Εντός, εκτός και επί τα αυτά για το ευρώ

Αναδημοσίευση από το "αριστερό βήμα"
Του Απόστολου Αποστολόπουλου

Νύξεις και ορισμένες μόνο πλευρές μπορεί να θιγούν σε ένα, δημοσιογραφικό, άρθρο για το ευρώ: εντός ή εκτός; Το θέμα έχει και τεχνικές, νομικές και οικονομικές, διαστάσεις κρίσιμες που μόνο ειδικοί μπορούν να αντιμετωπίσουν.

τo προβολικό θεώρημα του Desargues
για το δίλημμα: ευρώ ή δραχμή

Η κεντρική ιδέα είναι να παραμερίσουμε τις επιθυμίες, την ιδεολογική τοποθέτηση (που ενίοτε γίνεται ιδεοληπτική) και να δούμε όσα συμβαίνουν ενώπιόν μας.

Ας μιλήσουμε με παραδείγματα: Η Βουλγαρία αρνείται να ενταχθεί στο ευρώ με το επιχείρημα ότι το επίπεδο ζωής θα χειροτερέψει εντός της ευρωζώνης. Στην Ελλάδα γίνεται πλέον προφανές ότι η παραμονή στο ευρώ μας οδηγεί κατ’ ευθείαν στο επίπεδο ζωής της σημερινής, εκτός ευρώ, Βουλγαρίας, πολύ χαμηλότερα από το σημερινό δικό μας. Να βγούμε, λοιπόν, από το ευρώ πριν να «βουλγαροποιηθούμε» εντελώς; Φαίνεται αυτονόητο κι ας λέει η μνημονιακή τρικέφαλη κυβέρνηση ότι αν βγούμε θα είναι πολύ χειρότερα. Πόσο πια;

Ωστόσο η Βουλγαρία παραμένει επί μακρόν φτωχή χώρα αν και εκτός ευρώ. Ούτε άξιες λόγου επενδύσεις γίνονται, παρά το χαμηλό κόστος εργασίας. Τα πλεονεκτήματα που υποτίθεται θα έχει η Ελλάδα αν βγει από το ευρώ (έλεγχος του νομίσματος κλπ)τα έχει επί δεκαετίες η Βουλγαρία αλλά παραμένει φτωχή, φτωχότερη από μας. Το μάλλον προφανές συμπέρασμα είναι ότι το ευρώ, το νόμισμα, δεν είναι ο μόνος ουσιώδης παράγων για την πορεία της χώρας, της δικής μας, της Βουλγαρίας και όποιας άλλης. Τα προσδοκώμενα οφέλη από την έξοδο δεν είναι αυτονόητα. Παίζουν κι άλλοι παράγοντες τουλάχιστον εξ ίσου σημαντικοί. Όπως πχ η θέση και η σχέση που έχει κάθε χώρα με όλες τις υπόλοιπες στον διεθνή καταμερισμό εργασίας, η γεωπολιτική της αξία, οι παραγωγικές της δυνατότητες και προοπτικές, η πολιτική της ηγεσία και κατά πόσο είναι αποφασισμένη να υπερασπιστεί το εθνικό συμφέρον κλπ. Αν δεν συνυπολογιστούν όλα αυτά και πολλά άλλα (πχ η συγκυρία) θα μοιάζουμε με τον ανίδεο βοσκό που αναρωτιέται «με τον ήλιο τα βγάζω με τον ήλιο τα βάζω, τι έχουν τα έρημα και ψοφάνε;».

Αν γενικεύσουμε θα δούμε ότι δεν είναι η ανισότητα των οικονομιών εντός του ευρώ αλλά η γενικευμένη κρίση του Δυτικού Κόσμου που προκαλεί τα σημερινά προβλήματα. Κρίση που, εκτός από τις εσωτερικές αντιφάσεις του (ιμπεριαλιστικού) συστήματος, οφείλεται και στο ότι η Δύση, σταδιακά, αδυνατεί να εξασφαλίσει χώρους εκμετάλλευσης (αποικίες) και χάνει το σταθερό έλεγχο των στρατηγικών πλουτοπαραγωγικών πηγών. Η ανισότητα (εντός ευρώ) ήταν δεδομένη εξ αρχής αλλά δεν εμπόδισε για αρκετά χρόνια την ευημερία όλων, ισχυρών και (σημερινών) αδύναμων. Το μοναδικό νέο στοιχείο δεν είναι η ανισότητα αλλά η κρίση. Αυτή έφερε τα πάνω-κάτω. Με άλλα λόγια όταν η Οικονομία των κυρίαρχων κρατών (στην ευρωζώνη) πήγαινε καλά, όλοι τα βόλευαν. Όταν τα πράγματα για τους κυρίαρχους δυσκόλεψαν τότε οι πιο αδύναμοι καλούνται να (την) πληρώσουν. Αλλά και πάλι η αιτία της παρατεταμένης ελληνικής κρίσης (και των άλλων αδύναμων χωρών) δεν είναι ότι οι ισχυροί δεν έχουν λεφτά να τους βοηθήσουν. Λεφτά υπάρχουν και αυτό φαίνεται: χορεύουν τα δις όπου οι ισχυροί τα χρειάζονται, πχ για τις Τράπεζες. Αυτό που βαθαίνει και παρατείνει την κρίση είναι ότι τα ισχυρά κράτη, κυρίως η Γερμανία αλλά και η Γαλλία, θεωρούν ότι είναι κατάλληλη η στιγμή για να επιβάλλουν την απόλυτη κυριαρχία τους εξουθενώνοντας τους αδύναμους, μετατρέποντάς τους από εταίρους σε προτεκτοράτα. Οι λόγοι, δηλαδή, που η κρίση παρατείνεται δεν είναι τόσο οικονομικοί αλλά πολιτικοί. Ένα μόνο παράδειγμα: η απαίτηση να πουληθούν (ιδιωτικοποιηθούν) το νερό, οι νησίδες και οι ακτές, προφανώς δεν έχουν σχέση με την έξοδο από την ύφεση, την κρίση και το χρέος. Έχουν, όμως, απόλυτη σχέση με την τοποθέτηση της χώρας σε θέση νέο-αποικίας εντός της ΕΕ. Η απάντηση σ’ αυτό είναι πολιτική. Η παραμονή ή η έξοδος από το ευρώ δεν είναι, έτσι, ούτε σωτηρία ούτε καταστροφή. Είναι επιλογή με υπέρτερο κριτήριο το εθνικό συμφέρον. Επιλέγεις το έδαφος της σύγκρουσης, εντός ή εκτός ευρώ, σύμφωνα με τη συνολική εκτίμηση της κατάστασης και της συγκυρίας.

Σε κάθε περίπτωση όλα εξαρτώνται από «το λαό». Η διάθεση (ετοιμότητα, αυτοσυνείδηση, κλπ) του λαού θα κρίνει την έκβαση-τα νέα από τις πρόσφατες εκλογές δεν ήταν ενθαρρυντικά... Σχόλια βεβαίως για τη διάθεση του ελληνικού λαού (αλλά και των άλλων χωρών)ως σήμερα μπορεί να κάνει ο καθένας. Ένα δεν μπορεί να κάνει: να αγνοήσει αυτή τη διάθεση και να χτίζει στην άμμο παλάτια. Να νομίσει ότι αυτή η διάθεση μπορεί να μεταβληθεί επειδή αυτός με μερικούς φίλους πιστεύουν ακράδαντα ότι κατέχουν την αλήθεια και πρέπει σώνει και καλά να γίνει το δικό τους.

Είτε πολιτικό είτε (και) οικονομικό είναι το κίνητρο των ισχυρών της ευρωζώνης, αυτοί έχουν, είπαμε, μια στρατηγική. Κάθε αυτόβουλη κίνηση εκ μέρους ενός αδύναμου εταίρου που θα χαλάει αυτή τη στρατηγική θα προκαλέσει οργή και αντίμετρα. Αν η Ελλάδα είναι πείραμα προς παραδειγματισμό των υπολοίπων τότε η αυτόβουλη έξοδος από το ευρώ δεν θα μείνει ατιμώρητη, είτε προκαλέσει ντόμινο είτε όχι. Στόχος θα είναι να τιμωρηθεί όχι (μόνο) η επίπτωση της πράξης αλλά η ανυπακοή, η εκδήλωση ανεξαρτησίας. Η Γερμανία κλπ θα κάνουν το πάν ώστε να ματαιωθεί κάθε προσδοκώμενο όφελος από την έξοδο. Και έχουν τους τρόπους… Να μην το κάνουμε λοιπόν, να φοβηθούμε; Όχι, αλλά να μην κάνουμε τίποτα στα κουτουρού, να μην ξεκινήσουμε ξυπόλυτοι στ’ αγκάθια, όταν το διεθνές περιβάλλον είναι τόσο εχθρικό. Υπάρχουν σύμμαχοι; Μπορούμε να βρούμε λεφτά από αλλού, από το εσωτερικό ή το εξωτερικό; Ποιες παραχωρήσεις μπορεί να ζητηθούν και ποιες είναι δυνατόν να γίνουν-τίποτα δεν θα μας δοθεί τσάμπα! Ποιες πολιτικές (ίσως διόλου «αριστερές»!, ας θυμηθούμε τη ΝΕΠ του Λένιν) θα χρειαστούν για να μην πάμε όντως σε καταστροφή; Αυτά προφανώς δεν μπορεί να ανακοινωθούν επισήμως και εκ των προτέρων. Πρέπει όμως να είναι στο μυαλό όλων. Γιατί αν πχ ο Τσίπρας βλέπει τον Πέρες και οι μεν μετατρέπουν μια συνάντηση ηγετών σε κρυφτούλι οι δε ανεβαίνουν στα κεραμίδια, βράστα κι άστα. Σπόντες για σκέψεις όλα αυτά. Διότι η μάχη δεν τελειώνει με την έξοδο από το ευρώ αλλά τότε μόλις αρχίζει.

ΥΓ. Για να μείνουμε σε αυτό που συμβαίνει και όχι (μόνο) σε επιθυμίες. Ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε 27% χωρίς ενότητα των ηγεσιών της Αριστεράς. Αυτό δεν μπορεί να αγνοείται ή να υποτιμάται εν ονόματι της ενότητας της Αριστεράς. Ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να ανέβει (ή να κατέβει) πάλι χωρίς την ενότητα, ανάλογα με την πολιτική του. Η ενότητα δεν ήταν και δεν είναι απαραίτητη όσο και αν είναι επιθυμητή. Έτσι δεν είναι; Αν βεβαίως μοναδικό κριτήριο και στόχος είναι η συσπείρωση του κόσμου, κατάκτηση της κυβέρνησης και της εξουσίας, εν συνεχεία. Ποιο άλλο κριτήριο μπορεί να υπάρχει;