«Οι ελληνικές αρχές θα πρέπει (…) να θέσουν σε εφαρμογή ένα πρόγραμμα, υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για την ενίσχυση των δυνατοτήτων και την αποπολιτικοποίηση της Ελληνικής Διοίκησης» («3ο Μνημόνιο», Ν.4334/16 Ιουλίου 2015, ΦΕΚ Α’80).
1. Η ιδεολογική μεταστροφή 2009-2017: Η απόλυτη επικράτηση του ιδιωτικού
Μετά από επτά χρόνια βαθειάς κρίσης και έντονων κοινωνικών ανταγωνισμών, η ελληνική κοινωνία δείχνει να οδηγείται σε συντηρητική διέξοδο. Η στροφή της ελληνικής κοινωνίας στο συντηρητισμό είναι προφανής, όχι μόνον στο επίπεδο των τάσεων του εκλογικού σώματος, αλλά –περισσότερο σημαντικό- στο πεδίο της ιδεολογίας.
Μετά από επτά χρόνια βαθειάς κρίσης και έντονων κοινωνικών ανταγωνισμών, η ελληνική κοινωνία δείχνει να οδηγείται σε συντηρητική διέξοδο. Η στροφή της ελληνικής κοινωνίας στο συντηρητισμό είναι προφανής, όχι μόνον στο επίπεδο των τάσεων του εκλογικού σώματος, αλλά –περισσότερο σημαντικό- στο πεδίο της ιδεολογίας.
Δύο έρευνες κοινής γνώμης της Public Issue [1] παρέχουν σημαντικές ενδείξεις για την ιδεολογική μεταστροφή που έχει συντελεστεί. Οι διεργασίες που έχουν συντελεστεί στο πεδίο της ιδεολογίας, τα τελευταία οκτώ χρόνια (2009-2017), αποτυπώνονται ευκρινώς στο Διάγραμμα 1, όπου καταγράφεται η σημερινή κοινωνική αποδοχή βασικών πολιτικών αξιών και στο Διάγραμμα 2, όπου καταγράφονται οι διαχρονικές μεταβολές.
«Οικολογία», «Ιδιωτικός τομέας» και «Φεμινισμός» αποτελούν σήμερα τις τρεις περισσότερο αποδεκτές κοινωνικά πολιτικές αξίες (στο σύνολο των 14 επιλεγμένων πολιτικών αξιών που έχουν μετρηθεί – Διάγραμμα 1). Βέβαια, το φαινόμενο της υποχώρησης των παραδοσιακών πολιτικών αξιών δεν είναι νέο. Αντίστοιχα ευρήματα είχαν εντοπισθεί και στην έρευνα του 2009, αλλά και παλιότερα.[2] Γενικότερα, η άνοδος της πολιτικής των ταυτοτήτων (identity politics) χρονολογείται ήδη από τη δεκαετία του ’80 (ξεκινώντας από τις ΗΠΑ).[3] Όπως παρατηρεί εύστοχα ο Razmig Keucheyan, «από τη δεκαετία του 1980 και μετά [παρατηρείται] μια γενική ‘επανακωδικοποίηση’ του κοινωνικού κόσμου με όρους ‘ταυτοτήτων’» (Keucheyan 2017, 49).