Να αφήσουμε την αριστερή μελαγχολία

Αναδημοσίευση από την "Αυγή"

Του Κώστα Δουζίνα

1. Η Ελλάδα ζει σήμερα το 1989 της. Το σύστημα εξουσίας έφτασε στην άκρη του γκρεμού. Καταρρέει από ιστορική αναγκαιότητα. Για να προχωρήσουμε στη ριζική αλλαγή, χρειάζονται τρία στοιχεία: λαϊκή βούληση, το πολιτικό υποκείμενο που θα την εκφράσει, τέλος ένας καταλύτης που θα συνδέσει τα δύο στοιχεία. Η λαϊκή βούληση εκφράστηκε στις μεγάλες αντιστάσεις του 2011, κυρίως στο κίνημα των πλατειών. Μετά τις 17 Ιουνίου η μετεμφυλιακή και μεταπολιτευτική εξουσία επιβιώνει μισοπεθαμένη. Ο ΣΥΡΙΖΑ "υιοθετήθηκε" από τον κόσμο ως το υποκείμενο που θα δώσει το τελικό χτύπημα. Είναι έτοιμος;

Υπάρχουν ενέργειες που προετοιμάζεις και άλλες, όπως ο έρωτας ή η επανάσταση, που σε κτυπούν κατακούτελα χωρίς προειδοποίηση. Χαρακτηριστικό τους είναι ακριβώς ότι δεν είσαι ποτέ έτοιμος για αυτό το "θαύμα" που αλλάζει τη ζωή ριζικά. Η "πανουργία της ιστορίας" έριξε τον κλήρο στον ΣΥΡΙΖΑ. Πρέπει λοιπόν να αλλάξει συνολικά ως κόμμα και ως κίνημα για να πάει στο ραντεβού με την ιστορία και να αλλάξει τον τόπο. Προχωρεί σ' αυτή την κατεύθυνση;

2. Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν ονόμασε "αριστερή μελαγχολία" την κατάσταση του αριστερού που έχει προσκολληθεί σε μια ιδέα ή θεωρία και αγαπάει αυτήν την ιδέα -και την αποτυχία της- περισσότερο από την ευκαιρία να αρπάξει τη δυνατότητα ριζικής αλλαγής. Η ταύτιση με επιλογές και ταυτότητες του παρελθόντος, ένας περίεργος ναρκισσισμός, αδρανοποιεί ή περιθωριοποιεί την υποχρέωση για δράση.
Έχουμε χάσει βέβαια πολλά. Την ενιαία εργατική τάξη και το μοναδικό της κόμμα, την "αντικειμενικά ορθή" ανάλυση και τη μονόδρομη πορεία της ιστορίας στον σοσιαλισμό, τη συντροφικότητα και ηθική που, παρά τις διαφορές μας, έβαζε όλους στην ίδια πλευρά. Μια περίοδος πένθους είναι απαραίτητη μετά τόσες απώλειες. Αλλά η προσκόλληση στο χαμένο αντικείμενο του πόθου έχει κάνει τη μελαγχολία μόνιμη για πολλούς. Φάνηκε αυτό στη συνδιάσκεψη. Πολλοί έχουν μείνει σε ιδεολογίες και λογικές που έχασαν την κοινωνική τους γείωση και θεωρητική νομιμοποίηση και ως αποτέλεσμα έβαλαν την Αριστερά στην γωνία για πολλές δεκαετίες.

3. Ο καπιταλισμός έχει γίνει α-κόσμος, δηλαδή χωρίς νόημα. Διεισδύει και διαλύει κάθε σταθερή αξία ή κοινότητα και τις επανασυνιστά στη λογική του κέρδους. Η λιτότητα αποτελεί την καπιταλιστική "τελική λύση": μετατρέπει την ακραία εξατομίκευση του εκσυγχρονισμού και του καταναλωτισμού σε αμυντικό ατομισμό της "γυμνής ζωής", σε δαρβινική επιβίωση του ισχυρότερου. Αν πετύχει το σχέδιο της εξουσίας, δεν θα υπάρχουν πια συλλογικότητες, παρά μόνο μονήρη άτομα και παντοδύναμος κυρίαρχος, φτώχεια και εξαθλίωση αντιμέτωπη με το κράτος έκτακτης ανάγκης. Το μέλλον της Ελλάδας και της Ευρώπης θα παιχθεί τον επόμενο χρόνο με τον ΣΥΡΙΖΑ σε κεντρικό ρόλο.

Η κυβερνώσα Αριστερά πρέπει βέβαια κατ' αρχάς να ανατρέψει τα καταστροφικά αποτελέσματα και την ανθρωπιστική καταστροφή. Αλλά αυτό δεν φτάνει. Η στρατηγική της πρέπει να ξαναϋφάνει τον κοινωνικό ιστό. Ο χρόνος θα είναι συμπιεσμένος, το παράθυρο της ευκαιρίας μικρο. Η καπιταλιστική αντεπανάσταση της λιτότητας -ο ιστορικός καταλύτης της αλλαγής- ανοίγει τη δυνατότητα μιας διάρρηξης του φαύλου κύκλου της διαμαρτυρίας, στιγμιαίας έκρηξης και επιστροφής στην κανονικότητα. Η ιστορική μας υποχρέωση είναι να αναλάβουμε τη δημιουργία μιας νέας τάξης ενάντια στην καπιταλιστική αταξία. Θα υποχρεωθούμε να κινηθούμε προς τον δημοκρατικό σοσιαλισμό γρήγορα, κάτι που δεν έχει ξαναγίνει. Δεν έχουμε μοντέλα ή εμπειρία. Αλλά η σοφία του πλήθους που υιοθέτησε τον ΣΥΡΙΖΑ αποδείχτηκε μεγαλύτερη από κόμματα, ηγεσίες η διανοούμενους.

Η κρίση του χρέους μπορεί να λυθεί, η λιτότητα να περιορισθεί, αλλά η καταστροφή θα συνεχίζεται και θα σταθεροποιείται μέχρι την εγκαθίδρυση μιας νέας σοσιαλιστικής τάξης. Και εδώ η σημασία ενός κόμματος "νέου τύπου" είναι κεντρική. Η μέρα μετά τη νίκη θα είναι συνέχεια της προηγούμενης. Η οργάνωση του κόμματος και η σχέση του με τα κινήματα σήμερα αποτελεί προετοιμασία και σχέδιο για το μέλλον. Μόνο το βάθεμα της δημοκρατίας θα μας οδηγήσει στον σοσιαλισμό. Και μόνο η άμεση και συνεχής δημοκρατία στο κόμμα θα αποτελέσει μαθητεία για την επόμενη μέρα.

Η δυναμική και ενέργεια των πλατειών που οδήγησε τον Παπανδρέου στην παραίτηση και προετοίμασε την 6η Μαΐου αποτελεί τη μεγαλύτερη ελπίδα. Στις πλατείες οι δικτυώσεις, δεξιότητες και συνεργασίες που μαθαίνουμε για τη δουλειά μας έγιναν πολιτικά εργαλεία ενάντια στις αρχές της πειθαρχίας, της κάθετης οργάνωσης και αυταρχικής διοίκησης του μεταφορδικου καπιταλισμού. Μπορεί αυτή η ενέργεια να γίνει μόνιμη; Συνεργασίες και δικτυώσεις, μοίρασμα γνώσεων και δεξιοτήτων, άμεση δημοκρατία, δημόσια συζήτηση και δράση είναι το καινούργιο που φέρνει η εποχή των εξεγέρσεων.

Αν οι πλατείες άδειασαν προσωρινά, πρέπει να τις ξαναγεμίσουμε, με εικονικές πλατείες, κλαδικές και τοπικές συνελεύσεις, μια πολιτική και πολιτιστική επανάσταση. Οι γνώσεις και δεξιότητες του πλήθους βρίσκουν συνεχώς νέους τρόπους συνεργασίας, δικτύωσης, νέες ιδέες για ζωή. Αυτό είναι το μεγαλύτερο κεφάλαιο της Αριστεράς. Το κοινωνικό ήθος της οριζοντιότητας πρέπει να διαχυθεί στο κόμμα και στις γειτονιές, στις οργανώσεις και τα κινήματα. "Είμαστε οι πλατείες και είμαστε παντού" πρέπει να γίνει το σύνθημα του νέου ΣΥΡΙΖΑ και του σοσιαλισμού που έρχεται. Στο μέτρο που η συνδιάσκεψη το εφάρμοσε, ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε καλό δρόμο.