Η εργατική τάξη και τα τείχη της Ιεριχούς

Με αφορμή την εργατική πρωτομαγιά...

Αναδημοσίευση από την "ΚΑΤΙΟΥΣΑ"

του Χρήστου Μιάμη

Η επίκληση της εργατικής τάξης, που πολλές φορές μοιάζει με επίκληση μιας αόρατης δύναμης που βρίσκεται κάπου κρυπτόμενη, αναμένοντας την κατάλληλη στιγμή για να εμφανιστεί, είναι στιγμές που λαμβάνει τον χαρακτήρα θεολογίας. Ως σαν να υπάρχει μια αμόλυντη, μια ατόφια εκδοχή της που ως από μηχανής Θεός ή ως Αθηνά από το κεφάλι του Δία, θα ξεπηδήσει δίνοντας την οριστική λύση στο κοινωνικό ζήτημα. Έτσι καταλήγουμε συνήθως είτε να λιβανίζεται είτε να καθυβρίζεται η εργατική τάξη, αφενός ως το επαναστατικό υποκείμενο που ακόμη δεν έχει εμπεδώσει τον ιστορικό του ρόλο αλλά σύντομα θα το πράξει, αφετέρου, ως η έκφραση περιφερόμενων ανερμάτιστων ατομικοτήτων που δεν στέκονται στο ύψος των αναγκών και των ιστορικών περιστάσεων.

Πρόκειται εδώ για την εκφορά μιας διττής θεολογίας, που στην θετική της μορφή, καταλήγει σε ένα πρωτόγονο και παιδαριώδη εργατισμό, με την φιγούρα του μαρξιστή διανοουμένου να αναζητά σε κάθε καμπή του δρόμου, τον αμόλυντο εργάτη που φέρει στους ώμους του το βάρος ολόκληρης της ανθρωπότητας. Ενώ όταν τον πλησιάσει κατανοεί, ή δείχνει να κατανοεί, πως ο εργάτης , ο σύγχρονος μισθωτός εργάτης, δεν μπορεί να σηκώσει ούτε το δικό του βάρος, πόσο μάλλον το βάρος της επαναστατικής οντολογίας που τον συντροφεύει, ως αποστολή ή ως κατάρα. Συνήθως η πραγματικότητα δεν χωράει στην θεωρία ή και το ανάστροφο, η θεωρία εξέχει από την πραγματικότητα, όπως οι ανυποψίαστοι ταξιδιώτες στο κρεβάτι του Προκρούστη.

Η εργατική τάξη ως θύμα μια θετικής και αρνητικής θεολογίας, γίνεται ταυτόχρονα δεσμώτης του εαυτού της, του δυνητικού και του υφιστάμενου. Εγκλωβίζεται δηλαδή σε μια λιμνάζουσα στασιμότητα όπου αυτό που είναι δεν αρκεί, και αυτό που δυνητικά μπορεί να μετασχηματιστεί γίνεται όλο και πιο απίθανο, όλο και πιο απρόσιτο. Η κλασσική διαδικασία κοινωνικής και πολιτικής διαμεσολάβησης κόμμα – σωματείο – κίνημα, μετατρέπεται σε χώρο και χρόνο αυτοεκπλήρωσης του μέσου ως σκοπού, δηλαδή της υφιστάμενης οντολογικής παρουσίας της εργασίας ως αυτοεπιβεβαίωση της ίδιας της της ύπαρξής. Μια αφόρητη ταυτολογία που δεν κινείται μπρος και δεν μπορεί να κάνει βήμα πίσω.

Το κόμμα είναι ο τόπος επιβεβαίωσης της ορθότητας της στρατηγικής. Το σωματείο, τόπος ανακοίνωσης των τελευταίων απολεσθέντων μαχών. Το κίνημα. τόπος περιφοράς των νεκρών μας.

Ασύνδετοι ομόκεντροι κύκλοι όπου το δυνητικό επαναστατικό φορτίο συστέλλεται στα όρια του εφικτού και αξιοποιείται μόνο ως μέσο αναπαραγωγής του υφιστάμενου. Η επαναστατική θεωρία αναζητά την επαναστατική πράξη. Ωστόσο, έχουν περάσει τόσα χρόνια από την τελευταία τους συνάντηση που μπορεί να συναντηθούν και να προσπεράσουν η μία την άλλη. Η εργατική τάξη δεν είναι θεολογικά επαναστατική, όπως δεν είναι τελεολογικά συσσωματωμένη στο κανονιστικό πλαίσιο αναφοράς της καπιταλιστικής κυριαρχίας. Η εργατική τάξη φέρει την δυνατότητα της ίδιας να απαγκιστρωθεί από τον δοσμένο ορίζοντα αναπαραγωγής του εαυτού της ως πρωταρχικό μέσο διαιώνισης της καπιταλιστικής κυριαρχίας, με τον ίδιο τρόπο που μπορεί επίσης και εις το διηνεκές να συνεχίζει να πραγματώνεται, ως λιπαντικό στα γρανάζια της καπιταλιστικής μηχανής.

Θεολογία και επανάσταση δεν ταυτίζονται. Μεσσιανισμός και κομμουνισμός είναι έννοιες εν τοις όροις αντιθετικές. Η εργατική τάξη δεν είναι ο επιούσιος λαός, δεν αποτελεί μια αγέλη υπάκουων και πειθήνιων εξαρτημάτων μιας αφήγησης που την υπερβαίνει, περιπλανώμενη αέναα και υπομονετικά στην έρημο του κανονικού αναζητώντας τα τείχη της Ιεριχούς. Η εργατική τάξη, για να μετατραπεί σε τάξη επαναστατική πρέπει να αμφισβητήσει κάθε κανονικότητα. Ειδικά την κανονικότητα που την τοποθετεί στον ρόλο της ατέρμονης αναμονής της ιδανικής επαναστατικής στιγμής. Δεν υπάρχει ιδανική επαναστατική στιγμή, όπως δεν υπάρχει ο ιδανικός ιδεότυπος εργατικής τάξης που είναι σε θέση να την υπηρετήσει.

Η επανάσταση δυνητικά θα πραγματοποιηθεί, από μια ιστορική εμφάνιση εργατικής τάξης που θα αρνηθεί και θα αναιρέσει στην πράξη, καθετί κανονικό. Η επανάσταση εξάλλου, είναι απόρροια μιας ολοσχερούς παρέκκλισης, μια συντριπτικής εξαίρεσης από την δοσμένη πορεία της ιστορίας, που θα αμφισβητήσει όχι μόνο την ροή του ποταμού αλλά και τις όχθες που την περιβάλλουν. Η εργατική τάξη “ντύνεται” η ίδια εξαίρεση ώστε να αναδυθεί, ως η παρατεταμένη ωδίνη ενός κόσμου, που δεν αντέχει να δρομολογείται πλέον στα κανονιστικά όρια του εφικτού.

Ο κόσμος της εργασίας που θα πραγματοποιήσει το άλμα στον ουρανό του προς ώρας απραγματοποίητου, θα έχει αρνηθεί, την άρνηση του αδιανόητου, θα έχει απογαλακτιστεί από το σύνδρομο “της Γης της Επαγγελίας” θα έχει αποθρασυνθεί σε τέτοιο βαθμό που κανείς έφορος τάξης δεν θα μπορεί να να τον συγκρατήσει.

Τότε θα είναι η στιγμή μιας πραγματικά δεσπόζουσας συνάντησης. Της συνάντησης της επαναστατικής πρωτοπορίας που θα κληθεί να κάνει πράξη τις εξαγγελίες της, και μιας εκφοράς επαναστατικής εργατικής τάξης, που θα έχει απιθώσει στο κατώφλι της επερχόμενης υπέρβασης, ευλαβικά αν και αμετάκλητα, ότι την έδενε με τον κανονικό της εαυτό.

Κόμμα που διαρρηγνύει τις τοπολογίες της λελογισμένης αμφισβήτησης, εργατικό σωματείο κύτταρο εργατικής πολιτικής, ζωντανό παράδειγμα μαχόμενου εργατικού πολιτισμού, εργατικό κίνημα δύναμη μεταβολής του παρόντος, κίνηση οικοδόμησης του μελλοντικού, σε μια αδιάρρηκτη ενότητα βίαιης εμβολής στην ατέρμονη κυκλική παλινδρόμηση του καπιταλιστικού καρουζέλ. Καθώς ο κομμουνισμός, δεν είναι η εργαλειακή, μηχανιστική αναστροφή του καπιταλισμού. Είναι η διαρκής κίνηση που καταργεί την υπάρχουσα κατάσταση.

Κάθε υπάρχουσα κατάσταση…