Το πολιτικό πρόβλημα της Αριστεράς είναι ότι στερείται ...γελοιογράφων!

(Μια απάντηση στο άρθρο του Γ. Ρούση “ΠΕΡΙ ΒΙΑΣ”)

Μετά την λιτανεία του “Αγίου Παστιτσίου”, μήπως
θα πρέπει να κάνουμε και την λιτανεία των “κομμένων κεφαλών”
του μαρξισμού - λενινισμού;

Οι απόψεις του Γ. Ρούση "περί βίας" κινούνται εντός του χώρου της αστικής ιδεολογίας. Αποδέχεται την βία ως μια γενική έννοια, όπως ακριβώς αυτή σηματοδοτείται από την αστική ιδεολογία. Πρόκειται για την αποδοχή μιας «φετιχοποιημένης» έννοιας, μέσω της οποίας το κράτος διαμορφώνει την συναίνεση για να ασκεί το μονοπώλιο της «βίας», όπως αυτό την έχει προσδιορίσει.

Αυτή την «φετιχοποίηση» την είδαμε στην πιο ακραία της μορφή μετά το συμβάν της 11ης Σεπτέμβρη με την «τρομοκρατία». Ο «πόλεμος», ο οποίος αποτελεί την πιο ακραία μορφή άσκησης του μονοπωλίου της βίας από το κράτος, είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα: Η άρνηση στράτευσης – ως άρνησης αυτής της κρατικής βίας - σε περίοδο πολέμου θεωρείται το μεγαλύτερο έγκλημα ( κατά της «πατρίδας» ). Το «δίκαιο» θεσμοθετεί την άσκηση της βίας από την εξουσία. Το κράτος, ασκεί την εξουσία του ως ο εκφραστής του «κοινού συμφέροντος». Όταν δεν υπάρχει συναίνεση στις επιταγές του νόμου, τότε έρχεται ο καταναγκασμός μέσω του φόβου απέναντι στην τιμωρία/βία που προβλέπει ο νόμος για τους παραβάτες του. Αυτή η λειτουργία του κράτους ενοποιείται στο εσωτερικό τόσο των «ιδεολογικών» μηχανισμών όσο και των «κατασταλτικών». Η άσκηση της εξουσίας είναι μια ενιαία λειτουργία του κράτους. Η εξουσία δεν ασκείται από κάποια σκοτεινά παράκεντρα τα οποία «καθοδηγούν» τους επιμέρους κρατικούς μηχανισμούς, αλλά από το κράτος ως όλον.

Η βία και η συναίνεση είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος με συνδετικό στοιχείο το «δίκαιο». «Κορώνα» ή «γράμματα» λοιπόν, το αποτέλεσμα είναι ίδιο για την άσκηση της εξουσίας, της όποιας εξουσίας. Εξουσία και κυριαρχία δεν υπάρχουν χωρίς την παράλληλη άσκηση συγκεκριμένων μορφών βίας. Η συναίνεση λειτουργεί με την πειθώ, ο καταναγκασμός λειτουργεί με τον φόβο. Τα όρια ανάμεσα στην πειθώ και τον φόβο δεν είναι διακριτά. Η διάκριση αποκτά υλική υπόσταση μόνον όταν αμφισβητείται η εξουσία: Τότε καταργείται και ο φόβος απέναντί της.

Η Αριστερά συχνά παραβλέπει αυτή την διαλεκτική σχέση μέσα από την οποία συνυπάρχουν η ιδεολογία με  την βία στο επίπεδο της πρακτικής, δηλαδή σχέση ανάμεσα την συναίνεση και τον καταναγκασμό, με αποτέλεσμα να αναδεικνύει συχνά μέσα από τις πολιτικές της τις διαφορές ανάμεσα στους «ιδεολογικούς» και τους «κατασταλτικούς» μηχανισμούς και όχι τις λειτουργίες μέσω των οποίων ενοποιούνται.

Όπως έχουμε αναφέρει στο κείμενό μας (Υπάρχει διάκριση ανάμεσα στην βία και την ιδεολογία;) το κριτικό λεξικό του μαρξισμού ξεκινούσε ως εξής: «Η βία δεν συνιστά έννοια. Είναι μια πρακτική έμφυτη στις κοινωνικές σχέσεις των οποίων και εκφράζει διάφορες μορφές».

Αντίστοιχη με φετιχοποιήση της βίας από την κυρίαρχη ιδεολογία είναι και η φετιχοποίση της «μη βίας απ’ όπου και αν προέρχεται», όπως και η φετιχοποίση της «επαναστατικής βίας». Κινούνται τελικά εντός του χώρου της αστικής ιδεολογίας και «καθαγιάζουν» τελικά τις διάφορες μορφές εξουσίας και κυριαρχίας. Ο λόγος που επικαλείται ο Γ. Ρούσης γιατί ασχολείται με το θέμα της «βίας», είναι λόγος εντός του χώρου της κυρίαρχης ιδεολογίας. Γράφει:

Με αφορμή την ένταση του οικονομικού καταναγκασμού, την άμεση κρατική και παρακρατική βία και τις βίαιες αντιδράσεις που αυτά προκαλούν, έχει αναζωπυρωθεί η συζήτηση περί βίας.

Σε αυτήν τη συζήτηση οι συστημικές – κυβερνητικές δυνάμεις, γεννήτορες και δάσκαλοι της βίας, την καταδικάζουν όταν στρέφεται εναντίον τους, μ΄άλλα λόγια όταν θερίζουν ό,τι έσπειραν και καλούν την Αριστερά να πράξει το ίδιο.

Σήμερα δεν υπάρχει κανένα διακυβεύμα της «βίας» ως πολιτική πρακτική του «λαϊκού κινήματος. Δεν κρίνεται τίποτα στο επίπεδο του κοινωνικού συσχετισμού με βάση τα “υλικά” αποτελεσμάτα πρακτικών που χαρακτηρίζονται βίαιες (δηλαδή από την έκβαση των “πολεμικών μαχών” ανάμεσα στους επαναστάτες μαχητές και τις κρατικές δυνάμεις καταστολής) . Αυτό που κρίνεται είναι η διαχείριση του “φόβου” μέσω αυτών των πρακτικών. Μια σύγκρουση με τις δυνάμεις καταστολής ή μια κατάληψη κτιρίου, κρίνονται από το αν δημιουργούν ρήγματα στην “συναίνεση” και σπάζουν τον “φόβο” απέναντι στην εξουσία και όχι από την “επιχειρησιακή” τους επιτυχία. Η έννοια της «βίας», από αυτή την άποψη, έχει καθαρά φαντασιακό χαρακτήρα στην πολιτική σκηνή: Είναι μια εκδοχή της κρακτικής πολιτικής, μέσω της οποίας το πολιτικό σύστημα επιχειρεί να αποσπάσει δηλώσεις νομιμοφροσύνης από τα κόμματα της Αριστεράς. Το επίδικο είναι η υποταγή τους στις κρατικές πολιτικές. Τα κόμματα της Αριστεράς είναι πρόθυμα να παράσχουν αυτή την δήλωση. Σε αυτό το σημείο θα συμφωνήσουμε με τον Γ. Ρούση για την κριτική του με την οποία βάζει στο στόχαστρό του τα κόμματα της Αριστεράς.

Όμως, η Αριστερά δεν μπορεί να συζητά σήμερα για την «βία», όπως αυτή ορίζεται από την κυρίαρχη ιδεολογία και την αποδέχεται ο Γ. Ρούσης θεωρώντας ότι είναι η αριστερά “προδίδει” τις επαναστατικές της παραδόσεις. Το πρόβλημα της Αριστεράς είναι άλλο: Είναι σήμερα ανίκανη να αποδομήσει τον λόγο της κυρίαρχης ιδεολογίας και υποκλίνεται στα κελεύσματά του.

Είναι άραγε τυχαίο ότι ο Γ. Ρούσης ότι χρησιμοποιεί ακριβώς τα ίδια επιχειρήματα/τσιτάτα από τους «κλασικούς» του μαρξισμού, τα οποία χρησιμοποιούν συνήθως και οι αστοί διανοούμενοι για να θεμελιώσουν την δική τους κριτική απέναντι στον μαρξισμό; Μήπως θα πρέπει να αναρωτηθούμε για την «δύναμη» του λόγου του Γ. Ρούση, αφού αυτά τα τόσο «επαναστατικά» επιχειρήματα απευθύνονται στον λαό μέσα από την …«Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία», ένα «κρατικό ιδεολογικό μηχανισμό»! Μήπως έχει αλωθεί το Κράτος και δεν το έχουμε πάρει χαμπάρι; Είναι προφανές ότι δεν βρισκόμαστε στα πρόθυρα της επανάστασης, όπου κρίνεται η κατάληψη της εξουσίας από το λαϊκό κίνημα. Ούτε βέβαια το κράτος κινδυνεύει από τον «επαναστατικό» λόγο του Γ. Ρούση…

Η βία που «σημαδεύει» την ελληνική κοινωνία σήμερα είναι η ναζιστική βία. Το ζητούμενο για το λαϊκό κίνημα είναι ο περιορισμός αυτής της βίας. Αυτή η εκδοχή της «βίας» απουσιάζει εντελώς από το κείμενο του Γ. Ρούση. Εκτός από την έννοια της ναζιστικής βίας απουσιάζει και η έννοια της ηγεμονίας. Χωρίς την χρήση αυτών εννοιών δεν μπορεί να υπάρξει αριστερή πολιτική απέναντι στην κυρίαρχη ιδεολογία. Η απάντηση σε αυτό το ζήτημα δεν βρίσκεται στα τσιτάτα που την αναζητά ο Γ. Ρούσης. Η άνοδος του ναζισμού και του φασισμού πριν από τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο είναι αρκετά διδακτική σε αυτό το θέμα.

Η απάντηση της Αριστεράς απέναντι σε αυτή την ναζιστική βία, δεν μπορεί να είναι η «επαναστατική» βία, η οποία ο συντάκτης του κειμένου θεωρεί ότι έχει εγκαταλειφθεί από την Αριστερά, και ως εκ τούτου αφήνει «έκθετο το λαϊκό κίνημα στην πολύμορφη βία του συστήματος, αλλά ουσιαστικά αποκλείουν την ανατροπή του και μαζί μ΄αυτήν και τη λύτρωση από τα σημερινά δεινά». Η Απάντηση της Αριστεράς δεν μπορεί να εγκλωβιστεί μέσα σε αυτούς τους διλληματικούς όρους (κρατική βία - επαναστατική βία) με τους οποίους τίθεται το ζήτημα από την κυρίαρχη ιδεολογία, όρους τους οποίους αναπαράγει στο χώρο της Αριστεράς ο Γ. Ρούσης.

Η ναζιστική βία - ως πολιτική πρακτική και ιδεολογία - είναι σήμερα η αιχμή του δόρατος της κυρίαρχης ιδεολογίας μέσω της οποίας διαμορφώνει τα νέα κοινωνικά συμβόλαια. Όπως γράφαμε σε ένα άλλο κείμενό μας:

Το κράτος σήμερα επιχειρεί να διαμορφώνει τα νέα κοινωνικά συμβόλαια της μεταμνηνονιακής περιόδου, νομιμοποιώντας μέσω αυτών των συμβολαίων τις αλλαγές που έχουν ήδη συντελεστεί στο εσωτερικό του, διευρύνοντας την εξουσία και την κυριαρχία του στην κοινωνία. Σε μια περίοδο όπου οξύνεται η ταξική πόλωση και το πολιτικό σύστημα (κομμάτι του οποίου είναι και η Αριστερά) αδυνατεί να διαχειριστεί αυτή την πόλωση εντός των πλαισίων της αστικής νομιμότητας, αναδιαρθρώνεται το κράτος και επιβάλλεται ως ο “αρμόδιος” εγγυητής για την επιβολή της “τάξης” και της “ασφάλειας” στην κοινωνία. Ο Max Weber όρισε το κράτος ως το μονοπώλιο της βίας. Η διεύρυνση αυτού του μονοπωλίου απαιτεί επαναπροσδιορισμό του δικαίου, το οποίο νομιμοποιεί αυτή την βία. Πρακτικές και στάσεις οι οποίες στο μεταπολιτευτικό καθεστώς ήταν νόμιμες, σήμερα γίνονται παράνομες. Και αυτή η νομιμοποίηση εμπεδώνεται κυρίως από την δράση των ιδεολογικών μηχανισμών. Οι δημοσιογράφοι σήμερα είναι περισσότερο επικίνδυνοι από τους μπάτσους για το λαϊκό κίνημα.

Δυστυχώς η Αριστερά σήμερα - όλη η Αριστερά – αλλά και το μαζικό κίνημα φαίνεται ότι δεν μπορούν να ανατρέψουν αυτή την κρατική πολιτική, κυρίως γιατί δεν μπορούν να ανατρέψουν μια ευρύτερη συντηρητικοποίηση της ελληνικής κοινωνίας, η οποία μετατοπίζει τα πεδία της κοινωνικής σύγκρουσης στο γήπεδο του αντιπάλου. Ο επαναπροσδιορισμός της αστικής νομιμότητας γίνεται σήμερα με την ανοχή αλλά και την αδυναμία της Αριστεράς να παρέμβει όχι στο κράτος, αλλά στην κοινωνία, εκεί όπου τελικά θα κριθούν αυτές οι πολιτικές...

Το πρόσφατο συμβάν της Χαλκιδικής έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία από τα «τσιτάτα» του Γ. Ρούση για την θεμελίωση μιας πολιτικής πρακτικής της Αριστεράς που έρχεται σε σύγκρουση με τις πολιτικές του κράτους που έχουν ως άξονά τους την "βια". Για αυτή πολιτική αξία αυτού του συμβάντος, έχουμε αναφερθεί αναλυτικά εδώ:

Οι σκουριές της Χαλκιδικής και οι …σκουριές της Αριστεράς