Μια συνέντευξη της Νάντιας Βαλαβάνη στην εφημερίδα “δρόμος”

1. Γιατί αυτές οι εκλογές είναι διαφορετικές από όλες τις προηγούμενες;

Στις εκλογικές αναμετρήσεις της προηγούμενης δεκαετίας από μεριάς των λαϊκών δυνάμεων και της Αριστεράς διακυβευόταν κυρίως η ανακοπή της νεοφιλελεύθερης πολιτικής και των συνεπειών της: Με φορέα, πλέον, κυβερνήσεις της Ν.Δ. και σε επιταχυνόμενους - μετά τη σημαντική ώθηση που της είχαν δώσει οι κυβερνήσεις Σημίτη – ρυθμούς αυτή η πολιτική συνέχιζε να παραδίδει τον δημόσιο πλούτο στα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα. Ενώ στις συνθήκες της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης από το 2008 με επιθετικές πολιτικές ανάκαμψης των κερδών και κατευθύνοντας τεράστια «πακέτα» στον πιο κερδοφόρο κλάδο της 10ετίας, τις τράπεζες, επιδείνωνε τη ζωή της μεγάλης πλειοψηφίας των εργαζόμενων. Το εκλογικό αποτέλεσμα του 2009 με την άνετη νίκη του ΠΑΣΟΚ χάρη στην εμβληματική προγραμματική υπόσχεση «λεφτά (για κοινωνικές παροχές) υπάρχουν» δε σηματοδοτούσε την καταδίκη από πλατιά λαϊκά στρώματα μόνο του κόμματος που ήταν υπεύθυνο για την παρακμή των τελευταίων πέντε χρόνων, αλλά συνολικότερα της λεγόμενης «σταθεροποιητικής» πολιτικής. Ο τρόπος καταδίκης της, ωστόσο, δε δημιουργούσε διόδους διεξόδου από το δικομματισμό, από το «μίγμα» πελατειακών εξαρτήσεων, καλλιεργούμενων ψευδαισθήσεων και αυταπατών αυτών των ίδιων πλατιών λαϊκών στρωμάτων.

Στα δυόμιση χρόνια από τότε ο πολιτικός χρόνος «συμπυκνώθηκε» αφάνταστα. Φτάσαμε σήμερα να αποτελεί εκλογικό επίδικο η ίδια η επιβίωση, ουσιαστικά, της χώρας και της μεγάλης πλειοψηφίας της εργαζόμενης κοινωνίας. Να κρίνεται η «απώλεια» μιας τουλάχιστον γενιάς παιδιών από 15-35 χρονών, με το ΔΝΤ να προβλέπει στην πρόσφατη έκθεση του συνέχιση των πολιτικών λιτότητας μέχρι το 2030… Ταυτόχρονα εκατομμύρια άνθρωποι που έχασαν μέσα σε λίγες νύχτες εργασιακά και άλλα δικαιώματα κατακτημένα με αίμα και αγώνες ενός αιώνα, ένιωσαν να τους πνίγει η μπόχα της συστημικής διαφθοράς. Το πολιτικό σύστημα, παραδίνοντας την ευθύνη διακυβέρνησης της χώρας με άμεσο τρόπο στο ΔΝΤ, την Ε.Ε. και την Ε.Κ.Τ. ώστε να εφαρμοστούν οι καθ’ υπαγόρευση πολιτικές των μνημόνιων και του μεσοπρόθεσμου προγράμματος, έχασε τη νομιμοποίηση του σε πρωτοφανή, για τα μεταπολιτευτικά δεδομένα, έκταση.

Αυτές οι συνθήκες δημιουργούν δυνατότητες και εκλογικής αποσταθεροποίησης του πολιτικού σκηνικού απ’ αυτές που παρουσιάζονται μια φορά στα πενήντα χρόνια: Αυξάνονται απότομα οι πιθανότητες να δοθεί μέσα από το εκλογικό αποτέλεσμα η κρίσιμη ώθηση που χρειάζεται σήμερα το εργατικό και λαϊκό κίνημα για να μπορέσει να γίνει κίνημα ανατροπής των πολιτικών κοινωνικού ολοκαυτώματος που ερημώνουν τη χώρα και τις ζωές μας.

2. Ακόμα και αστικά ΜΜΕ κάνουν λόγο για το τέλος της μεταπολίτευσης. Μπαίνουμε σε μια νέα ιστορική περίοδο; Kαι τι ρόλο διεκδικεί ή πρέπει να διεκδικήσει η Αριστερά;

Και τι τέλος! Είναι διάχυτη η αίσθηση ότι αν δε γίνει δυνατόν να τερματιστεί η σημερινή πορεία της χώρας-εργαστήρι κοινωνικού πειραματισμού για την εξαγωγή συμπερασμάτων προκειμένου να περάσει ο κοινωνικός οδοστρωτήρας και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, βυθιζόμαστε σε μια εκδοχή σύγχρονου μεσαίωνα… Ταυτόχρονα ποτέ από το 1974 δεν ήταν τόσο κοντινή η δυνατότητα στην Ελλάδα – και πιθανόν προοπτικά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες - μια διέξοδος από τη σημερινή ασφυκτική κατάσταση προς όφελος των εργαζόμενων ν΄ ανοίξει ένα νέο δρόμο για την πραγματοποίηση του οράματος μιας χειραφετημένης ανθρωπότητας.

Η Αριστερά στις ιστορικές και νεότερες εκδοχές της είναι η μόνη δύναμη που μπορεί να μπει μπροστά ώστε οι επερχόμενες κοινωνικές εκρήξεις ν΄ αυτοπροστατευτούν. Να μην αφομοιωθούν απ’ το σύστημα με δάκρυα και αίμα, αλλά μέσω ενός πολιτικού σχεδίου ανατροπής του πλέγματος των μνημόνιων και της επικυριαρχίας της τρόικας ν΄ ανοίξει ο δρόμος για μια ανασυγκρότηση της ελληνικής κοινωνίας φιλικής στους εργαζόμενους, στους νέους και στο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον - και ανοιχτής στο μέλλον.

Μια τέτοια κοινωνική δυναμική όμως μπορεί να εξασφαλιστεί μόνο από το ευρύτερο δυνατό μέτωπο κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων - με την Αριστερά στο επίκεντρο του. Όχι μέσω του ενός ή άλλου κόμματος της, κοινοβουλευτικού ή εξωκοινοβουλευτικού, αλλά με την ευρύτερη συμπαράταξη των διαφόρων δυνάμεων της.

3. Γιατί ΣΥΡΙΖΑ στις 6 Μαΐου;

Ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί σήμερα τη δύναμη που κρατά ζωντανή και ως ένα βαθμό, έστω ανεπαρκή, υλοποιεί την ιδέα και το στόχο της ενότητας των δυνάμεων της αριστεράς. Και αποδείχνει με πρακτικό τρόπο ότι, παρά τα σημαντικά προβλήματα που κατά καιρούς εμφανίζονται στο εσωτερικό του, ο στόχος της συγκρότησης ενός ευρύτερου μετώπου της αριστεράς είναι εφικτός: Στη μικροκλίμακα του συσπειρώνει δυνάμεις όχι μόνο διαφορετικής προέλευσης, αλλά και με πολύ διαφορετικές αντιλήψεις - που συναντώνται όμως στον άμεσο στόχο της αντίστασης και της ανατροπής της ακολουθούμενης πολιτικής κοινωνικής φρίκης. Όταν την ίδια στιγμή άλλες δυνάμεις με «καθαρότερο» προγραμματικό πλαίσιο αρνούνται στην πράξη την αυτονόητη ανάγκη μιας τέτοιας συμπαράταξης, αυτός και μόνο ο λόγος είναι επαρκές κίνητρο για την υποστήριξη του ΣΥΡΙΖΑ σ΄ αυτές τις εκλογές. Υπάρχουν όμως και άλλοι εξαιρετικά σημαντικοί λόγοι.

Ο ΣΥΡΙΖΑ απ΄ την ουσιαστική του συγκρότηση το 2005 και μετά στήριξε όλους τους αγώνες της νεολαίας και των εργαζομένων. Πάλεψε ενάντια στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που οδήγησαν το λαό και τη χώρα στη σημερινή εξαθλίωση. Ενώ οι δυνάμεις που τον συγκροτούν έχουν σημαντικές διαφορές στρατηγικών απόψεων, καταφέρνει πάντα, ιδιαίτερα με τις αποφάσεις των Πανελλαδικών Συνδιασκέψεων του, να διαμορφώνει ένα δυναμικό κοινό προγραμματικό πλαίσιο: Όχι στον «κατώτερο κοινό παρανομαστή» των κοινών απόψεων, αλλά πολύ πιο προωθημένο απ’ το βασικό πλαίσιο αναφοράς σημαντικών δυνάμεων του. Και σε κάθε περίπτωση επαρκές για να γίνει τουλάχιστο «το επόμενο βήμα» που χρειάζονται τη συγκεκριμένη στιγμή το κίνημα και οι λαϊκοί αγώνες. Αυτό δίνει ελπίδες στη συζήτηση για την αναζήτηση και διαμόρφωση αποτελεσματικών εναλλακτικών πολιτικών προτάσεων και διεξόδων απέναντι στην αδιέξοδη και καταστροφική πολιτική των μνημονίων, του ΔΝΤ και της ΕΕ - απέναντι στις αδυναμίες, τα προβλήματα και τα ελλείμματα που όλοι ξέρουμε ότι υπάρχουν.

Γι΄ αυτό οι εργαζόμενοι, οι άνεργοι, οι νέοι, οι γυναίκες έχουν κάθε λόγο να ψηφίσουν ΣΥΡΙΖΑ σ΄αυτές τις εκλογές. Έχουν όμως εξίσου δικαίωμα και υποχρέωση, η ψήφος τους να μην είναι λευκή επιταγή. Χρειάζεται κριτική ψήφος με εντολή που να δεσμεύει ηθικοπολιτικά συνολικά το ΣΥΡΙΖΑ και τον κάθε υποψήφιο βουλευτή ατομικά στις προγραμματικές διακηρύξεις και στην προώθηση μια πολιτικής κοινής δράσης και συμπαράταξης της Αριστεράς στο πλαίσιο ενός λαϊκού μετώπου.

4. Θεωρείτε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει την απαραίτητη «γείωση», ώστε να αντιπαλέψει την επίθεση και την ιδεολογική τρομοκρατία που θα κορυφωθεί στο δρόμο προς τις εκλογές;

Δεν νομίζω να πιστεύει κανείς ότι ο δρόμος για τις εκλογές θα είναι ένας περίπατος προς την εκλογική επιτυχία. Το σύστημα θα επιστρατεύσει όλες οι δυνάμεις του, θα χρησιμοποιηθούν όλα τα μέσα για να συνεχιστεί η ίδια πολιτική. Όμως σήμερα τα διλλήματα και οι εκλογικοί εκβιασμοί δεν έχουν την ίδια αποτελεσματικότητα που είχαν σε προηγούμενες περιόδους. Η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ έχουν χάσει πλέον όχι μόνο την «έξωθεν» αλλά και την «έσωθεν» καλή μαρτυρία. Δεν τους εμπιστεύονται ούτε τα ίδια τα μέλη τους. Ο κόσμος του ΣΥΡΙΖΑ αντίθετα έχει αποδείξει ότι μπορεί να αγωνίζεται σε δύσκολες συνθήκες και να αντέχει σε πιέσεις. Τα κρίσιμα ζητήματα για την αντοχή και την εκλογική νίκη είναι οι καθαρές πολιτικές θέσεις (δεν γίνεται να ικανοποιούμε όλα τα γούστα), η δράση με σταθερή πυξίδα τα συμφέροντα του λαού και η αποφυγή ψυχοφθόρων εσωτερικών ανταγωνισμών για θέσεις και «αξιώματα».

5. Συμμετέχετε αυτά τα τελευταία χρόνια σε πολλές ενωτικές - μετωπικές προσπάθειες της Αριστεράς (Αριστερό Βήμα, ΕΛΕ, κινήματα καλλιτεχνών ενάντια στο μνημόνιο και τη βαρβαρότητα κ.λπ.). Γιατί κατά τη γνώμη σας ακόμα και σήμερα η Αριστερά δεν κατάφερε να βρει κοινό βηματισμό – κάτι που είναι και πάγια απαίτηση του κόσμου;

Φοβάμαι ότι από κεκτημένη ταχύτητα οι ηγεσίες των κομμάτων και οργανώσεων της Αριστεράς εξακολουθούν να προτάσσουν τις υπαρκτές στρατηγικές διαφορές τους για το πως θα είναι το μέλλον παραγνωρίζοντας την πιεστικότητα των αναγκών του σήμερα – που η έκβαση τους έτσι κι αλλιώς θ’ αποφασίσει και το αν θα υπάρξει και τι είδους μέλλον… Η εμπειρία διαλόγου, δουλειάς και κοινής δράσης όμως στα ενωτικά σχήματα που αναφέρετε, είναι πολύ σημαντική. Δε νομίζω ότι θα ήταν δυνατόν να τα συγκροτήσουμε 4-5 χρόνια πριν, ενώ σήμερα αγωνιζόμαστε στο πλαίσιο τους με μεγάλη εμπιστοσύνη ανάμεσα μας άνθρωποι που προερχόμαστε από τις παρυφές του ΚΚΕ μέχρι την εξωκοινοβουλευτική Αριστερά συμπεριλαμβανόμενου όλου του ενδιάμεσου φάσματος.

Το ότι μπορούμε να το κάνουμε αυτό εμείς σήμερα στο πλαίσιο αυτών των σχημάτων δείχνει ότι μπορούν να βρουν κοινούς στόχους, δρόμους και γλώσσα γι’ αυτό και τα κόμματα και οι οργανώσεις της. Το να ξεπεραστούν οι όποιες δυσκολίες είναι κυρίως θέμα πολιτικής βούλησης. Ας πάρουν υπόψη τους ότι η λαϊκή ψήφος σε όλους, πολύ περισσότερο απ’ οποιαδήποτε άλλη φορά, είναι κάλεσμα και απαίτηση για κοινή δράση και συμπαράταξη.

Πιστεύω ότι η ζωή θα λύσει τα σημερινά διλήμματα: Είτε η πολιτική Αριστερά θα αρθεί στο ύψος των σημερινών ιστορικών καθηκόντων της και μετεκλογικά θα ενώσει τις ενισχυμένες δυνάμεις της για να παλέψει από κοινού. Είτε μια πεισματικά κατακερματισμένη Αριστερά θα χαθεί στο φόντο μιας κοινωνίας που βουλιάζει. Η Αριστερά ή θα υπάρξει στο πλαίσιο ενός παλλαϊκού κοινωνικού και πολιτικού μετώπου πάλης ή δε θα υπάρξει καθόλου.

Αξίζει να δώσουμε όλες μας τις δυνάμεις ώστε η Αριστερά ν’ αποδείξει την κοινωνική χρησιμότητα της αυτή την κρίσιμη εποχή.