Ο Τάλως ήταν ένα μυθικό χάλκινο ρομπότ που έφτιαξε θεός Ήφαιστος και τον χάρισε στο βασιλιά Μίνωα για να φυλάει την Κρήτη από τους όχτους της. Ο Πλάτωνας, ως φιλόσοφος, είχε διαφορετική άποψη για το θέμα: τον θεωρεί υπαρκτό πρόσωπο, αδελφό του Ραδάμανθυ, και επιφορτισμένο με το καθήκον να επιτηρεί την εφαρμογή των νόμων στην Κρήτη, κουβαλώντας τους μαζί του γραμμένους σε χάλκινες πλάκες. Ο "χαλκός" είναι παρών και στις δυο αυτές εκδοχές για την ταυτότητα του Τάλου... Αν ζούσε σήμερα ο Πλάτωνας, θα ήταν οπαδός του RoboCop και της ΑΙ για την επιβολή της τάξης και της ασφάλειας στην κοινωνία.
(ΜΕΡΟΣ 1ο)
Του Γιώργου Καλαντζόπουλου
"Σήμερα οι εξελίξεις προχωρούν με τόσο γοργούς ρυθμούς, που ακόμα και η ίδια μας η αντίληψη για την τεχνητή νοημοσύνη άλλαξε σε χρόνο ρεκόρ. Από πολλές απόψεις, η μάθηση μέσω δεδομένων έχει καταστεί συνώνυμη με τη νοημοσύνη. Η βαθιά εκμάθηση (deep learning) ή η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) βασισμένη στα Big Data, φαίνεται ότι έχουν "ισοπεδώσει" τα συλλογιστικά και συμβολικά μοντέλα."
(Patrice Caine[*])
Ο Φράνσις Μπέικον είχε πει πως η γνώση είναι δύναμη (Knowledge is power), και είχε προσθέσει πως η επιστήμη είναι ο καλύτερος τρόπος να κατακτηθεί η γνώση. Αν και με τα σύγχρονα κριτήρια δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί “επιστήμονας” (παρ’ όλες τις προσπάθειες που έκανε για να θεμελιώσει τους κανόνες της επιστημονικής έρευνας), η συμβολή του εκείνη την εποχή (16 αιώνας) ήταν σημαντική στον διαχωρισμό της επιστημονικής γνώσης απ’ την φιλοσοφία. Ήταν ένας από τους πρωτεργάτες της εισαγωγής της πειραματικής επαλήθευσης στην προσέγγιση της επιστημονικής γνώσης.
Υπήρξε όμως θύμα των ιδεών του ή για την ακρίβεια: παράπλευρη απώλεια της ταξικής πάλης στο χώρο της “θεωρίας”. Τον Μάρτιο του 1626, καθώς προχωρούσε με την άμαξα του στην εξοχή, του ήρθε η ιδέα να διαπιστώσει αν το χιόνι ανέστελλε τη διαδικασία της αποσύνθεσης. Σταμάτησε την άμαξα σε ένα χωριό, αγόρασε μία κότα και τη γέμισε με χιόνι. Έπαθε ψύξη που εξελίχθηκε σε βρογχίτιδα, και πέθανε στις 9 Απριλίου 1626 (με το γρηγοριανό ημερολόγιο). Σήμερα, η ιδέα που τον οδήγησε στον θάνατο έχει γίνει μαζικό καταναλωτικό αγαθό: κάθε ψυγείο έχει και τον καταψύκτη του...
Μέχρι εκείνη την εποχή, η πειραματική έρευνα είχε εξοβελιστεί από την παραγωγή της γνώσης. Ο Αριστοτέλης, για παράδειγμα, είχε διατυπώσει την άποψη ότι οι γυναίκες έχουν λιγότερα δόντια από τους άντρες. Θα αρκούσε μια απλή εξέταση των δοντιών μερικών γυναικών (αρχίζοντας από τη σύζυγό του Πυθιάδα) ώστε να απορρίψει την ιδέα αυτή. Όμως, ο μεγάλος φιλόσοφος δεν το έκανε…
Ίσως μετά από λίγα χρόνια, αρκετοί σύγχρονοι τρόποι προσέγγισης της παραγωγής της επιστημονικής γνώσης θα μας παραξενεύουν, όσο μας παραξενεύει σήμερα το παραπάνω παράδειγμα με τον Αριστοτέλη. Όμως η διαπίστωση του Φράνσις Μπέικον πως «η γνώση είναι δύναμη» έχει διαχρονική ισχύ για δεν αφορά στην γνώση, αλλά στη κατοχή και στην διαχείρισή της από κάθε λογής εξουσίες.
Σήμερα υπάρχει μια διάχυτη αίσθηση ότι η πρόσβαση στην γνώση είναι περισσότερο ελεύθερη από άλλες εποχές. Πρόκειται όμως για ψευδαίσθηση. Η επικράτηση του καπιταλισμού συνοδεύτηκε και με μια έκρηξη στην παραγωγή της επιστημονικής γνώσης, σε σχέση με τις προηγούμενες περιόδους της ανθρωπότητας, με ορατά αποτελέσματα από την μια γενιά στην άλλη. Η πρόσβαση των μαζών σε κομμάτια απ’ αυτήν την τεράστια ποσότητα γνώσης προφανώς έχει διευρυνθεί σε ένα γενικό επίπεδο. Όμως τομείς παραγωγής γνώσης που είναι κρίσιμοι για την αναπαραγωγή και και την διεύρυνση των κρατικών και οικονομικών εξουσιών (και όχι μόνο…) είναι αυστηρά προφυλαγμένοι από την ελεύθερη και μαζική πρόσβαση. Ενδεικτικό είναι ότι τα κονδύλια που δαπανώνται για την βιομηχανική κατασκοπεία είναι πολλαπλάσια αυτών που διατίθενται στον παραδοσιακό κλάδο των κρατικών μυστικών υπηρεσιών...