(Πρώτα “κόκκινοι” και μετά “ειδικοί”)
Τις τελευταίες μέρες έτυχε ευρείας δημοσιότητας στα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης η συνέντευξη του Κώστα Λαπαβίστα “Η δημοσιονομική ένωση δεν φτιάχνεται από την πίσω πόρτα”, η οποία αναφέρεται στις αποφάσεις της τελευταίας συνόδου κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον τρόπο αντιμετώπισης του ελληνικού χρέους.
Αναδημοσιεύουμε την τελευταία ερώτηση και την απάντηση, την οποία θα σχολιάσουμε στην συνέχεια (οι υπογραμμίσεις είναι δικές μας):
Αν η χθεσινή σύνοδος δεν έφερε την ελάφρυνση που διατείνεται πως πέτυχε, τι μπορεί και τι πρέπει να γίνει;
Αυτό που έγινε χθες είναι αθέτηση πληρωμών με πρωτοβουλία του δανειστή. Αυτό έχει τη σημασία του και για την Ελλάδα η οποία τελικά αποδέχτηκε ότι θα γίνει αθέτηση πληρωμών γιατί φυσικά μας έλεγαν μέχρι τώρα ότι θα αποπληρώσουμε και το τελευταίο ευρώ και δε θα γίνει τίποτα τέτοιο. Είναι εμφανές ότι το αποδέχτηκε και η κυβέρνηση και η Ε.Ε. και αυτό έχει επίσης τη σημασία του γιατί κάτι τέτοιο θα συμβεί και στις άλλες χώρες κατά πάσα πιθανότητα. Δεν λύνει όμως το πρόβλημα όπως είπα και είναι λίαν απίθανο να το λύσει δραστικά γιατί πρόκειται για κίνηση με πρωτοβουλία του δανειστή και ο δανειστής δεν πρόκειται μόνος του να προκαλέσει ζημιά στον εαυτό του.
Άρα χρειάζεται αφού έχει γίνει αποδεχτή η ιδέα της αθέτησης πληρωμών να περάσουμε σε αυτές τις κινήσεις με πρωτοβουλία του δανειζόμενου. Αυτό θα είναι και η αποφασιστική λύση στο πρόβλημα χρέους της Ελλάδας. Η κίνηση θα πρέπει να έχει δύο χαρακτηριστικά: θα πρέπει να γίνει με τρόπο κυρίαρχο και θα πρέπει να γίνει με τρόπο δημοκρατικό.
Είναι εντυπωσιακό να βλέπει κανείς το τι συνέβη τις τελευταίες ημέρες στην Ευρώπη. Αν δεν ξέραμε ότι είναι το ελληνικό χρέος το οποίο συζητιέται η στάση της ελληνικής κυβέρνησης δε θα μας το έδειχνε. Ήταν σαν να συζητιόταν το χρέος τη Κολομβίας ή της Τυνησίας, όπου η ελληνική κυβέρνηση παρακολουθούσε τα τεκταινόμενα μεταξύ του κυρίου Τρισέ, της κυρίας Μέρκελ και του κυρίου Σαρκοζί και σχολίαζε ή παρενέβαινε στα άδυτα και πίσω από κλειστές πόρτες. Δεν είναι τρόπος αυτός. Όταν είναι το χρέος της Ελλάδας το οποίο είναι το θέμα απαιτεί κανείς να δει παρουσία του κυρίαρχου κράτους του οποίου το χρέος είναι αυτό το οποίο συζητιέται. Είναι απολύτως απαραίτητο δηλαδή η Ελλάδα να θέσει τους όρους μέσα από τους οποίους θα αντιμετωπιστεί το χρέος της. Αν δεν γίνει κάτι τέτοιο αποκλείεται να είναι η λύση αποφασιστική.
Αυτό που έγινε χθες είναι αθέτηση πληρωμών με πρωτοβουλία του δανειστή. Αυτό έχει τη σημασία του και για την Ελλάδα η οποία τελικά αποδέχτηκε ότι θα γίνει αθέτηση πληρωμών γιατί φυσικά μας έλεγαν μέχρι τώρα ότι θα αποπληρώσουμε και το τελευταίο ευρώ και δε θα γίνει τίποτα τέτοιο. Είναι εμφανές ότι το αποδέχτηκε και η κυβέρνηση και η Ε.Ε. και αυτό έχει επίσης τη σημασία του γιατί κάτι τέτοιο θα συμβεί και στις άλλες χώρες κατά πάσα πιθανότητα. Δεν λύνει όμως το πρόβλημα όπως είπα και είναι λίαν απίθανο να το λύσει δραστικά γιατί πρόκειται για κίνηση με πρωτοβουλία του δανειστή και ο δανειστής δεν πρόκειται μόνος του να προκαλέσει ζημιά στον εαυτό του.
Άρα χρειάζεται αφού έχει γίνει αποδεχτή η ιδέα της αθέτησης πληρωμών να περάσουμε σε αυτές τις κινήσεις με πρωτοβουλία του δανειζόμενου. Αυτό θα είναι και η αποφασιστική λύση στο πρόβλημα χρέους της Ελλάδας. Η κίνηση θα πρέπει να έχει δύο χαρακτηριστικά: θα πρέπει να γίνει με τρόπο κυρίαρχο και θα πρέπει να γίνει με τρόπο δημοκρατικό.
Είναι εντυπωσιακό να βλέπει κανείς το τι συνέβη τις τελευταίες ημέρες στην Ευρώπη. Αν δεν ξέραμε ότι είναι το ελληνικό χρέος το οποίο συζητιέται η στάση της ελληνικής κυβέρνησης δε θα μας το έδειχνε. Ήταν σαν να συζητιόταν το χρέος τη Κολομβίας ή της Τυνησίας, όπου η ελληνική κυβέρνηση παρακολουθούσε τα τεκταινόμενα μεταξύ του κυρίου Τρισέ, της κυρίας Μέρκελ και του κυρίου Σαρκοζί και σχολίαζε ή παρενέβαινε στα άδυτα και πίσω από κλειστές πόρτες. Δεν είναι τρόπος αυτός. Όταν είναι το χρέος της Ελλάδας το οποίο είναι το θέμα απαιτεί κανείς να δει παρουσία του κυρίαρχου κράτους του οποίου το χρέος είναι αυτό το οποίο συζητιέται. Είναι απολύτως απαραίτητο δηλαδή η Ελλάδα να θέσει τους όρους μέσα από τους οποίους θα αντιμετωπιστεί το χρέος της. Αν δεν γίνει κάτι τέτοιο αποκλείεται να είναι η λύση αποφασιστική.
Το 2ο που χρειάζεται είναι φυσικά να υπάρξει δημοκρατία. Δεν μπορεί να συζητιέται το θέμα του χρέους από ορισμένους ειδήμονες, από ορισμένους τεχνοκράτες και από μια ομάδα πολιτικών, όπως επίσης και από μια μικρή ομάδα ανθρώπων οι οποίοι δεν έχουν εκλεγεί, όπως ο κύριος Τρισέ και να μας ανακοινώνεται τι πρόκειται να γίνει στο μέλλον. Απαιτείται άμεση παρέμβαση του λαϊκού παράγοντα. Απαιτείται συμμετοχή του εργατικού και του λαϊκού στοιχείου ακριβώς στην αντιμετώπιση του χρέους και ακριβώς για να υπάρξει η κυριαρχική παρέμβαση που είπα και πριν. Για να το πω με δύο λόγια κατά τη γνώμη μου απαιτείται παύση πληρωμών. Να μην αναγνωριστούν τόκοι υπερημερίες και να υπάρχει πλήρης διαφάνεια και λογιστικός έλεγχος του χρέους με συμμετοχή ευρέων λαϊκών και εργατικών στρωμάτων ώστε να μπορέσουμε να δούμε ουσιαστικό κούρεμα και ουσιαστική απαλλαγή της Ελλάδας από το χρέος. Πιστεύω ότι κάτι τέτοιο θα χρειαστεί όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες της Ευρωζώνης.
Ο Κώστας Λαπαβίτσας χρησιμοποιεί την λέξη “δημοκρατία” χωρίς να διευκρινίζει αν αναφέρεται στην “άμεση” δημοκρατία, στην “εργατική” δημοκρατία που επικαλούνται κάποιοι άλλοι στην Αριστερά, ή στην “συνταγματική”, όπως αυτή προσδιορίζεται από τα πολιτικά συστήματα των καπιταλιστικών κοινωνικών σχηματισμών της Δύσης. Αν λοιπόν δεν διευκρινίσουμε την σημασία αυτής της λέξης, μάλλον τα πράγματα μπερδεύονται περισσότερο παρά απλοποιούνται...
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από τα πρωταρχικά. Το κίνημα θα πρέπει δημοκρατικά να διαμορφώνει και να αποφασίζει τους στόχους του, με τις ανοικτές συνελεύσεις με τους θεσμούς που το ίδιο συγκροτεί. Σήμερα λοιπόν το κίνημα, όπως αυτό είναι συγκροτημένο, μπορεί να διατυπώσει μόνον γενικούς στόχους και κατευθύνσεις, όπως: “Δεν χρωστάμε, δεν πουλάμε, δεν πληρώνουμε”.
Το δεύτερο ζήτημα αφορά στο με ποιούς το λαϊκό κίνημα διαπραγματεύεται τις διεκδικήσεις του. Με το ελληνικό κράτος και την Κυβέρνηση; Με την Ευρωπαϊκή Ένωση; Με τις Τράπεζες; Με το κεφάλαιο χωρίς πολιτικούς διαμεσολαβητές; Πιστεύουμε πως το λαϊκό κίνημα - ανεξάρτητα από ποιές θέσεις έχει για τον καπιταλισμό ή την ΕΕ και το ευρώ - έχει απέναντί του ως βασικό αντίπαλο την πολιτική εξουσία της χώρας μας, δηλαδή την Κυβέρνηση.
Όμως η πολιτική διαπραγμάτευση δεν είναι μια δημοκρατική διαδικασία, διότι οι αποφάσεις δεν λαμβάνονται μέσα από μια διαδικασία που κατοχυρώνει την ισότιμη συμμετοχή των διαπραγματευόμενων στην λήψη των αποφάσεων. Η διαπραγμάτευση είναι μια διαδικασία ανάδειξης συμφωνιών και διαφωνιών. Οι αποφάσεις λαμβάνονται μόνον από τον ένα από τους μετέχοντες στην διαπραγμάτευση, από αυτόν που κατέχει την εξουσία. Αντίθετα, η δημοκρατία είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο επιλύονται μη ανταγωνιστικές αντιθέσεις και προϋποθέτει την ισότητα των συμμετεχόντων. Κανένα απ' αυτά τα χαρακτηριστικά δεν υπάρχει στις διαδικασίες διαπραγμάτευσης ανάμεσα στο μαζικό κίνημα και την πολιτική εξουσία, η οποία εκφράζει και εκπροσωπεί τα συμφέροντα του κράτους- έθνους.
Στις διαπραγματεύσεις πιθανόν να είναι χρήσιμοι ειδικοί και τεχνοκράτες για την ιδιαίτερη γνώση που κατέχουν. Η απαίτηση την οποία προβάλει ο Κ. Λαπαβίτσας να είναι εκλεγμένοι οι “τεχνοκράτες”, όπως ο Τρισέ, που “συζητούν” για τον χρέος και “ανακοινώνουν” τι πρόκειται να συμβεί, δεν μπορεί να είναι αίτημα του μαζικού κινήματος! Το θέμα της συγκρότησης των πολιτικών οργάνων της Ε.Ε. είναι ένα διαφορετικό ζήτημα και προφανώς δεν σχετίζεται με την υπόθεση του ελληνικού χρέους. Ως γνωστόν, τα πολιτικά όργανα της ΕΕ δεν έχουν την συνταγματική δημοκρατική νομιμοποίηση, ανάλογη με αυτή που έχουν οι κυβερνήσεις των χωρών της ΕΕ, οι οποίες προκύπτουν από εκλογικές διαδικασίες.