cyνοψιc

Του Γιώργου Πρασσά

Αν και έμπειροι στις κοινωνικές συγκρούσεις

νιώσαμε την ανάγκη να επιστρατεύσουμε ισχυρότερες δυνάμεις

με ρίζες στο ελ-ληνικό παρελθόν μας

Ιμπεριαλισμός και καπιταλιστική εξουσία

Εάν πάρουμε στα σοβαρά τις απόψεις που τείνουν να ηγεμονεύσουν στις αριστερές και λοιπές ετερόδοξες αναλύσεις για την τρέχουσα κρίση και για τη στρατηγική αντιμετώπισης των συνεπειών της, τότε θα πρέπει να ξαναγράψουμε τις φράσεις κλισέ του Μανιφέστου του Κομμουνιστικού Κινήματος ως εξής:

(α) "ένα φάντασμα πλανιέται στην Ευρώπη: το φάντασμα της συναλλαγματικής υποτίμησης" και

(β) "η ιστορία του καπιταλισμού ως τώρα είναι η ιστορία των πλεονασμάτων στις τρέχουσες συναλλαγές"

(απόσπασμα από το  βιβλίο "Ιμπεριαλισμός, χρηματοπιστωτικές αγορές, κρίση" των Γιάννη Μηλιού, Δημήτρη Π. Σωτηρόπουλου)

 Δημοσιεύουμε το  Κεφάλαιο 11 από το βιβλίο του Γιάννη Μηλιού / Δημήτρη Π. Σωτηρόπουλου, "Ιμπεριαλισμός, χρηματοπιστωτικές αγορές, κρίση", Εκδόσεις Νήσος, το οποίο αποτελεί εκτός των άλλων μια ανακεφαλαίωση όσων έχουν αναπτυχθεί στα προηγούμενα κεφάλαια του βιβλίου αλλά ταυτόχρονα είναι και εισαγωγή  στο τέταρτο και τελευταίο μέρος του βιβλίου, το οποίο πραγματεύεται τον χαρακτήρα και την κρίση του σύγχρονου καπιταλισμού.

Ανακεφαλαίωση: Ιμπεριαλισμός και καπιταλιστική εξουσία

Η βασική ιδέα όσων αναπτύξαμε μέχρι εδώ είναι απλή. Για να μελετήσουμε το φαινόμενο του ιμπεριαλισμού, χρειαζόμαστε μια θεωρία της καπιταλιστικής εξουσίας. Σ' αυτή την κατεύθυνση το έργο του Μαρξ αποτελεί πράγματι μια πολύτιμη αφετηρία.

Βέβαια, ο μαρξισμός είναι ένα εγγενώς σχισματικό θεωρητικό σύστημα.¹ Είναι απολύτως αναμενόμενο ν' αναπαράγονται εντός του οργανικές διαφωνίες και διχογνωμίες σχετικά με το ζήτημα του ιμπεριαλισμού (ενδεικτική είναι η ανάλυση που προηγήθηκε στα Κεφάλαια I, 2, 3, 9 και 10). Όπως άλλωστε φάνηκε και στο Κεφάλαιο I, η εν λόγω σχισματικότητα του μαρξισμού ήταν ήδη ορατή στις διαμάχες που συνόδευσαν τη διατύπωση των κλασικών θεωριών του ιμπεριαλισμού.

Παρόλ' αυτά δεν θα πρέπει να μας διαφύγει ένα βασικό σημείο. Οι κλασικές θεωρήσεις του ιμπεριαλισμού με ελάχιστες αποκλίσεις - οι οποίες βασικά αντικατοπτρίζουν τις αμφιταλαντεύσεις του Λένιν και όψεις από την παρέμβαση του Μπουχάριν - μοιράζονται μία ενιαία πεποίθηση, συγκεκριμένα ότι ο καπιταλισμός έχει υποστεί ριζικούς και δομικούς μετασχηματισμούς, με αποτέλεσμα η ανάλυση του Μαρξ να μην επαρκεί πλέον για την πλήρη περιγραφή του. Ο «νεότερος» καπιταλισμός της εποχής Χίλφερντινγκ δεν είναι ακριβώς ο καπιταλισμός του Das Kapital. Η αντίληψη αυτή, ρητά ή άρρητα διατυπωμένη, διαπερνά τις περισσότερες θεωρητικές αναλύσεις των αρχών του 20ού αιώνα, ενώ αποτελεί το ορατό σύμπτωμα μιας βαθύτερης συνάντησης ανάμεσα στο μαρξισμό και την ευρύτερη ετερόδοξη σκέψη της περιόδου.

Ας επιμείνουμε λίγο στο σημείο αυτό. Πρόκειται για μία συνάντηση η οποία οπωσδήποτε δεν ωφέλησε τη μαρξιστική σκέψη, διότι είχε ως προϋπόθεσή της μία δραστική μετατόπιση του ίδιου του μαρξισμού, θα λέγαμε σχηματικά ότι η μαρξιστική συζήτηση αρχίζει να καταλαμβάνεται εν μέρει από έννοιες, συλλογισμούς, επιχειρήματα και ερωτήματα που δεν συνδέονται με το θεωρητικό σύστημα της Κριτικής της Πολιτικής Οικονομίας που εγκαινίασε ο Μαρξ. Η ανάλυση του Κεφαλαίου 6 αποτελεί ένα περιεκτικό παράδειγμα της προηγούμενης διαπίστωσης. Συνεπώς, η ενιαία αντίληψη, που με ελάχιστες αποκλίσεις μοιράζονται οι κλασικές μαρξιστικές προσεγγίσεις του ιμπεριαλισμού κατά την περίοδο αυτή, έχει ως βαθύτερη προϋπόθεση της την άρρητη προσπάθεια επαναδιατύπωσης των ζητημάτων της καπιταλιστικής εξουσίας, η οποία μέσω της έννοιας του ιμπεριαλισμού εισάγει μία νέα προβληματική, που δεν έχει πλέον σαν αποκλειστικό σημείο αναφοράς της το ώριμο έργο του Μαρξ.

Έξω ΠΑΜΕ χάλια!....

Η Αριστερά στο τόπο μας δεν ασχολήθηκε με τις ισπανικές εκλογές. Ίσως γιατί με αυτό τον τρόπο θέλει να αποφύγει την δυσάρεστη διαπίστωση πως η όξυνση της οικονομικής κρίσης και η πολιτική αστάθεια στην Ευρώπη συνοδεύονται από μια δεξιά μετατόπιση  του πολιτικού σκηνικού η οποία έχει την συναίνεση των λαών της Ευρώπης.  

Το ΚΚΕ αρκέστηκε να καταγγέλλει για μια ακόμα φορά το σύνολο του πολιτικού κόσμου και των λαϊκών δυνάμεων που τον στηρίζει, εναποθέτοντας όλες του τις επαναστατικές ελπίδες στους 25.000 ψηφοφόρους του αδελφού κόμματος στην Ισπανία: 

Το Κομμουνιστικό Κόμμα των Λαών της Ισπανίας (PCPE) παρά τα εμπόδια, τις διώξεις στελεχών του και τις δυσκολίες που του έθετε το αστικό σύστημα, είχε αύξηση των μικρών δυνάμεών του κατά 6.000 ψήφους (26.436 και ποσοστό 0,10%). Είναι η μοναδική δύναμη που προβάλλει την ανάγκη της οργάνωσης της ταξικής, εργατικής πάλης και την συνδέει με την προοπτική της εργατικής εξουσίας και της ρήξης με τα μονοπώλια, για το σοσιαλισμό.

 (απόσπασμα από τον "ριζοσπάστη" για τα αποτελέσματα των ισπανικών εκλογών)

Ο ΣΥΝασπισμός αντίθετα αρκέστηκε να πανηγυρίσει  την επιτυχία του ενωτικού συνδυασμού "Ενωμένη Αριστερά-Πράσινοι" και να στείλει συγχαρητήριο μήνυμα προς την Ενωμένη Αριστερά Ισπανίας, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ισπανίας και την Ενωμένη & Εναλλακτική Αριστερά Καταλονίας (τα οποία είναι κόμματα-μέλη της Ευρωπαϊκής Αριστεράς), για τη μεγάλη αύξηση των εκλογικών δυνάμεων του ενωτικού συνδυασμού τόσο σε ποσοστό (7% από 3,8% που είχε το 2008), όσο και σε έδρες (11 έδρες από 2 που είχε το 2008).

Ευρώ ή δραχμή;

Αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα της "ΔΕΑ"

Του Αντώνη Νταβανέλλου

Μέσα στις ταχύτατα μεταλλασσόμενες συνθήκες, η συζήτηση μέσα στην Αριστερά για το ζήτημα του ευρώ πρέπει να προχωρήσει με νέα κριτήρια.

Ένα πρώτο καινούργιο ζήτημα είναι ότι τροποποιείται η στάση των μεγάλων δυνάμεων. Μέχρι σήμερα η προσχώρηση μιας χώρας-μέλους της ΕΕ στο ευρώ θεωρούνταν ως αμετάκλητη απόφαση. Οι θεμελιώδεις συνθήκες της Ευρωζώνης απέκλειαν το ενδεχόμενο αποβολής μιας χώρας από το ευρωνόμισμα. Σήμερα, το βάθος της κρίσης αλλάζει τα δεδομένα. Ο υπουργός οικονομικών της Γερμανίας δηλώνει: «(Οι Έλληνες) ή θα κάνουν μεταρρυθμίσεις εντός της ευρωζώνης ή δεν θα κάνουν μεταρρυθμίσεις και θα φύγουν. Τρίτος δρόμος δεν υπάρχει». Η Μέρκελ, εξάλλου, προειδοποίησε ότι μέσα στα επόμενα δύο χρόνια οι ευρωσυνθήκες θα τροποποιηθούν, με στόχο να καταστεί εφικτή η αποβολή των «αποτυχημένων» κρατών από την ευρωζώνη.

Ανάλογα αρχίζει να τροποποιείται και η στάση των ντόπιων κυρίαρχων τάξεων. Μέχρι σήμερα η συμμετοχή τους στο κλαμπ του ευρώ θεωρούνταν ως περίπου υπαρξιακό ζήτημα. Ο ΓΑΠ, ο Σαμαράς, η Ντόρα, ο Καρατζαφέρης, ακόμα και ο Κουβέλης, είναι πρόθυμοι να σφαγιάσουν ακόμα και τα πιο στοιχειώδη εργατικά δικαιώματα προκειμένου να παραμείνει «η χώρα» στην ευρωζώνη.

Όμως, όλο και περισσότεροι καπιταλιστές αρχίζουν να θυμίζουν ότι ο καπιταλισμός υπήρχε και πριν από το ευρώ και κατά συνέπεια μπορεί να υπάρξει και μετά από αυτό. Αυτή η «εσωτερική» συζήτηση προϋπήρχε. Κάποιοι ιδιαίτερα επιθετικοί βαρόνοι του χρήματος (π.χ. Βγενόπουλος) δήλωναν ότι, αφού ολοκληρωθεί η «εσωτερική υποτίμηση» εντός ευρώ, θα έπρεπε να ακολουθήσει μια πιο άγρια περίοδος με «νομισματική υποτίμηση» μέσω της επιστροφής στη δραχμή. Όμως η συζήτηση αυτή επιταχύνεται καθώς όλο και περισσότεροι κατανοούν ότι η έξοδος από το ευρώ καθίσταται πλέον ένα πιθανό και ίσως κοντινό ενδεχόμενο. Ο Λ. Παπαδήμος δήλωσε χαρακτηριστικά: «Εγώ έχω υπογράψει την είσοδο της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ, δεν δέχομαι να είμαι αυτός που θα υπογράψει την έξοδό της». Η δήλωση του Έλληνα αρχιτραπεζίτη δείχνει ότι η κυρίαρχη τάξη αντιμετωπίζει πλέον το ζήτημα της εξόδου από το ευρώ ως πιθανό θέμα των επόμενων μηνών!

Κάλεσμα για πανελλαδική συνδιάσκεψη Άμεσης Δημοκρατίας

Εμείς οι λαϊκές συνελεύσεις, οι συλλογικότητες και τα άτομα που αποδεχόμαστε το πρόταγμα της άμεσης δημοκρατίας και την ανάγκη συντονισμού της οργάνωσης και της δράσης μας,

– υπερψηφίζουμε επί της αρχής την Πρόταση Διακήρυξης για την Άμεση Δημοκρατία,

– καλούμε ανοιχτά και συνδιοργανώνουμε μια τριήμερη πανελλαδική συνδιάσκεψη που θα γίνει στην Αθήνα στις 16,17 και 18/12/2011.

Προτείνεται το πρόγραμμα της συνδιάσκεψης να περιέχει εργαστήρια και θεματικές ομάδες επί των θεμάτων που ενδιαφέρουν το κίνημα.

Για το σκοπό αυτό ζητείται από τις συνελεύσεις, τις συλλογικότητες και τα άτομα που αποδέχονται επί της αρχής την Πρόταση Διακήρυξης και την συνδιοργάνωση της συνδιάσκεψης να καταθέσουν προτάσεις θεματολογίας έως τις 2/12/2011.

ΠΡΟΤΑΣΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Αυτό που ζούμε σήμερα στην Ελλάδα ως πολίτες της δεν είναι μια προσωρινή κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Ζούμε την επιτάχυνση της κατάλυσης των τελευταίων δημοκρατικών κατακτήσεων και της κατ’ επίφαση δημοκρατίας. Καταργούνται ακόμη και τα βασικά δικαιώματα που παρείχε η αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Πηγαίνουμε από την ολίγη δημοκρατία στην εταιρειοκρατία και την παγκόσμια οικονομική και πολιτική τυραννία. Η εφαρμογή της παγκόσμιας οικονομικής ολιγαρχίας ξεκινά από την Ελλάδα. Από την επιτυχία ή αποτυχία του πειράματος στη χώρα μας θα εξαρτηθεί η επέκτασή του και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.

Εκτιμούμε ότι το σύστημα δεν είναι άτρωτο, δεν είναι πανίσχυρο. Το τρωτό του σημείο είναι η αντίσταση του λαού. Στην πραγματικότητα ο λαός δεν είναι με την πλάτη στον τοίχο, αλλά είναι αυτός που με τον πολύμορφο, επίμονο, αυθόρμητο και ενωτικό του αγώνα όλους αυτούς τους μήνες, έχει καθορίσει τις εξελίξεις και έχει οξύνει τα αδιέξοδα της πολιτικοοικονομικής ολιγαρχίας. Ο λαός έχει επιλέξει τη σύγκρουση δημιουργώντας τους δικούς του μηχανισμούς αλληλεγγύης.

Ο σωτήρας του συστήματος

Αναδημοσίευση από τα "ΕΝΘΕΜΑΤΑ" της ΑΥΓΗΣ

ΤΑ ΛΕΡΩΜΕΝΑ, Τ’ ΑΠΛΥΤΑ, ΤΑ ΠΑΡΑΞΕΠΛΥΜΕΝΑ

του Δημήτρη Ψαρρά

«Der Drahzier» (αυτός που κινεί τα νήματα): γερμανική αντισημιτική αφίσα του «Λαϊκού Μετώπου» (ονομασία με την οποία μετείχαν οι ναζιστές στις εκλογές), 1924. Ο εβραίος καπιταλιστής, τετράπαχος και αγέρωχος, εκμεταλ- λεύεται τον πόλεμο και τον πληθωρισμό, για να θησαυρί- σει («Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα», επιμ. Χρ. Χα- τζηιωσήφ, τόμ. Γ1, εκδ. Βιβλιόραμα).

Δικαίως περηφανεύεται τις τελευταίες μέρες ο Γιώργος Καρατζαφέρης. Χάρη σ’ αυτόν και τις επικοινωνιακές του πιρουέτες σώθηκε το κλυδωνιζόμενο πολιτικό σύστημα και αναθάρρησε ο ανυπόληπτος δικομματισμός. Τώρα βρισκόμαστε μπροστά στο παράδοξο φαινόμενο να δίνει τη δική του λύση στην πολιτική κρίση του συστήματος ένα κόμμα που ανδρώθηκε με το σύνθημα «Ρήξη και ανατροπή».

Πολλοί σπεύδουν να συμπεράνουν ότι αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αναγνωρίσουμε την «εθνική υπευθυνότητα» του Καρατζαφέρη και να διαχωρίσουμε το σημερινό ΛΑΟΣ από το ακροδεξιό παρελθόν του, όπως ήδη έχουν κάνει από καιρό πολιτικοί αναλυτές (π.χ. ο Αλέξης Παπαχελάς, Η Καθημερινή, 11.3.2011 και ο Γιάννης Πρετεντέρης, Τα Νέα, 30.8.2011).

Όσοι προβληματίζονται από καλή πίστη, και όχι από μικροπολιτικό υπολογισμό, πέφτουν έξω. Γιατί το ΛΑΟΣ δεν υπήρξε ποτέ κόμμα του πολιτικού περιθωρίου, ένα κόμμα-παρίας, όπως συμβαίνει συνήθως για τα μορφώματα της ευρωπαϊκής Ακροδεξιάς. Το ΛΑΟΣ όχι μόνο είναι κόμμα του συστήματος, αλλά εκφράζει ένα σοβαρό τμήμα του ελληνικού «βαθέος κράτους», διαθέτει στηρίγματα στους πιο κρίσιμους κρατικούς μηχανισμούς, ενώ έχει ήδη επιβάλει την πολιτική του ατζέντα στα δυο μεγάλα κόμματα, τουλάχιστον στους κρίσιμους τομείς της αντιμετώπισης των μεταναστών και των ζητημάτων «νόμου και τάξης». Αυτό το ελληνικό βαθύ κράτος διατηρείται επί δεκαετίες ζωντανό, ίσως και από την εποχή του Μεταξά. Όχι βέβαια χωρίς διακυμάνσεις και τομές, αλλά με ορισμένες σταθερές που δεν τις ανέτρεψε ούτε η μεταπολίτευση ούτε η έλευση του ΠΑΣΟΚ το 1981.