ΕΘΝΙΚΙΣΤΙΚΕΣ ΧΙΜΑΙΡΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ

(2017: Πρωτομαγιά στην πλατεία Συντάγματος)

ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ

ΕΘΝΙΚΙΣΤΙΚΕΣ ΧΙΜΑΙΡΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ  ΤΗΣ ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ

Αναδημοσίευση από τις "θέσεις"

1. Προστατευτική αναδίπλωση

Σημεία των καιρών. Την προηγούμενη δεκαετία σε συνέχεια του «τέλους της ιστορίας» είχε πομπωδώς προαναγγελθεί η παντοδυναμία των αγορών, η νομοτελειακή διεθνοποίηση του καπιταλισμού, η σωτήρια κινητικότητα των κεφαλαίων στην παγκόσμια αγορά, καθώς και η ανάδυση μιας νέας πολιτικής που θα ήταν απλή εφαρμογή της διαχειριστικής νεωτερικότητας. Και όμως, με ιδιαίτερη ένταση στη δεκαετία μιας «παράταιρης κρίσης» η εικόνα μερικώς αντιστρέφεται: αναδύονται εφιαλτικές ιδεολογίες, ανοιχτά ή συγκαλυμμένα φασιστικού ή ναζιστικού περιεχομένου, αναβιώνει στη «μεταβιομηχανική Δύση» το εθνικό στοιχείο ως απάντηση στη μεταναστευτική «απειλή», προβάλλεται η φυλετική καθαρότητα ως πολιτισμική άμυνα. Και επανέρχεται το εθνικό κράτος με τους μηχανισμούς του για να διασφαλίσει μια όψιμη εθνικιστική αναδίπλωση.

Με πρόσχημα τη μετανάστευση, όχι μόνο «πληβείων» από χώρες που σχεδόν νομοτελειακά σπαράσσονται από φυλετικούς εμφύλιους, αλλά και μεσοστρωμάτων από μια ολότελα απορρυθμισμένη Μέση Ανατολή, κινητοποιείται ένα ετερόκλητο πολιτικό κράμα αντιδραστικών ιδεολογιών και εγκληματικών πρακτικών με στόχο την «επιστροφή» της πολιτικής σε «εθνικά χέρια». Και δηλωμένο αντιφατικό στόχο να αναστείλει, να αντιστρέψει και να αναπροσανατολίσει την πορεία των κοινωνιών προς «υγιή εθνικά πρότυπα».

Λίγη σημασία έχει ότι στις ΗΠΑ αυτή τη νέα «εθνική σταυροφορία» στη μάχη κατά της «κρατικής διαφθοράς», αρθρώνεται γύρω από την αυτοεκπληρούμενη προφητεία του «makeAmericagreatagain». Λίγο ενδιαφέρει αν στην ακολουθία του ανεκδιήγητου «επιχειρηματία» τοιχοποιού Τραμπ με τον «αντισυστημικό» οίστρο στοιχίζεται ένας εσμός από κρατικοδίαιτους επιχειρηματίες με μακρά θητεία στα λόμπυ της διαπλοκής.

Ούτε πάλι έχει ιδιαίτερη σημασία το γεγονός ότι οι εμμονικοί πολέμιοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν αναθαρρήσει με την αποχώρηση της Βρετανίας. Ή ότι προπαγανδίζουν την πιθανή κατάρρευση του ευρωπαϊκού πολυεθνικού σχήματος μετά από ενδεχόμενη επικράτηση της Λεπέν στη Γαλλία. Η οποία επαγγέλλεται το «βασίλειο του φράγκου» με «εθνική κυριαρχία» και «πραγματική παραγωγική ανασυγκρότηση», σε αντιδιαστολή με την «αδιάφορη» γραφειοκρατία των Βρυξελλών.

Πολύ δε περισσότερο δεν μπορεί να θεωρηθεί αντίδοτο στην τάση εθνικής αναδίπλωσης η επίκληση ενός ψευδεπίγραφου «ευρωπαϊκού κοινωνικού κεκτημένου» που μάλλον διαψεύδεται από την αντιμεταναστευτική ρητορική και πολιτική, από τα σύνορα που κλείνουν οι πρόθυμοι για εθνική περιχαράκωση, ή από την τροπή που πήρε η φιέστα για την πανηγυρική «αναβίωση» της από καιρό ξεχασμένης Συνθήκης της Ρώμης. Η συνθήκη και τυπικά ενταφιάζεται, με την αναφορά στις «πολλές ταχύτητες», σε διαβαθμισμένα τροχιακά γύρω από έναν «σκληρό πυρήνα», με χαρακτηριστικά που θα σημαδεύονται από «οικονομική ορθοδοξία» και εντατικοποιημένο καταστατικό εθνικό ανταγωνισμό ως μέσο για την «ανταγωνιστικότητα».

Αυτό που πραγματικά ενδιαφέρει είναι το πολιτικό σχέδιο που νοητικά και πραγματικά ενοποιεί όλες αυτές τις πρωτοβουλίες φαινομενικής αναδίπλωσης του νεοφιλελεύθερου εγχειρήματος και υποχώρησης των προταγμάτων του στον «εθνικό αναχρονισμό». Ή μήπως τα φαινόμενα απατούν;


2. Μεγαλείο του «Έθνους»

Σε πρώτη ανάγνωση κοινός παρονομαστής της ρητορικής κατά της παγκοσμιοποίησης και της νέας εθνικής αναδίπλωσης είναι οι εξωτερικοί κίνδυνοι (ο «ισλαμικός φονταμενταλισμός»), ο μεταναστευτικός «κορεσμός» των κοινωνιών (ο φόβος του «άλλου») και η επιστροφή σε μια κοινωνία με «εθνικά προτάγματα» (πρώτα η Γερμανία!) που δεν υπαγορεύονται από την αποστροφή προς κάποιες «εκτός έθνους» γραφειοκρατίες.

Ο Τραμπ ξεκίνησε τη μοναχική απόπειρά του για «αναστήλωση του μεγαλείου της Αμερικής» καταγγέλλοντας τη διεφθαρμένη γραφειοκρατία της Ουάσιγκτον και την «παράνομη» μετανάστευση με αιχμή το Μεξικό, δίνοντας ταυτόχρονα «απλές και άμεσες» λύσεις. Χτίσιμο τοίχου στα σύνορα με το Μεξικό, που υλοποιεί με απλό τρόπο την υπόσχεσή του για ενίσχυση των «υποδομών» της χώρας. Αποκαθήλωση του «υπερτροφικού» ομοσπονδιακού κράτους, με πρώτη πράξη την απόπειρα κατάργησης της ιατρικής περίθαλψης Obamacare, διότι δεν αξιοποιούσε επαρκώς τον ιδιωτικό τομέα στην παροχή υπηρεσιών υγείας. Κοινός παρονομαστής; Το κράτος ως εργοδότης των πάσης φύσεως κεφαλαίων, και όχι ως μηχανισμός κοινωνικής προστασίας.

Η Βρετανία έως σήμερα ήταν η χώρα με τη συστηματική αποφυγή και εξαίρεσή της από την εφαρμογή οποιωνδήποτε κοινωνικών μέτρων διέφευγαν της νεοφιλελεύθερης μανίας των Βρυξελλών. Εντούτοις, αξιοποίησε την ακροδεξιά ρητορική του Φάρατζ, ώστε – παρά την εξαιρετικά περιορισμένη έκθεσή της στο μεσανατολικό μεταναστευτικό ρεύμα – να βγει εντελώς από το Κοινοτικό πλαίσιο. Αναβιώνοντας ως φάρσα το ένδοξο παρελθόν, μιας και κατά δήλωση της πρωθυπουργού της, στοχεύει να γίνει μια «ανεξάρτητη παγκόσμια δύναμη». Και με συνεργούς σε αυτή την ταχυδακτυλουργία τους Εργατικούς του Κόρμπιν, που έβαλαν μια αριστερή πινελιά στην απομόνωση από τις ευρωπαϊκές εξελίξεις, υπαινισσόμενοι ότι με τον έλεγχο της μετανάστευσης θα αποφευχθεί η συμπίεση του βιοτικού επιπέδου και των δικαιωμάτων της βρετανικής εργατικής τάξης.

Στη Γαλλία και τη Γερμανία η διαρκής υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου εργατικών στρωμάτων από τις αέναες πολιτικές λιτότητας, η συστηματική μακροχρόνια εφαρμογή νεοφιλελεύθερων πολιτικών από το σύνολο του φάσματος των καθεστωτικών πολιτικών δυνάμεων, οδήγησε σημαντικά τμήματα των περιθωριοποιημένων στρωμάτων σε επαφή με την Ακροδεξιά. Αξιοποιώντας το υφέρπον δυναμικό αντιδραστικών ιδεολογιών στην κοινωνία, η φασιστική ή φασίζουσα Δεξιά εμπέδωσε τη συνοχή μιας ακροδεξιάς συμμαχίας στοχοποιώντας τον μετανάστη. Και εγκαινίασε τη μακρά πορεία μέσα από τους θεσμούς, φορώντας την κοινοβουλευτική λεοντή προκειμένου να αξιοποιήσει τους διαθέσιμους μοχλούς εξουσίας για να καταγγείλει αυτό που στη συνέχεια θα αξιοποιήσει: το κράτος ως μηχανισμό κοινωνικού καταναγκασμού.

Σε καμία από τις παραπάνω περιπτώσεις η «εθνική αναδίπλωση» δεν συνοδεύτηκε από κάποια έστω στοιχειώδη κοινωνική προστασία, προάσπιση των «από κάτω». Προμετωπίδα ήταν πάντα η ιδεοληψία ότι όλα τα δεινά προέρχονται από την «εθνική υποβάθμιση» των γηγενών, απόρροια της υπερεθνικής «αποστασιοποίησης» μιας κρατικής γραφειοκρατίας, την οποία έρχονται να καταγγείλουν για να την αξιοποιήσουν στη συνέχεια με προμετωπίδα το εθνικό.

Αρκεί λοιπόν να αντιστρέψει κανείς την εθνική υποβάθμιση για να φέρει μια πολιτική αναγέννηση.


3. Αγορά του λαϊκισμού

Και ενώ είναι πρόδηλη η αντιδραστική ιδεολογία των νέων εθνικιστικών, απομονωτικών, αντιμεταναστευτικών ή/και ανοιχτά φασιστικών κινημάτων, εντούτοις δεν λείπουν οι φωνές που αναδεικνύουν τον «αντισυστημικό» χαρακτήρα τους. Γι’ αυτό και οι «απλές λύσεις» που δίνουν σε «υπαρκτά προβλήματα» λειτουργούν κατά την τρέχουσα φιλολογία ως πόλος έλξης για παραπλανημένα στρώματα της εργατικής τάξης και των κατώτερων μικροαστικών μερίδων στην αναζήτηση μιας σανίδας σωτηρίας στην κρίση.

Είναι όμως έτσι η πραγματικότητα; Είναι παραπλανημένοι οι «νοικοκυραίοι» που υιοθετούν τη φασιστική ιδεολογία των απανταχού ακροδεξιών, που επικροτούν τη ναζιστική πρακτική των ταγμάτων εφόδου της Χρυσής Αυγής (ΧΑ) ή των απανταχού εγκληματικών μορφωμάτων;

Πόσο ανίδεοι ή αντισυστημικοί είναι όσοι σε συνεχείς εκλογικές αναμετρήσεις δίνουν πάνω από 6% στην εγκληματική ΧΑ που δολοφονεί, πάνω από 10% στο γερμανικό φασιστοειδές AfD που θέλει να στείλει πίσω στις χώρες τους ανεπιθύμητους μετανάστες, πάνω από 13% στο Χ. Βίλντερς στην Ολλανδία ο οποίος και συμβολικά εφαρμόζει την ενός ανδρός αρχή όντας φύρερ και μοναδικό μέλος του κόμματός του, πάνω από 25% στην «υπερήφανη που είναι Γαλλίδα» Λεπέν η οποία θέλει να καταργήσει την αρχή της ισονομίας εισάγοντας την έννοια της καταγωγής ακόμη και για μετανάστες δεύτερης γενιάς;

Πόσο αντισυστημικοί είναι όλοι αυτοί που επιδιώκουν με τη στράτευσή τους μια «τελική λύση» για τη μετανάστευση, διανθίζοντας το μήνυμά τους και με ολίγη εθνική κυριαρχία για έξοδο από την ΕΕ και το Ευρώ;

Πόσο ανίδεοι είναι οι πρώην «σοσιαλιστικοί παράδεισοι» που εκλέγουν ανοιχτά ή συγκαλυμμένα ακροδεξιούς στις κυβερνήσεις τους, οι οποίοι βρίσκουν την ευκαιρία στη μετανάστευση για να εισάγουν τμηματικά μορφές κράτους έκτακτης ανάγκης στις κοινωνίες αυτές;

Και πόσο απέχουν οι νέοι φασιστοειδείς εθνικιστές από τον ακραία νεοφιλελεύθερο πολιτικό προσανατολισμό;

Η αναμέτρηση «μέχρις εσχάτων» μεταξύ Ρούτε και Βίλντερς στην Ολλανδία, που η έκβασή της έγινε δεκτή με «ανακούφιση» από τη φιλελεύθερη Ευρώπη, ήταν μια αναμέτρηση μεταξύ δυο πρώην κυβερνητικών εταίρων έως το 2012, που μάλλον διαφώνησαν ως προς το πολιτικό μάρκετινγκ του αντιισλαμισμού, ενώ ταυτίζονταν απόλυτα ως προς την αναγκαιότητα των νεοφιλελεύθερων μετασχηματισμών.

Ο μέχρι πρότινος φαβορί για την προεδρία σοβαρός συντηρητικός υποψήφιος Φιγιόν που προπαγανδιζόταν στον 2ο γύρο των γαλλικών εκλογών ως «ανάχωμα» για τη φασιστική επέλαση της Λεπέν, μοιραζόταν τις ίδιες αντιμεταναστευτικές αξίες με πρόσχημα την «αντοχή» της γαλλικής κοινωνίας, ενώ διαφήμιζε ταυτόχρονα μια ακραία «αντικρατική» πολιτική πλατφόρμα και δήλωνε υπερήφανος να χαρακτηρίζεται θατσεριστής.

Στη Γερμανία, μόλις ο νέος ηγέτης των σοσιαλδημοκρατών Μ. Σουλτς τόλμησε να θίξει την κοινωνική αδικία των στρωμάτων που φτωχοποιήθηκαν από μια ανελέητη πολιτική κοινωνικής ερήμωσης των τελευταίων δεκαετιών, χαρακτηρίστηκε ως ακραία λαϊκιστής. Όπως άλλωστε και όλοι όσοι δεν δήλωναν οπαδοί του δόγματος ότι η συσσώρευση πλούτου και η ένταση των ανισοτήτων είναι πηγή κοινωνικής προόδου, «ανταγωνιστικότητας» των οικονομιών, ενός νέου απροσδιόριστου λαϊκισμού που διαπερνά το σύνολο του καθεστωτικού πολιτικού φάσματος.

Ο νικηφόρος λαϊκισμός του Τραμπ θέλει να διοικήσει την Αμερική ως επιχείρηση, γι’ αυτό και τοποθετεί επιχειρηματίες ή στελέχη επιχειρήσεων σε καίριες κυβερνητικές θέσεις: η υπουργός παιδείας θέλει να ιδιωτικοποιήσει πλήρως το εκπαιδευτικό σύστημα, ο υπουργός εργασίας είναι εχθρός του θεσμικά κατοχυρωμένου κατώτατου μισθού, ο υπουργός ενέργειας ανοιχτά εχθρός των μέτρων περιβαλλοντικής προστασίας και υπουργό περιβάλλοντος έναν αρνητή της κλιματικής αλλαγής. Ίσως όμως όσα επισημαίνουμε εδώ να είναι δευτερεύουσες επισημάνσεις αριστερών «λαϊκιστών», που θέλουν συστηματικά να αγνοούν ότι αυτή η κοινωνική δυναμική είναι που παράγει δουλειές (jobs όπως λέει ο νέος Πρόεδρος) για να γίνει «μεγάλη και πάλι η Αμερική».

Αναρωτιέται κανείς τι χειρότερο έκανε ο Χίτλερ, τον οποίο εξίσου έγκυροι αναλυτές της τότε περιόδου επαινούσαν επειδή εξάλειψε την ανεργία με τους αυτοκινητοδρόμους που έφτιαχναν οι άνεργοι για ένα κομμάτι ψωμί και ένα καθημερινό συσσίτιο.

Όμως, αυτή η πρωτόγονη «συμμαχία για δουλειά» δεν αποτελεί ιδιομορφία του αμερικάνικου όνειρου, διότι έχει από καιρού εξαπλωθεί και στην ήπειρο του «κοινωνικού κεκτημένου»: ο Έλληνας πρωθυπουργός δεν είπε σε πρόσφατη ομιλία του σε κομματικό ακροατήριο, ότι πραγματικός αριστερός είναι αυτός που δημιουργεί δουλειές;


4. «Αντισυστημικοί» συνοδοιπόροι;

Αν στα προηγούμενα κυριαρχεί μια αμηχανία απέναντι στις διεθνείς αντιδραστικές μετατοπίσεις ή οριακά μια παθητική συμπόρευση, υπάρχουν και ενεργητικές τοποθετήσεις απέναντι στο φαινόμενο: κάποιοι επιχαίρουν γι’ αυτή τη δεινή «στρατηγική ήττα» των «κατεστημένων» πολιτικών, για την ανάσχεση της παγκοσμιοποίησης και την επαναφορά του έθνους-κράτους στο προσκήνιο. Μια Αριστερά εθνικο-κομμουνιστικής απόχρωσης, τείνει πράγματι να αποκωδικοποιήσει τα ανορθόδοξα μηνύματα των καιρών με αυτόν τον εξαιρετικά ιδεοληπτικό τρόπο.

Ιδεολογική συγγένεια ή απροκάλυπτος τακτικισμός; Προσκόλληση στο έθνος και την εθνική περιχαράκωση ή υπόκλιση στο «αντισυστημικό» προφίλ των εχθρών του «νεοφιλελεύθερου κατεστημένου»; Τα διλήμματα λίγο ενδιαφέρουν όταν διαβάζουμε στην Ίσκρα αμέσως μετά την επικράτηση Τραμπ στις αμερικανικές εκλογές ότι η εξέλιξη αυτή «[…] ξεφτίλισε στην κυριολεξία […] τις προβλέψεις όλων των κατεστημένων κέντρων στις ΗΠΑ και στον κόσμο, (όπως επίσης) […] και όλους τους αγύρτες και πολιτικούς απατεώνες του εγχώριου μνημονιακού κατεστημένου σε όλες τις μορφές του» (Ίσκρα).

Υπερβολή στην πολιτική πολεμική; Μάλλον πρόκειται για ψύχραιμη ανάλυση των νέων συσχετισμών που αναδύονται, όταν ο Π. Λαφαζάνης διατείνεται την ίδια περίοδο ότι «η πολιτική του νέου Αμερικανού Προέδρου, Ντ. Τραμπ, θα αλλάξει τα δεδομένα στον κόσμο όπως τον γνωρίσαμε τις τελευταίες δεκαετίες. Η λεγόμενη “παγκοσμιοποίηση”, όπως την γνωρίσαμε, πιθανότατα γίνεται παρελθόν και ένας νέος κόσμος αναδύεται μέσα στο 2017». Για να προσθέσει στη συνέχεια, προκειμένου να αποφύγει την απόλυτη ταύτιση, ότι ο κόσμος αυτός «μπορεί να αποδειχθεί πιο συγκρουσιακός, και καταστροφικός, αν δεν μπορέσει η Αριστερά να βάλει το στίγμα της στις παγκόσμιες εξελίξεις».

Το αντισυστημικό μένος κατά των «κατεστημένων κέντρων εξουσίας» αποτελεί όμως για αυτή την τάση μόνο την αφετηρία. Υπάρχει στρατηγικός στόχος, πυξίδα για μια θετική διέξοδο από την κρίση: «Επιδίωξή μας είναι να γίνει μια κυβέρνηση η οποία θα έχει ως προμετωπίδα το εθνικό νόμισμα, και στη βάση του νομίσματος να εφαρμόσει ένα ριζοσπαστικό πρόγραμμα παραγωγικής ανασυγκρότησης και μετασχηματισμού για τη χώρα. […] μόνον έτσι θα τελειώσουμε με την υποτέλεια, το ξεπούλημα της χώρας, την λιτότητα και την φορολεηλασία». Το πλαίσιο έχει λοιπόν τεθεί.

Αλλά πόσο διαφοροποιείται άραγε από το προστατευτικό δόγμα του Τραμπ με την «πρωταρχικότητα» της Αμερικής; «Το εθνικό νόμισμα με ένα πρόγραμμα αντιλιτότητας, προστασίας της εθνικής παραγωγής και ρευστότητας για μια επενδυτική Άνοιξη στον τόπο μπορεί να συνεισφέρει στη γρήγορη διέξοδο από την κρίση και να θέσει τη χώρα σε μια βιώσιμη αναπτυξιακή και κοινωνική τροχιά με επίκεντρο τη νεολαία της πατρίδας μας». MakeGreecegreatagain; Ίσως, κατά το βρετανικό πρότυπο, να πρέπει μελλοντικά να περιοριστεί η μετανάστευση για να μην χρησιμοποιείται ως μέθοδος dumping των εργασιακών διεκδικήσεων. Προστασία της εργασίας απέναντι στη βουλιμία του κεφαλαίου!

Η «νίκη-κόλαφος στο σύστημα» του Τραμπ στην Αμερική απελευθέρωσε ένα νέο «αντισυστημικό» δυναμικό στην εγχώρια Αριστερά, ανοίγοντας το δρόμο για μια νέα «ριζοσπαστική» πολιτική πρόταση!


5. Μαχόμενη «Αριστερά»

Αν τα πράγματα δείχνουν να διευκολύνουν τους εθνικο-κομμουνιστικής έμπνευσης «αντισυστημικούς αριστερούς» στην κοσμοαντίληψή τους, δεν φαίνεται να ενοχλούν ιδιαίτερα την ελληνική κυβέρνηση που μόνη ακλόνητη σε «αυτό τον νέο κόσμο που αναδύεται» υπερασπίζεται «ευρωπαϊκές αξίες κοινωνικού κεκτημένου».

Κατ’ αρχάς διαπραγματεύεται με βάση το εξαιρετικά πρωτότυπο δόγμα ότι θα δεχθεί «αμοιβαία επωφελείς λογικούς συμβιβασμούς που δεν θα θίγουν όμως τις θεμελιακές αρχές της». Με την ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα «λεπτομέρεια» ότι αυτές οι «θεμελιακές αρχές» ουδέποτε έχουν προσδιοριστεί, ή μάλλον προσδιορίζονται ευέλικτα κάθε φορά δια της διολίσθησης.

Αν το ύψος του αφορολόγητου είναι αρχικά ταμπού και κόκκινη γραμμή, στη συνέχεια δια της προσφιλούς μεθόδου των διαρροών μαθαίνουμε ότι μπορεί και να μην παραβιάζει τις αρχές αυτές αν κατέβει μερικές χιλιάδες ευρώ φορολογώντας όσους (πλούσιους) έχουν έσοδα άνω των 500 € μηνιαίως.

Στα ενεργειακά είναι θέμα αρχής η δημόσια ιδιοκτησία στον ηλεκτρισμό, αλλά συζητιέται και η πώληση μερικών μονάδων της ΔΕΗ αν «επικοινωνηθεί» ορθά, μιας και θα δοθούν μονάδες «παλιάς τεχνολογίας» σε προφανώς «τυφλούς» επιχειρηματίες.

Είναι «αντισυνταγματικό» να νομοθετείς προκαταβολικά περικοπές και μέτρα για μετά το 2019, αλλά αυτή η «αρχή» γρήγορα ξεχνιέται στο δρόμο διότι βρέθηκε το επικοινωνιακό τρικ των «μέτρων-αντιμέτρων» εφόσον επιτευχθούν τα (ανέφικτα) πρωτογενή πλεονάσματα, αν και το τελευταίο διέρρευσε από τους ανάλγητους της Επιτροπής.

Μένει να δούμε αν υπάρχουν και στα εργασιακά αυτόνομες «αρχές», ή θα τεθούν μαζί με άλλες περισσότερο ελαστικές «αρχές» σε τακτικό συμψηφισμό. Αλλά και για θεμιτές «διαφωνίες» πάντα υπάρχουν τρόποι «θεραπείας» με την ενσωμάτωση των «διαφωνούντων» σε μια δεύτερη «ταχύτητα» κριτικής στήριξης με επιφυλάξεις, όπως περίπου αυτό το επικοινωνιακό παιχνίδι στο οποίο επιδίδεται ο Π. Σκουρλέτης με τις «διαφωνίες» του για την τύχη της ΔΕΗ.

Το παιχνίδι είναι γνώριμο από το 2015: διαχείριση της κρίσης με τη διαρκή επίκληση της καταστροφής. Διαρκείς «διαπραγματεύσεις» που επιδεινώνουν διαρκώς τους όρους κοινωνικής αναπαραγωγής, ώστε τα νέα περιοριστικά μέτρα να γίνουν τελικά δεκτά με ανακούφιση αντί με κατακραυγή. Και πάντα με γνώμονα την εθνική γραμμή-στόχο της «ανάπτυξης», με «παραγωγική ανασυγκρότηση» και «εξωστρέφεια», που είναι ένας άλλος τρόπος να δηλώσεις ότι η εσωτερική αγορά δεν ανακάμπτει, αλλά το «έθνος» στέκεται όρθιο.

Πολιτικά αυτό επιτυγχάνεται με μια ιδιότυπη αναβίωση του ’89 με αλλαγμένους ρόλους των βασικών εταίρων: την Αριστερά σε δεσπόζουσα θέση και τη διασπασμένη δεξιά σε κοινοβουλευτικό δεκανίκι. Αλλά με κοινή πλατφόρμα την πρωτοκαθεδρία του «εθνικού» που γεφυρώνει τις «ιδεολογικές» διαφορές, αντλώντας διδάγματα και από την ιστορία. Ή όπως το διατύπωσε ο Α. Τσίπρας σε επετειακή για τον Μπελογιάννη εκδήλωση (27/3): «ο Μπελογιάννης και οι εκατοντάδες Μπελογιάννηδες δεν εκτελέστηκαν γιατί αποτελούσαν κάποιου είδους κίνδυνο για τη χώρα αλλά μόνο για να τορπιλιστεί η προσπάθεια ειρήνης μετά τον εμφύλιο. Εκτελέστηκαν για να μπορέσουν και μετά την κατοχή να κυβερνήσουν τη χώρα οι ξένοι με τους αντιπροσώπους τους εδώ και όχι οι εκλεγμένες κυβερνήσεις».

Σήμερα, σε αντίθεση με τη μετεμφυλιακή τρομοκρατία, δεν κυβερνάνε οι «ξένοι» αλλά η «πρώτη φορά Αριστερά», και αντί της αποτροπιαστικής «εξάρτησης» επικρατεί η σχεδιασμένη «ανάπτυξη». Ή όπως το έθεσε ο υπουργός Ν. Παππάς αναφορικά με την ψηφιακή στρατηγική (16/3): «Από την Ελλάδα δεν λείπουν ούτε τα μυαλά, ούτε το επιχειρηματικό πνεύμα, ούτε η διάθεση. Έλειπε ο ενιαίος εθνικός σχεδιασμός προς τη νέα ανάπτυξη. Η Κυβέρνησή μας είναι αποφασισμένη να κάνει όλα όσα δεν έκανε η Πολιτεία μέχρι σήμερα».


6. Τέλος διαδρομής

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έχει πλέον αποτινάξει τα όποια ταμπού, τις όποιες αναστολές διέθετε ως υπολείμματα του κινηματικού παρελθόντος και έχει επικαλύψει τις παλιές αντιφάσεις με την αυταρέσκεια του νεοφώτιστου διαχειριστή. Η πολιτική μετατόπισή της μέσα στη προηγούμενη διετία έφερε στην επιφάνεια και κατέστησε κυριαρχικά όλα τα συνδυαστικά στοιχεία που συγκροτούν έναν ήπιο νεοφιλελεύθερο προσανατολισμό διανθισμένο με εθνικούς μύθους και λαϊκίστικες κορώνες, οι οποίες κολακεύουν τις αυθόρμητες λαϊκές ιδεολογίες ισχυροποιώντας τους δεσμούς τους με τους υπαρκτούς κοινωνικούς συσχετισμούς.

Σημαντική συμβολή για τον μετασχηματισμό αυτό είχε και ο «ευρωπαϊκός προσανατολισμός» του ΣΥΡΙΖΑ με τις νέες συμμαχίες που έχει συγκροτήσει έξω και σε απόσταση από τη «λίστα Τσίπρα» του 2014. Προνομιακοί εταίροι του είναι πλέον οι «σοσιαλιστές» που βρήκαν στον ΣΥΡΙΖΑ αναπάντεχο σωσίβιο στην κεντρώα καθίζησή τους.

Συνεχής σε επίπεδο διακηρύξεων είναι η στήριξη που απολαμβάνει ο ΣΥΡΙΖΑ από τον Ολάντ στη Γαλλία. Λιγότερο γνωστό είναι ότι ο σύμμαχος έχει χρησιμοποιήσει το καθεστώς έκτακτης ανάγκης που έχει κηρύξει μετά τις επιθέσεις των ισλαμιστών του Νοεμβρίου 2015, για να περάσει με αναγκαστικούς νόμους όλο το νεοφιλελεύθερο οπλοστάσιο, για το οποίο όμως δεν διαθέτει τη σχετική πλειοψηφία αλλά ούτε και στήριξη στην κοινωνία. Υπό το πρόσχημα ότι με αυτό απελευθερώνεται η οικονομία και δημιουργούνται νέες (επισφαλείς) θέσεις εργασίας.

Ομοίως ανεκδιήγητος είναι ο Ιταλός σύμμαχος Ρέντσι που εκβίασε με το (αποτυχημένο) δημοψήφισμα την εφαρμογή ενός ακόμη περισσότερο περιοριστικού θεσμικού πλαισίου για τα εργασιακά και την ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας με στόχο την κοινωνική σταθερότητα.

Για κοινωνικό άλλοθι επικαλείται ο ΣΥΡΙΖΑ τις «θυσίες» που έχει κάνει «η Ελλάδα» για να διατηρηθεί στην Ευρώπη, το ανθρωπιστικό κατόρθωμα της «φιλοξενίας» δεκάδων χιλιάδων προσφύγων, αλλά και με στόχο να αποσπάσει έκτακτα αντισταθμιστικά οφέλη. Και η νέα «ανάπτυξη» που θα έρθει και θα φέρει και το «τέλος των μνημονίων» θα έχει τα χαρακτηριστικά της εξωστρέφειας, της αναγνώρισης των αγορών και της διεθνούς ανταγωνιστικότητας, με έναν νεόκοπο για τον ΣΥΡΙΖΑ λόγο με χαρακτηριστικά «λαϊκισμού του Κέντρου», όπως επιτυχώς τον χαρακτήρισαν οι Financial Times.

Έχει λοιπόν καταλήξει ο ΣΥΡΙΖΑ να είναι ο μηχανισμός με τον οποίο οι «από κάτω» εξοικειώνονται και αποδέχονται τη «μοίρα» της κοινωνικής καταστροφής, έχοντας εκχωρήσει τη διαχείρισή της σε αυτόν. Σε μια διαδρομή χωρίς τέλος, στην οποία τη μια χίμαιρα διαδέχεται η επόμενη, διανθισμένη – ανάλογα με τα συμφραζόμενα – με επικλήσεις εθνικής ανάτασης ή με το φόβητρο της εθνικής καταστροφής.

Και με μέχρι στιγμής τελικό χτύπημα την ταύτιση, στην πρόσφατη σύνοδο της Ρώμης, του νεφελώδους «ευρωπαϊκού κοινωνικού κεκτημένου» με την πολύ υπαρκτή Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων, άρα με κοινό παρονομαστή την κοινή αγορά.

Οπότε καταλήγουμε στο γνωστό θέμα ότι όταν «μιλάνε για του έθνους ξανά την τιμή», αυτό μεταφράζεται στην καθομιλουμένη ως μια ακόμα προσπάθεια «να βάλουν τους από κάτω στο χέρι».

Μόνο που αυτή τη φορά η όλη προσπάθεια είναι «δια χειρός» ΣΥΡΙΖΑ.