέπει σήμερα το ΜέΡΑ25 μια πρώην “συνιστώσα” του ΣΥΡΙΖΑ;

Ένας σχολιασμός σε κείμενο κριτικής του ΜέΡΑ25 που δημοσιεύθηκε στο thepressproject.gr, εδώ:

«Και όσο τα αστέρια θα μου δείχνουν το δρόμο που πήρα, θα σιγοτραγουδάω όλα αυτά που με δίδαξε η πείρα»

του Γιώργου Καλαντζόπουλου

Το πρώτο ερώτημα που θέτει το κείμενο είναι “Αρκεί να φύγει η κυβέρνηση Μητσοτάκη;”

Η απάντηση είναι OXI. Είναι προφανής και δεν χρειάζεται ερμηνείες και εξηγήσεις...

Όμως στις εκλογές που έρχονται αυτό το ζήτημα θα κριθεί. Ανεξάρτητα από τους λόγους που ο καθένας διαλέγει το τι θα κάνει στις εκλογές, από την κοινοβουλευτική εκλογική διαδικασία δεν κρίνεται ούτε η ανάπτυξη του μαζικού κινήματος, ούτε το ζήτημα του σοσιαλισμού και άλλα ωραία παρόμοια. Αυτό που διαμορφώνεται με τις εκλογές είναι η σύσταση της νέας βουλής: ποιά κόμματα και ποιοί βουλευτές τους θα συμμετέχουν σε αυτή. Από την σύσταση της βουλής θα κριθεί ποιά θα είναι η επόμενη κυβέρνηση.

Στην πραγματικότητα η απάντηση ΟΧΙ στο ερώτημα αν αρκεί να φύγει η κυβέρνηση Μητσοτάκη, θέτει άλλα ζητήματα ως κύρια, τα οποία δεν αφορούν στις εκλογές, είναι δηλωτικό της ανάγκης για την ανατροπή ενός ευρύτερου κοινωνικού συσχετισμού: πρόκειται για ένα ζήτημα που κρίνεται πρώτιστα εκτός κοινοβουλίου, στον χώρο του κοινωνικού ανταγωνισμού και όχι στις κοκορομαχίες μέσα στην βουλή.

Το δεύτερο ερώτημα που θέτει το κείμενο είναι: “Να συμμαχήσουμε για να υπάρχει κοινοβουλευτική αντιπολίτευση;”

Όταν μπροστά στις εκλογές μιλάς για “συμμαχία” προφανώς υπονοείται ότι αναφέρεσαι σε “εκλογική συνεργασία”. Και σε αυτό το ερώτημα η απάντηση είναι ΟΧΙ.

Κοινοβουλευτική αντιπολίτευση, έτσι κι αλλιώς υπάρχει στον κοινοβουλευτισμό, χωρίς αυτήν δεν νοείται. Όποιο χαρακτήρα και να έχει, αν δεν έχουν διαμορφωθεί οι όροι για μια ευρύτερη ανατροπή του κοινωνικού συσχετισμού, καμία αντιπολίτευση στην βουλή, ακόμα και αν γίνει κυβέρνηση, δεν μπορεί να κάνει καμία “ρήξη” και “ανατροπή”.


Το ΜέΡΑ25 είναι στην κοινοβουλευτική αντιπολίτευση από την 1η φορά που κατέβηκε στις εκλογές και διεκδικεί να είναι και πάλι εκεί. Μην ξεχνάμε ότι βρέθηκε εκεί γιατί η πολιτική δυναμική του στηρίζεται κυρίως στα στοιχεία εκείνα που το κάνουν διακριτό από την παραδοσιακή Αριστερά και όχι στα στοιχεία που είναι κοινά. Τα στοιχεία αυτά δεν εντοπίζονται κυρίως στις “προγραμματικές διακηρύξεις”  αλλά σε πολιτικές πρακτικές που αφορούν τον τρόπο που δρα και λειτουργεί απέναντι στις προκλήσεις που αναδεικνύονται από την συγκυρία. Το κύριο στοιχείο αυτής της διακριτής ταυτότητας που το διαχωρίζει από την παραδοσιακή Αριστερά εντοπίζεται στο ζήτημα του πολιτικού “υποκειμένου” και πως αυτό συγκροτείται.

Αυτή την διακριτή ταυτότητα του θα ήταν μεγάλο λάθος να την απεμπολήσει για χάρη μιας προοπτικής “ενότητας” με εκείνους που διεκδικούν να είναι πολιτικοί εκφραστές της παραδοσιακής Αριστεράς, στην λογική πολιτικών συνεργασιών/συμμαχιών.

Εδώ χρειάζεται μια διευκρίνηση: όταν αναφερόμαστε στην παραδοσιακή Αριστερά, θα πρέπει να έχουμε καθαρές τις διαφορές ανάμεσα στα δύο διακριτά σύνολα που την απαρτίζουν και παράλληλα εκφράζουν την κρίση που την διαπερνά. Από την μια μεριά τα αναξιόπιστα και αποτυχημένα πολιτικά μορφώματα που φιλοδοξούν να την εκπροσωπούν πολιτικά, και από την άλλη τον κόσμο που δηλώνει αριστερός με τον ένα ή άλλο τρόπο, αλλά κρατά κριτική στάση προς αυτά.

Στον κόσμο αυτό των αριστερών “χωρίς κόμμα”, έχουν διευρυνθεί τα πολιτικά ερείσματα του ΜέΡΑ25 από τις προηγούμενες εκλογές μέχρι σήμερα. Όμως το ΜέΡΑ25 δεν είναι ένα κόμμα της Αριστεράς. Τα όρια του επεκτείνονται και παρά πέρα, από τον αναρχικό χώρο ως την οικολογία. Και σε αυτούς τους χώρους έχουν επίσης διευρυνθεί τα πολιτικά ερείσματα του ΜέΡΑ25. Τέλος, μια μερίδα από απογοητευμένους - αγανακτισμένους ψηφοφόρους των αστικών κοινοβουλευτικών κομμάτων (αριστερών και δεξιών) στις προηγούμενες εκλογές προσεγγίζει το ΜέΡΑ25 ως ψήφος διαμαρτυρίας.



Αυτό δεν σημαίνει ότι η γενικότερη πολιτική του στάση είναι συνολικά ανταγωνιστική με τα πολιτικά μορφώματα της παραδοσιακής Αριστεράς που διεκδικούν να την εκφράσουν, το καθένα με τον δικό του τρόπο. Το ΜέΡΑ25 προτείνει μια καθαρή και τίμια μορφή διαδικασίας για να ξεκινήσει ένας διάλογος με την προοπτική της συνεργασίας και κοινής δράσης, σε επί μέρους ή γενικότερα ζητήματα. Η πρόταση αυτή - αξίζει να σημειωθεί - ότι δεν γίνεται κάτω από την ανάγκη της κοινοβουλευτικής επιβίωσης ή της εκλογικής καταγραφής, όπως συνήθως συμβαίνει σε “ενωτικές” πρωτοβουλίες που λαμβάνουν πολιτικά μορφώματα της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς μπροστά στην μάχη των εκλογών και στοχεύουν κυρίως να εξασφαλίσουν τους όρους ύπαρξης/αναπαραγωγής τους μέσα από μια εκλογική καταγραφή.


Σε αυτή την υπόθεση, μέχρι εκεί φτάνει το εύρος της πολιτικής ευθύνης που αντιστοιχεί στο ΜέΡΑ25. Δεν είναι δική του υπόθεση να λύσει τα εσωτερικά προβλήματα της παραδοσιακής Αριστεράς. Το αν και πως θα ανταποκριθούν σε αυτό το κάλεσμα είναι αποκλειστικά δικό τους ζήτημα. Κάποιοι τρόποι προσέγγισης της πολιτικής έχουν κλείσει τον ιστορικό τους κύκλο. Όποιος δεν το καταλαβαίνει αυτό, τότε επαναλαμβάνει πρακτικές που έχουν εξαντλήσει τα όρια τους και βρίσκεται μπροστά στα ίδια αδιέξοδα…


Το τρίτο ερώτημα που τίθεται είναι: Για ποια ρήξη;


Θεωρώ ότι το ερώτημα είναι ρητορικό, ιδιαίτερα όταν σχετίζεται με τις εκλογές.

Την πρώτη και πιο κρίσιμη “ρήξη”, αν θέλουμε να μιλήσουμε ως ως πολιτικά υποκείμενα που αναφερόμαστε στην Αριστερά, είναι η “ρήξη” με τον εαυτό μας και με την ιστορία μας…


Ως μέλος του ΜέΡΑ25, δεν νομίζω ότι κανένας δεν θα μας ψηφίσει γιατί πιστεύει ότι εμείς θα πραγματώσουμε την “ρήξη”. Ούτε εμείς το πιστεύουμε: Η μεγάλη ανατροπή θα γίνει όταν o κινητοποιημένος λαός πάρει τις τύχες του στα χέρια του και αυτό δεν γίνεται μέσα από κοινοβουλευτικές εκλογές.


Προφανώς το γεγονός ότι το ΜέΡΑ25 είναι ταγμένο με τη μεριά της “ρήξης”, έχει την σημασία του. Ο απλός κόσμος το προσλαμβάνει πρώτα απ’ όλα ως ένα ηθικό πλεονέκτημα: ότι είμαστε ανυποχώρητοι και δεν δεχόμαστε εκβιασμούς. Το διαπιστώνει κυρίως από τη στάση μας και από την κινηματική μας παρουσία, όχι μόνον από αυτά που λέμε. Είναι ένα στοιχείο της αναγνωρισιμότητας του κόμματός μας που δεν μπορεί να διαμεσολαβηθεί ούτε από πολιτικές συμφωνίες με άλλους (αναξιόπιστους) πολιτικούς χώρους, ούτε ενισχύεται αναγκαστικά από παρόμοιες πρακτικές.


Μην ξεχνάμε πως αναξιόπιστος δεν αποδείχτηκε μόνον ο ΣΥΡΙΖΑ. Αναξιόπιστα είναι και πολλά άλλα πολιτικά μορφώματα της Αριστεράς: Το βασικό στοιχείο που συγκροτεί την αναξιοπιστία τους είναι η ανεπάρκεια να ανταποκριθούν στις ανάγκες της συγκυρίας. Αυτός εξάλλου είναι και ο βασικός λόγος και έχουν οδηγηθεί στο περιθώριο…


Ο απλός κόσμος από κούφια και μεγάλα λόγια έχει χορτάσει. Οι μεγαλόστομες πολιτικές διακηρύξεις χάνουν την αξία τους ιδιαίτερα σε προεκλογικές συνθήκες, όπου ο καθένας μπορεί να λέει ότι θέλει, αλλά κάνεις δεν τον εμπιστεύεται ότι θα τηρήσει τις υποσχέσεις του. Αυτό ισχύει και για την όποια Αριστερά, όπου η ανατροπή του ΟΧΙ έχει αφήσει ανεξίτηλα σημάδια πάνω της…


Εδώ ακριβώς βρίσκεται και η σημασία της πρότασης με τα επτά σημεία/τομές, οι οποίες μετατοπίζουν την ορατότητα του “εφικτού” εντός των κοινοβουλευτικών πλαισίων, πέρα από τα όρια που το προσδιορίζουν οι κυρίαρχες πολιτικές. Πρόκειται μια μορφή “ρήξης” που πραγμάτωσή της προϋποθέτει ανατροπές στο επόμενο κοινοβουλευτικό τοπίο. Αυτή η πρόταση είναι επαρκής για να λειτουργεί με όρους “εκπροσώπησης/ανάθεσης” μπροστά στην εκλογική μάχη. Περιγράφει ένα σαφώς διακριτό πολιτικό πλαίσιο που ανταποκρίνεται στην ιδιαίτερη πολιτική φυσιογνωμία του ΜεΡΑ25, όπως αυτή είναι αναγνωρίσιμη από τα κοινωνικά του ερείσματα και προσφέρει ένα πλαίσιο διεύρυνσης τους. Αυτό θα καταγραφεί στο εκλογικό αποτέλεσμα. Ας μην έχουμε καμία αμφιβολία γιαυτό…

Όμως αν θέλουμε να είμαστε πιστοί ως προς την “ρήξη” που επικαλούμαστε στις διακηρύξεις μας, είναι ζητούμενο το πως αυτή η πρόταση μπορεί να λειτουργήσει και με όρους “συμμετοχής”, δηλαδή να προσλάβει και κάποια γενικότερα κινηματικά χαρακτηριστικά. Η άλλη πλευρά της “συμμετοχής” αφορά την μαζικοποίηση του κόμματός μας: Η προεκλογική απεύθυνση του ΜέΡΑ25 δεν έχει μόνον τον χαρακτήρα του “ψήφισέ μας”, αλλά “έλα μαζί μας για να αγωνιστούμε για όλα αυτά…”

Η “συμμετοχή” είναι καθοριστικό στοιχείο για την φυσιογνωμία κάθε κόμματος που τοποθετείται υπέρ της “ρήξης”: Χωρίς “μαζικό κόμμα” καμία “ρήξη” δεν μπορεί να επιτευχθεί…


Είναι ένα ζήτημα άλλης τάξης – που απαιτεί πρόσθετες πολιτικές πρακτικές πέρα από την παρουσία και τις παρεμβάσεις στο κοινοβουλευτικό τοπίο και τους όρους με τους οποίους θα ανέβει στην πολιτική σκηνή η παράσταση «προεκλογικός αγώνας». Εκεί ο αγώνας είναι στην έδρα του αντιπάλου: Οι κυρίαρχοι θέτουν την “ημερήσια διάταξη” και προσδιορίζουν τους όρους του παιχνιδιού...


Κατά την δική μου εκτίμηση, σε αυτή την εκλογική μάχη η κοινοβουλευτική καταγραφή του ΜέΡΑ25 θα είναι αναντίστοιχη με οργανωτική του ενδυνάμωση. Η δυσκολία να μετασχηματιστεί η αύξηση των ψήφων και σε μια ανάλογη αύξηση των μελών του είναι ένα κρίσιμο ζήτημα, το οποίο θα πρέπει να μας απασχολήσει σοβαρά μετά τις εκλογές: Εκεί τελικά θα κριθεί αν επαρκούμε ως κόμμα να κάνουμε πράξη αυτά που διακηρύσσουμε…Σήμερα το ΜέΡΑ25 έχει μεγαλύτερη την ανάγκη νέων μελών, παρά ψήφων.


Θα συνεχίσω με ένα σχόλιο για τον τίτλο του κειμένου: «Και όσο τα αστέρια θα μου δείχνουν το δρόμο που πήρα, θα σιγοτραγουδάω όλα αυτά που με δίδαξε η πείρα»


Δεν θεωρώ ότι ανήκω στην κατηγορία των “μάγων” που διαβάζουν τα αστέρια για να πάνε στην Βηθλεέμ. Αν την πορεία μου την έδειχναν τα αστέρια, φαντάζομαι πως η πείρα μου θα μου έλεγε να μην ταξιδεύω τις συννεφιασμένες νύχτες, αλλά να κάθομαι και να περιμένω μέχρι οι συνθήκες να γίνουν ασφαλείς…

Η ζωή και η Πολιτική έχουν τα «ρίσκα» τους και μερικές φορές θα πρέπει να ρίξεις τα ζάρια, όταν βρίσκεσαι μπροστά σε ένα σταυροδρόμι, που δεν ξέρεις πιο δρόμο να διαλέξεις. Αλλιώς θα κάθεσαι και θα περιμένεις και όπως λέει και ο τίτλος «θα σιγοτραγουδάς όλα αυτά που σε δίδαξε η πείρα»…

Αν δείξεις μια φωτογραφία σε δυο ανθρώπους και τους ρωτήσεις τι το ενδιαφέρον βλέπουν σ’ αυτή, συνήθως σου δίνουν διαφορετικές απαντήσεις. Το ίδιο συμβαίνει και με την “πείρα”. Στο κείμενο εμμέσως εκφράζονται κάποιες θέσεις και απόψεις που αντλούν  σε μεγάλο βαθμό την τεκμηρίωση τους (πείρα) από την εμπειρία του εγχειρήματος του ΣΥΡΙΖΑ. Τα δικά μου συμπεράσματα από αυτή την εμπειρία είναι εντελώς διαφορετικά.

Συνεχίζουν να σκέφτονται ακόμα με την λογική της “συνιστώσας”, όπως και στον ΣΥΡΙΖΑ. Με αυτή την λογική αντιμετωπίζουν και τα ζητήματα των «συμμαχιών», αλλά και υποβαθμίζουν το ζήτημα της δημοκρατίας ως πρωταρχικό στοιχείο στην παραγωγή πολιτικής. Γιαυτό διυλίζουν τον κώνωπα και καταπίνουν την κάμηλο...


Παραδείγματα, για αυτή την πρακτική της μικροπολιτικής σκέψης:


α. Η ενότητα «Η επιμονή στην πρόταση συνεργασίας προς τον ΣΥΡΙΖΑ» είναι ένα αποκαλυπτικό παράδειγμα. Χαρακτηριστικό το παρακάτω απόσπασμα:

«Υπό αυτή την έννοια νομίζουμε ότι τέτοιες προτάσεις “σπέρνουν αυταπάτες” ως προς το εάν μπορεί να αλλάξει ξανά πολιτική. Το πιο ανησυχητικό είναι η διάρκεια για την οποία η πρόταση μένει στο τραπέζι, και η διαρκής επίκλησή της. Η διαδικασία αυτή -ειδικά και λόγω του ρόλου του Γ. Βαρουφάκη στη δημόσια εικόνα του ΜέΡΑ25- νομίζουμε ότι μετατοπίζει τα ίδια τα ακροατήρια του ΜέΡΑ25 σε μία κατεύθυνση μεγαλύτερης ανοχής προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Και είναι πιθανό να παράξει τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που επιδιώκει, δηλαδή να πιεστεί περισσότερο και το ίδιο το ΜέΡΑ25, εάν του τεθεί το ερώτημα της ψήφου ανοχής, όταν έχει καταστήσει τον ΣΥΡΙΖΑ πιθανό συνομιλητή, ακόμα και υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Ούτε είναι ιδιαίτερα καθησυχαστικές τοποθετήσεις του ίδιου του Γ. Βαρουφάκη, ότι ακόμα και οι 7+1 τομές «δεν είναι κόκκινες γραμμές», και ότι θα μπορούσε να κάνει έκπτωση «σε όλα» [11], εφόσον υπήρχε κάποια άλλη πειστική πρόταση στον διάλογο για προεκλογική σύγκλιση

-   Η πρόταση του ΜέΡΑ25 στηρίζεται σε μια “αρχή” λειτουργίας του κοινοβουλευτικού συστήματος, η οποία εφαρμόζεται και σε άλλες χώρες (όπως π.χ. στην Γερμανία) στην οποία η εξουσιοδότηση προς ένα κόμμα μπροστά στις εκλογές δεν είναι “εν λευκώ”, αλλά στην βάση “συγκεκριμένων προεκλογικών διακηρύξεων” που είναι δεσμευτικές να τις εφαρμόσει, αν γίνει μέτοχος της κυβερνητικής εξουσίας. Η αρχή αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία για όσους πιστεύουν στο σύστημα της “απλής αναλογικής” που είναι φυσικό να οδηγεί σε πολυκομματικές κυβερνήσεις. Από αυτή την άποψη δεν αφορά μόνον το ΜέΡΑ25, άλλα όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα. Αν για παράδειγμα μετά τις εκλογές συμφωνήσουν το ΚΙΝΑΛ με το ΣΥΡΙΖΑ ή η ΝΔ με το ΚΙΝΑΛ να συγκυβερνήσουν, δεν θα πρέπει να γνωρίζει το εκλογικό σώμα πριν από τις εκλογές το “κυβερνητικό” τους πρόγραμμα;


Επίσης, όπως επανειλημμένα έχει ξεκαθαρίσει και δημόσια ο Γ. Βαρουφάκης οποιαδήποτε «προγραμματική συμφωνία» θα πρέπει να γίνει προεκλογικά. Αν δεν συμβεί αυτό, μετά τις εκλογές δεν πρόκειται το ΜέΡΑ25 να συμμετέχει σε διαδικασία συμμετοχής ή στήριξης κυβερνητικής συμφωνίας...

Οποίος έχει την μύγα, μυγιάζεται… Κατάπιαν το 15 την συνεργασία ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, που έγινε κάτω απ’ το τραπέζι και ποτέ δεν δημοσιοποιήθηκαν οι όροι της. Τώρα ανησυχούν για την πρόταση του ΜέΡΑ25;

β. Συνέχεια αυτής της λογικής είναι και η ενότητα «Εκτός από το πρόγραμμα, υπάρχει και η λειτουργία». Χαρακτηριστικό το παρακάτω απόσπασμα:

«Σε ένα τέτοιο πλαίσιο η διασφάλιση της δημοκρατίας είναι σχεδόν αδύνατη, όσο καλές προθέσεις και αν υπάρχουν. Και -επίσης δυστυχώς- τα αποτελέσματα υπάρχουν ήδη: Ο Α. Τσίπρας, ως πρωθυπουργός, το 2016, όταν έχασε μία ψηφοφορία στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ ανάγκασε το συνέδριο να την επαναλάβει (και για αυτό φανταζόμαστε ότι κάνει ενοχλητικές ψηφοφορίες πλέον, όταν δεν ξέρει από πριν το αποτέλεσμα). Ο Γ. Βαρουφάκης -παρότι δεν είναι Α. Τσίπρας- , όταν έχασε με μεγάλη πλειοψηφία την ψηφοφορία στην ΠΓ του ΜέΡΑ25 για το εάν θα παραστεί στο προεδρικό μέγαρο στη “Γιορτή για την επέτειο αποκατάστασης της δημοκρατίας” το καλοκαίρι του 2022 (εν μέσω απεργίας πείνας Μιχαηλίδη κλπ) απλώς αποφάσισε μόνος του ότι τελικώς θα πάει. Δεν θεωρούμε προφανώς κυρίαρχο πολιτικό ζήτημα την μία ή την άλλη τακτική σε τέτοιες εκδηλώσεις, παρά τον πολιτικό συμβολισμό. Θεωρούμε όμως ότι όταν παραβιάζονται πλειοψηφίες οργάνων ενός κόμματος, για ελάσσονα ζητήματα, στο 3.44%, τότε το πιθανότερο είναι ότι αυτό θα επαναληφθεί, ειδικά σε πιο σοβαρά ζητήματα, και ειδικά απέναντι σε συμμάχους.

Μα τι λένε!...

Ανησυχούν για την “διασφάλιση της δημοκρατίας” και αναφέρουν ως παράδειγμα τι έκανε ο Α. Τσίπρας το 2016 στο συνέδριο του μεταλλαγμένου ΣΥΡΙΖΑ για να τον συγκρίνουν με τον Βαρουφάκη. Ξεχνούν πόσα χρόνια πέρασαν για αποκτήσουν το στοιχειώδες δικαίωμα ψήφου τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, δικαίωμα που έχει και το τελευταίο μέλος οποιουδήποτε σωματείου; Ξεχνούν την “δημοκρατία της λειτουργικής ομοφωνίας” με την οποία πορευόταν ο “ΣΥΡΙΖΑ των συνιστωσών”, ένα διοικητικό σύστημα ανάλογο με αυτό του ΝΑΤΟ και της μαφίας; 

Αυτό που γνωρίζω για την “διασφάλιση της δημοκρατίας” στο ΜέΡΑ25 είναι ότι αν εκείνος ο ΣΥΡΙΖΑ λειτουργούσε όπως λειτουργεί το ΜέΡΑ25, δεν θα είχε ανατραπεί το δημοψήφισμα του ΟΧΙ. Όχι βέβαια γιατί έχει τον Γιάνη τον Βαρουφάκη που έτσι κι αλλιώς δεν θα έκανε την κωλοτούμπα του Αλέξη, αλλά γιατί η απόφασή για το συγκεκριμένο ζήτημα θα ήταν απόφαση των Μελών του.

Αν και το 15 ψήφιζαν όλα τα Μέλη του ΣΥΡΙΖΑ για την λήψη των κρίσιμων αποφάσεων του κόμματος - πράγμα που συμβαίνει στο ΜέΡΑ25 - θα ήταν διαφορετικά τα πράγματα. Τόσο απλές είναι οι απαντήσεις σε ζητήματα που φαίνονται μυστήρια όταν τα προσεγγίζεις με τεχνικές μικροπολιτικής διαχείρισης...