Η Αέναη Υπόσχεση για μια Ερχόμενη Δημοκρατία

Το κεντρικό ερώτημα είναι: Πώς μπορούμε να αλλάξουμε ουσιαστικά τις υπάρχουσες πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες και ταυτόχρονα να πειραματιστούμε με νέες μορφές δημοκρατικής αυτοκυβέρνησης, οι οποίες προηγουμένως ήταν αδιανόητες;

Ένα απόσπασμα από το κείμενο της Ίζαμπελ Λόρευ:

Κρίση, επισφάλεια, κινήματα «παροντικής δημοκρατίας». Το «άλμα της τίγρης» (Βάλτερ Μπένγιαμιν)

Οι σημερινές κρίσεις της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας είναι μέρος της παράδοσης της αστικής μορφής της δημοκρατίας και των αδιεξόδων που την συγκροτούν. Ένα από αυτά τα αδιέξοδα προκύπτει από τον συστατικό διαχωρισμό μεταξύ του κράτους από τη μία πλευρά και της κοινωνίας (των πολιτών) από την άλλη. Η αντιπροσωπευτική δημοκρατία δεν πρέπει να διαχωρίζεται από την κρατική υπόσταση και ακριβώς υπ' αυτή την έννοια θεωρείται «πολιτική δημοκρατία», η οποία είναι αποκομμένη από την κοινωνία, από όλους όσους υποτίθεται ότι εκπροσωπούνται· σ΄ αυτό το θέμα ήδη ο Μαρξ είχε ασκήσει κριτική στον Χέγκελ. Από το διαχωρισμό μεταξύ του Πολιτικού και του Κοινωνικού, που θεωρείται ως αναγκαίος πολιτικός καταμερισμός της εργασίας στην αστική φιλελεύθερη δημοκρατία, γεννάται το αδιαμφισβήτητο γεγονός της πολιτικής αντιπροσώπευσης. Η αστική δημοκρατία είναι λοιπόν παγιδευμένη σε ένα ακόμη αδιέξοδο: η αντιπροσώπευση είναι πάντα απο-κλειστική (exclusive), η φιλοδοξία για ισότητα δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί με αυτό το εργαλείο, η ανισότητα είναι συστατικό στοιχείο. Η πλήρης συμμετοχή μπορεί να γίνει κατανοητή μόνον ως ένα μελλοντικό telos, ως μια αέναη επέκταση των δικαιωμάτων συμμετοχής, τα οποία πρέπει να κατακτηθούν με αγώνα. Η ανεκπλήρωτη υπόσχεση για την ερχόμενη δημοκρατία, για τον εκδημοκρατισμό που μετατίθεται αέναα στο μέλλον, είναι η βάση γι' αυτή την πολιτική δημοκρατία, την διαχωρισμένη από την κοινωνική.


Η αντίστροφη πλευρά αυτού του τρόπου αντίληψης του Πολιτικού χαρακτηρίζεται ως απολιτική και είναι εγγενής στην ιδιαίτερη και «ατομική», εντοπισμένη παρουσία «στο εδώ και τώρα», η οποία, υποβαθμισμένη σε αυθεντικότητα και αμεσότητα, μετατίθεται στη σφαίρα του Κοινωνικού και του Αισθητικού και μένει παγωμένη στο παρόν. Αυτός ο τρόπος κατανόησης και αξιολόγησης της αμεσότητας και της παρουσίας «στο εδώ και τώρα», ως άρνηση της (πολιτικής) εκπροσώπησης, φέρει έκδηλο τον «γραφικό χαρακτήρα» του Χέγκελ, ο οποίος αναμφισβήτητα έτρεφε πολύ λίγο σεβασμό προς το παρόν. Γι' αυτόν, το παρόν είναι μόνον μια στιγμή που δεν μπορεί να συλληφθεί μέσα στη σκέψη μας, στα συναισθήματα μας και στη δράση μας. Είναι κάτι το φευγαλέο και χωρίς καμιά ιστορία.

Το να τρέφουμε ελάχιστο σεβασμό προς το παρόν είναι το θεμέλιο της «δυτικής» αντίληψης της δημοκρατίας, σύμφωνα με την οποία πρέπει να αποτρέπεται η δημιουργική αυτο-κυβέρνηση του απροσδιόριστου και ετερογενούς δήμου. Για τον Μαρξ [όταν μιλά για την εποχή του στο έργο του «Ο Εμφύλιος Πόλεμος στη Γαλλία»], η πραγματικότητα της Παρισινής Κομμούνας έρχεται σε ρήξη με αυτή τη λογική, καθότι δεν επιδιώκει ιδανικά προσανατολισμένα στο μέλλον. Η αυτοκυβέρνηση της Κομμούνας εισάγει στοιχεία της νέας κοινωνίας στο παρόν, στοιχεία που είχαν ήδη αναπτυχθεί μέσα στην κρίση της αστικής κυριαρχίας. Η κοινωνική επανάσταση είναι αυτό που αναπτύσσεται έξω από την αστική τελεολογία της ιστορίας και σε ρήξη με αυτήν· την αφήνει πίσω της.