Συγκρότηση ψηφοδελτίων: Τεχνικές χειραγώγησης του “τυχαίου”

Η συγκρότηση των ψηφοδελτίων όλων ανεξαιρέτως των εκλογικών συνδυασμών είναι μια επίπονη διαδικασία γιατί δεν γίνεται στην βάση κάποιων “αρχών” ή κάποιων “δημοκρατικών διαδικασιών” με τις οποίες επιλέγονται οι υποψήφιοι βουλευτές. Αυτό συμβαίνει  επειδή τα κομματικά επιτελεία δεν ενδιαφέρονται πρώτιστα για το σύνολο των υποψηφίων αλλά για το υποσύνολο αυτών που τελικά θα εκλεγούν. Αυτή η επιθυμητή “λίστα”, είναι ο κεντρικός άξονας με βάση τον οποίο διαμορφώνεται η συγκρότηση των ψηφοδελτίων και επικαθορίζει κι άλλες προεκλογικές πρακτικές. Πρόκειται για την εφαρμογή τεχνικών που κυρίως αποσκοπούν στο πως θα χειραγωγηθούν οι αστάθμητοι παράγοντες που επηρεάζουν τις επιλογές των ψηφοφόρων, ώστε αυτό που θα βγει τελικά από την κάλπη, να έχει όσο το δυνατόν μικρότερες αποκλίσεις από την επιθυμητή “λίστα” των βουλευτών που έχουν διαμορφώσει τα κομματικά επιτελεία.


Μια συνηθισμένη πρακτική χειραγώγησης του εκλογικού αποτελέσματος από τους κομματικούς μηχανισμούς μέσω της διαχείρισης της “αναγνωρισιμότητας” των υποψηφίων γίνεται αντιληπτή με το παρακάτω παράδειγμα: Αν σε μια εκλογική περιφέρεια εκτιμήσουν ότι θα βγάλουν ένα βουλευτή, τότε φροντίζουν σε αυτή την περιφέρεια να βάλουν μόνον ένα “λαμπερό όνομα” υποψηφίου προκειμένου να εξασφαλίσουν την εκλογή του. Όμως αυτός ο τρόπος διαχείριση της αναγνωρισιμότητας παρουσιάζει ορισμένα πρόσθετα προβλήματα που θα πρέπει να επιλυθούν, όταν τα “λαμπερά ονόματα” δεν είναι κομματικά μέλη αλλά συνεργαζόμενοι παράγοντες με την δική τους εκλογική πελατεία.

Η χρήση τέτοιων προσώπων ως υποψηφίων έχει διπλή διάσταση: Λειτουργεί ως μέσο προσέλκυσης ψηφοφόρων προς τον εκλογικό συνδυασμό, ταυτόχρονα όμως αναδεικνύεται σε σημαντικό ρυθμιστή της εκλογής των βουλευτών του. Γιαυτό, τα κόμματα για να επιτύχουν την αύξηση της εκλογικής δύναμης τους χωρίς να απειλείται και να αλλοιώνεται η φυσιογνωμία τους από αυτή την πρακτική, χρησιμοποιούν συγκεκριμένες τεχνικές. Η πιο καθιερωμένη απ' αυτές είναι η κατευθυνόμενη σταυροδοσία. Όμως η αποτελεσματικότητά της μειώνεται όσο μεγαλώνει η διαφορά ανάμεσα στον αριθμό των οργανωμένων κομματικών δυνάμεων και του σώματος των ψηφοφόρων του.

Προβλήματα από συνεργασίες με “προσωπικότητες” μπορούν να εμφανιστούν ακόμα και σε κόμματα όπως το ΚΚΕ, όπου και εκεί η κατευθυνόμενη σταυροδοσία δεν αρκεί να ανατρέψει την “λάμψη” μιας εξωκομματικής προσωπικότητας. Τότε εφαρμόζονται άλλες πρόσθετες πρακτικές, ώστε και ο σκύλος να είναι χορτάτος και η πίτα ολόκληρη. Παράδειγμα: Το ΚΚΕ σε πολλές προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις, δεν βάζει ως υποψηφίους του πρωτοκλασάτα στελέχη στην Α' Αθήνας για να μην καταγραφεί ότι λαμβάνουν λιγότερους σταυρούς από την Λ. Κανέλλη...

Όμως δεν συμβαίνουν πάντα έτσι τα πράγματα. Υπάρχουν και εξαιρέσεις όπου δεν κυριαρχούν αυτές οι λογικές συγκρότησης ψηφοδελτίων και η αναγνωρισιμότητα δεν αναλαμβάνει σημαντικό ρυθμιστικό ρόλο στην διαμόρφωση του εκλογικού αποτελέσματος. Σε αυτή την περίπτωση ο ψηφοφόρος επιλέγει πρώτιστα το κόμμα, καθώς ανάμεσα στους υποψήφιους δεν έχει την δυνατότητα ή την επιθυμία να ξεχωρίσει κάποιον για να τον σταυροδοτήσει. Τότε, ο ψηφοφόρος ή ρίχνει το ψηφοδέλτιο ασταύρωτο ή σταυρώνει συνήθως τους πρώτους στην σειρά υποψηφίους. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που παρατηρείται όχι μόνον στις βουλευτικές εκλογές, αλλά και στις δημοτικές, στις περιφερειακές, ακόμα σε σε πολυπληθή σωματεία και συλλόγους. Σε αυτή την περίπτωση, υπάρχουν άλλες διαφορετικές πρακτικές για την χειραγώγηση του “τυχαίου” της επιλογής των υποψηφίων, ώστε να αναδειχθούν τελικά ως βουλευτές οι εκλεκτοί των κομματικών μηχανισμών.

Ας δούμε ένα παράδειγμα. Το τελευταίο πράγμα που προσδιόρισε την εκλογική άνοδο της “χρυσής αυγής” ήταν οι “προσωπικότητες” που κατέβασε στα ψηφοδέλτια στις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές. Όμως ήδη αναφέρθηκε, όταν το σώμα των ψηφοφόρων είναι αρκετά μεγαλύτερο από τα οργανωμένα μέλη και έχει χαλαρούς δεσμούς με τον κομματικό μηχανισμό, ο κομματικός μηχανισμός είναι ανίσχυρος να επιβάλει την εκλογή των “εκλεκτών” ως βουλευτών με κατευθυνόμενες σταυροδοσίες. Η χρυσή αυγή έχει εφαρμόσει μια αποτελεσματική τεχνική. Ποιά είναι αυτή η τεχνική;

Το κόμμα φροντίζει ώστε ο “εκλεκτός” να είναι πρώτος αλφαβητικά στην σειρά του ψηφοδελτίου. Προφανώς δεν τον υποχρεώνει να αλλάξει το όνομά του, απλώς αποκλείει από το ψηφοδέλτιο όλους τους πιθανούς υποψήφιους που προηγούνται αλφαβητικά. Βέβαια και αυτή η τεχνική έχει ορισμένα όρια, διότι αν το όνομα του εκλεκτού αρχίζει από Κ τότε πρέπει να αποκλείσει όλους όσους το όνομά τους αρχίζει τουλάχιστον από τα 9 προηγούμενα γράμματα της αλφαβήτου. Αν αρχίζει από Π, τότε δυσκολεύουν τα πράγματα αφού θα πρέπει να αποκλειστούν περισσότεροι. Αν αρχίζει από Ω , τότε οι δυσκολίες είναι ανυπέρβλητες.

Είναι χαρακτηριστικός ο παρακάτω κατάλογος των βουλευτών της “χρυσής αυγής” που εκλέχθηκαν στις εκλογές του 2012, οι οποίοι ήταν και στην πρώτη θέση των ψηφοδελτίων της:

1.ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 1ος ΛΑΡΙΣΑΣ
2. ΜΙΧΑΛΟΛΙΑΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ 1ος Β' ΑΘΗΝΩΝ
3. ΓΕΡΜΕΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 2ος Β' ΑΘΗΝΩΝ
4. ΛΑΓΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ 1ος Β' ΠΕΙΡΑΙΩΣ
5. ΚΑΣΙΔΙΑΡΗΣ ΗΛΙΑΣ 1ος ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΑΤΤΙΚΗΣ
6. ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΗΣ 1ος ΛΑΡΙΣΑΣ
7. ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ ΜΙΧΑΗΛ 1ος ΑΧΑΪΑΣ
8. ΜΙΧΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ 1ος ΕΥΒΟΙΑΣ
9. ΓΡΕΓΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ 1ος Α' ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
10. ΖΗΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ ΠΟΛΥΒΙΟΣ 1ος B' ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
11. ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ 1ος ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ
12. ΚΟΥΖΙΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ 1ος Α' ΠΕΙΡΑΙΩΣ & ΝΗΣΩΝ
13. ΜΑΤΘΑΙΟΠΟΥΛΟΣ ΑΡΤΕΜΙΟΣ 1ος ΣΕΡΡΩΝ

Την πρακτική αυτή έχουν υιοθετήσει σε περιορισμένο βαθμό και τα άλλα κόμματα και την εφαρμόζουν συνήθως σε μικρές εκλογικές περιφέρειες, όταν θέλουν να αναδείξουν κάποιον “εκλεκτό” τους ως βουλευτή που στερείται αναγνωρισιμότητας. Φροντίζουν έτσι ώστε το όνομά του να φιγουράρει πρώτο – πρώτο στο ψηφοδέλτιο και να ακολουθούν ονόματα με αντίστοιχη ή μικρότερη αναγνωρισιμότητα. Αυτό έκανε τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ σε μια εκλογική περιφέρεια. Ποιά είναι αυτή, το αφήνουμε να το βρείτε μόνοι σας. Δεν είναι δύσκολο γιατί “βγάζει μάτι”...