Η ήττα των αντιμνημονιακών αγώνων και ο φόβος των ταραχών

Απόσπασμα από το κείμενο "Το προλεταριάτο στη συγκυρία της Ελλάδας του “4oυ Μνημονίου” που δημοσιεύτηκε στο "Communisation"

Επειδή όμως το κράτος γνωρίζει πολύ καλά ότι η ταξική πάλη δεν γίνεται μεν στην εποχή μας με τη μορφή του εργατικού κινήματος, αλλά σε καμία περίπτωση δεν έχει πάψει να υπάρχει, κάπου ανάμεσα στις θριαμβολογίες του εκφράζει μέσω των ιδεολογικών μηχανισμών του (των μμε, των κομμάτων κτλ) το “φόβο του συμβάντος”, έναν φόβο που δικαίως κατατρέχει το κράτος με όσα συμβαίνουν στην περιοχή “μας” και κυρίως δίπλα στην Ελλάδα, στην Τουρκία. Ένα συμβάν ταραχών, ναι μεν δεν αλλάζει το γενικό συσχετισμό της σύγκρουσης, αλλά δίνει ένα σήμα γενικής αστάθειας στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου (σήμα που ενισχύεται σαν πληροφορία από το μηχανισμό θεάματος που το μεταδίδει), το οποίο στην τρέχουσα φάση είναι ένα σήμα που απαγορεύεται να δοθεί καθώς ενδέχεται να επιφέρει ποινή αποκλεισμού από τις αγορές και άρα αποτυχία της αναδιάθρωσης.

Αυτό ωθεί το κράτος να καταστέλλει, με πρωτόγνωρο για την περίοδο μετά τη δικτατορία τρόπο, κάθε διεκδίκηση, ακόμη και αν είναι σαφές ότι αυτό που καταστέλλεται δεν μπορεί να μετατραπεί σε γενικευμένο κίνημα. Η εικόνα τραμπουκισμών και ξυλοδαρμών ελάχιστων γυναικών καθαριστριών μπροστά στο υπουργείο οικονομικών είναι μια εικόνα με την οποία το κράτος προσπαθεί να εξορκίσει το πρόσφατο παρελθόν που είχε συνήθως φωτιές στο ίδιο ακριβώς σημείο και να ξορκίσει και ένα αντίστοιχο πιθανό μέλλον. Τα μέτρα αύξησης του βαθμού εκμετάλλευσης που είχαν ληφθεί το Φεβρουάριο του 2012 είχαν συνοδευτεί από σφοδρότατες ταραχές. Η σφοδρότητα των ταραχών επέβαλλε τότε το φρενάρισμα της αναδιάρθρωσης και τις γνωστές πολιτικές εξελίξεις, δηλαδή την εκρηκτική άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ. Οι πολιτικές εξελίξεις είχαν όμως ως αποτέλεσμα να κοπάσουν οι ταραχές, να κλείσει ο κύκλος αγώνων που τις προκάλεσε (η πολιτική “νίκη” εξέφρασε την κοινωνική ήττα).


Στη σημερινή συγκυρία του 2014 φαίνεται ότι το προλεταριάτο δεν είναι διατεθιμένο να ρισκάρει όπως το 2012. Η ύπαρξη του ΣΥΡΙΖΑ παίζει, ως ορίζοντας μιας αριστερής κυβέρνησης, καθοριστικό ρόλο σ’αυτό το γεγονός. Πλέον τις ταραχές δεν τις φοβάται μόνο το κράτος αλλά και το ίδιο το προλεταριάτο. Ο διάχυτος φόβος είναι να μην χαθεί το πολιτικό κεκτημένο της προοπτικής διακυβέρνησης από τον ΣΥΡΙΖΑ ανεξάρτητα από το αν οι προσδοκίες γύρω από το ενδεχόμενο αυτό πέφτουν συνεχώς. Αποδεικνύεται λοιπόν ότι οι ταραχές, στη μορφή του Φλεβάρη του 2012, που παράχθηκαν ως συνάντηση του υποκειμένου που διεκδικούσε στην πλατεία με το μη-υποκείμενο που κατέστρεφε το σταθερό κεφάλαιο από το οποίο είναι αποκλεισμένο, δηλαδή, ως ανάδυση του (μη-)υποκειμένου[3] αποτέλεσαν ένα βήμα που παρέμεινε μετέωρο και δεν μπόρεσε να δημιουργήσει τις συνθήκες της συνέχειας του. Η δημοκρατική ιδεολογία διεκδίκησης του σύγχρονου υποκειμένου των διεκδικητικών αγώνων το οποίο αποτελείται κυρίως από μεσαία στρώματα της εργατικής τάξης μπόρεσε φυσιολογικά να ηγεμονεύσει, από τη στιγμή που τα γεγονότα εκείνα της 12ης Φλεβάρη 2012 παρέμειναν στο επίπεδο του “ξεσπάσματος”.

Η διεθνοποιημένη κρίση υπερσυσσώρευσης όμως δεν έχει ακόμη ξεπεραστεί, η δεύτερη φάση της αναδιάρθρωσης συνεχίζεται ταυτόχρονα σε πολλά κράτη και οι ταραχές τη συνοδεύουν ακούραστα. Η ανάδυση του (μη-)υποκειμένου με πολλές μορφές σε πολλά σημεία του πλανήτη σηματοδοτεί μια νέα μορφή δραστηριοτήτων της οποίας το όριο είναι δυνατό να ξεπεραστεί μέσα από την ωρίμανση των εσωτερικών αντιφάσεων της. Οι ταραχές περικυκλώνουν τα τελευταία χρόνια την Ευρώπη και ίσως η Ουκρανία και η Βοσνία να είναι ο τρόπος που βρήκαν για να εισέλθουν.

Στην Ελλάδα είναι πιθανό να έχουμε μια ομαλή μετάβαση σε ένα μετα-μνημονιακό καθεστώς το οποίο αν (όπως φαίνεται) έχει αριστερό πρόσημο, είναι πιθανό να καταφέρει βραχυπρόθεσμα να σταθεροποιήσει τη διαδικασία συσσώρευσης. Παρά το ότι παραμένει η βασική προσμονή από την κεντρική πολιτική σκηνή, οι προσδοκίες για το ΣΥΡΙΖΑ πέφτουν συνεχώς. Το φάντασμα της Λατινικής Αμερικής, στην οποία η εικόνα αλλάζει ραγδαία προς το χειρότερο, στοιχειώνει τα μυαλά και τις καρδιές όσων ελπίζουν σε μια πιο ήπια διαχείριση του νεοφιλελευθερισμού. Οι ταραχές στις απεργίες ανθρακωρύχων στη Βολιβία και το ξέσπασμα της Βραζιλίας έδειξε τα όρια του ορίζοντα της διεκδίκησης ενός εναλλακτικού τρόπου διαχείρισης, δηλαδή, ενός υποτιθέμενου μετα-ΔΝΤ “πιο ήπιου” καπιταλισμού. Το ξέσπασμα των ταραχών στην Αργεντινή στα τέλη του 2013 και η καταστολή κατειλημμένων εργοστασίων ξεκαθάρισε ακόμη περισσότερο την κατάσταση και το ξέσπασμα της Βενεζουέλας (με όλες τις εσωτερικές του αντιφάσεις) φαίνεται πλέον να αμφισβητεί σοβαρά τον ορίζοντα αυτό στο σύνολο του. Τα γεγονότα της Βενεζουέλας, όσο μακρυά κι αν λαμβάνουν χώρα συνδέονται έμμεσα με την ταξική πάλη στην Ελλάδα καθώς η λεγόμενη “μπολιβαριανή επανάσταση” ήταν ότι πιο ριζοσπαστικό είχε να επιδείξει ως ορίζοντα ο χώρος του ριζοσπαστικού δημοκρατισμού, στον οποίο εντάσσεται μεταξύ άλλων και ο ΣΥΡΙΖΑ.

Κρίσιμο ζήτημα δεν είναι μόνο πότε θα επανακάμψουν οι ταραχές στην Ελλάδα ώστε να τεθεί ζήτημα μετασχηματισμού τους σε κάτι πιο σοβαρό από ταραχές. Ίσως το πιο καίριο ζήτημα αυτή τη στιγμή είναι αν οι προλετάριοι και οι προλετάριες στην Ιταλία και την Ισπανία καταρχήν και πιθανόν στη Γαλλία αμέσως μετά δημιουργήσουν το χάος που αντιστοιχεί στην επίθεση που δέχονται. Όπως είναι τα πράγματα αυτή τη στιγμή το δικό τους ξέσπασμα είναι μάλλον απαραίτητο για να επανακάμψει η επικίνδυνη δραστηριότητα της τάξης των προλετάριων και στην Ελλάδα.