Η πραγματική δημοκρατία δεν είναι συμπληρωματική αλλά ανταγωνιστική με τον τεχνοκρατισμό της Αριστεράς...

(Πρώτα “κόκκινοι” και μετά “ειδικοί”)

Τις τελευταίες μέρες έτυχε ευρείας δημοσιότητας στα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης η συνέντευξη του Κώστα Λαπαβίστα “Η δημοσιονομική ένωση δεν φτιάχνεται από την πίσω πόρτα”, η οποία αναφέρεται στις αποφάσεις της τελευταίας συνόδου κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον τρόπο αντιμετώπισης του ελληνικού χρέους. 

Αναδημοσιεύουμε την τελευταία ερώτηση και την απάντηση, την οποία θα σχολιάσουμε στην συνέχεια (οι υπογραμμίσεις είναι δικές μας):

Αν η χθεσινή σύνοδος δεν έφερε την ελάφρυνση που διατείνεται πως πέτυχε, τι μπορεί και τι πρέπει να γίνει;

Αυτό που έγινε χθες είναι αθέτηση πληρωμών με πρωτοβουλία του δανειστή. Αυτό έχει τη σημασία του και για την Ελλάδα η οποία τελικά αποδέχτηκε ότι θα γίνει αθέτηση πληρωμών γιατί φυσικά μας έλεγαν μέχρι τώρα ότι θα αποπληρώσουμε και το τελευταίο ευρώ και δε θα γίνει τίποτα τέτοιο. Είναι εμφανές ότι το αποδέχτηκε και η κυβέρνηση και η Ε.Ε. και αυτό έχει επίσης τη σημασία του γιατί κάτι τέτοιο θα συμβεί και στις άλλες χώρες κατά πάσα πιθανότητα. Δεν λύνει όμως το πρόβλημα όπως είπα και είναι λίαν απίθανο να το λύσει δραστικά γιατί πρόκειται για κίνηση με πρωτοβουλία του δανειστή και ο δανειστής δεν πρόκειται μόνος του να προκαλέσει ζημιά στον εαυτό του.

Άρα χρειάζεται αφού έχει γίνει αποδεχτή η ιδέα της αθέτησης πληρωμών να περάσουμε σε αυτές τις κινήσεις με πρωτοβουλία του δανειζόμενου. Αυτό θα είναι και η αποφασιστική λύση στο πρόβλημα χρέους της Ελλάδας. Η κίνηση θα πρέπει να έχει δύο χαρακτηριστικά: θα πρέπει να γίνει με τρόπο κυρίαρχο και θα πρέπει να γίνει με τρόπο δημοκρατικό.

Είναι εντυπωσιακό να βλέπει κανείς το τι συνέβη τις τελευταίες ημέρες στην Ευρώπη. Αν δεν ξέραμε ότι είναι το ελληνικό χρέος το οποίο συζητιέται η στάση της ελληνικής κυβέρνησης δε θα μας το έδειχνε. Ήταν σαν να συζητιόταν το χρέος τη Κολομβίας ή της Τυνησίας, όπου η ελληνική κυβέρνηση παρακολουθούσε τα τεκταινόμενα μεταξύ του κυρίου Τρισέ, της κυρίας Μέρκελ και του κυρίου Σαρκοζί και σχολίαζε ή παρενέβαινε στα άδυτα και πίσω από κλειστές πόρτες. Δεν είναι τρόπος αυτός. Όταν είναι το χρέος της Ελλάδας το οποίο είναι το θέμα απαιτεί κανείς να δει παρουσία του κυρίαρχου κράτους του οποίου το χρέος είναι αυτό το οποίο συζητιέται. Είναι απολύτως απαραίτητο δηλαδή η Ελλάδα να θέσει τους όρους μέσα από τους οποίους θα αντιμετωπιστεί το χρέος της. Αν δεν γίνει κάτι τέτοιο αποκλείεται να είναι η λύση αποφασιστική.

Το 2ο που χρειάζεται είναι φυσικά να υπάρξει δημοκρατία. Δεν μπορεί να συζητιέται το θέμα του χρέους από ορισμένους ειδήμονες, από ορισμένους τεχνοκράτες και από μια ομάδα πολιτικών, όπως επίσης και από μια μικρή ομάδα ανθρώπων οι οποίοι δεν έχουν εκλεγεί, όπως ο κύριος Τρισέ και να μας ανακοινώνεται τι πρόκειται να γίνει στο μέλλον. Απαιτείται άμεση παρέμβαση του λαϊκού παράγοντα. Απαιτείται συμμετοχή του εργατικού και του λαϊκού στοιχείου ακριβώς στην αντιμετώπιση του χρέους και ακριβώς για να υπάρξει η κυριαρχική παρέμβαση που είπα και πριν. Για να το πω με δύο λόγια κατά τη γνώμη μου απαιτείται παύση πληρωμών. Να μην αναγνωριστούν τόκοι υπερημερίες και να υπάρχει πλήρης διαφάνεια και λογιστικός έλεγχος του χρέους με συμμετοχή ευρέων λαϊκών και εργατικών στρωμάτων ώστε να μπορέσουμε να δούμε ουσιαστικό κούρεμα και ουσιαστική απαλλαγή της Ελλάδας από το χρέος. Πιστεύω ότι κάτι τέτοιο θα χρειαστεί όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες της Ευρωζώνης.

Ο Κώστας Λαπαβίτσας χρησιμοποιεί την λέξη “δημοκρατία” χωρίς να διευκρινίζει αν αναφέρεται στην “άμεση” δημοκρατία, στην “εργατική” δημοκρατία που επικαλούνται κάποιοι άλλοι στην Αριστερά, ή στην “συνταγματική”, όπως αυτή προσδιορίζεται από τα πολιτικά συστήματα των καπιταλιστικών κοινωνικών σχηματισμών της Δύσης. Αν λοιπόν δεν διευκρινίσουμε την σημασία αυτής της λέξης, μάλλον τα πράγματα μπερδεύονται περισσότερο παρά απλοποιούνται...

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από τα πρωταρχικά. Το κίνημα θα πρέπει δημοκρατικά να διαμορφώνει και να αποφασίζει τους στόχους του, με τις ανοικτές συνελεύσεις με τους θεσμούς που το ίδιο συγκροτεί. Σήμερα λοιπόν το κίνημα, όπως αυτό είναι συγκροτημένο, μπορεί να διατυπώσει μόνον γενικούς στόχους και κατευθύνσεις, όπως: “Δεν χρωστάμε, δεν πουλάμε, δεν πληρώνουμε”.

Το δεύτερο ζήτημα αφορά στο με ποιούς το λαϊκό κίνημα διαπραγματεύεται τις διεκδικήσεις του. Με το ελληνικό κράτος και την Κυβέρνηση; Με την Ευρωπαϊκή Ένωση; Με τις Τράπεζες; Με το κεφάλαιο χωρίς πολιτικούς διαμεσολαβητές; Πιστεύουμε πως το λαϊκό κίνημα - ανεξάρτητα από ποιές θέσεις έχει για τον καπιταλισμό ή την ΕΕ και το ευρώ - έχει απέναντί του ως βασικό αντίπαλο την πολιτική εξουσία της χώρας μας, δηλαδή την Κυβέρνηση.

Όμως η πολιτική διαπραγμάτευση δεν είναι μια δημοκρατική διαδικασία, διότι οι αποφάσεις δεν λαμβάνονται μέσα από μια διαδικασία που κατοχυρώνει την ισότιμη συμμετοχή των διαπραγματευόμενων στην λήψη των αποφάσεων. Η διαπραγμάτευση είναι μια διαδικασία ανάδειξης συμφωνιών και διαφωνιών. Οι αποφάσεις λαμβάνονται μόνον από τον ένα από τους μετέχοντες στην διαπραγμάτευση, από αυτόν που κατέχει την εξουσία. Αντίθετα, η δημοκρατία είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο επιλύονται μη ανταγωνιστικές αντιθέσεις και προϋποθέτει την ισότητα των συμμετεχόντων. Κανένα απ' αυτά τα χαρακτηριστικά δεν υπάρχει στις διαδικασίες διαπραγμάτευσης ανάμεσα στο μαζικό κίνημα και την πολιτική εξουσία, η οποία εκφράζει και εκπροσωπεί τα συμφέροντα του κράτους- έθνους.

Στις διαπραγματεύσεις πιθανόν να είναι χρήσιμοι ειδικοί και τεχνοκράτες για την ιδιαίτερη γνώση που κατέχουν. Η απαίτηση την οποία προβάλει ο Κ. Λαπαβίτσας να είναι εκλεγμένοι οι “τεχνοκράτες”, όπως ο Τρισέ, που “συζητούν” για τον χρέος και “ανακοινώνουν” τι πρόκειται να συμβεί, δεν μπορεί να είναι αίτημα του μαζικού κινήματος! Το θέμα της συγκρότησης των πολιτικών οργάνων της Ε.Ε. είναι ένα διαφορετικό ζήτημα και προφανώς δεν σχετίζεται με την υπόθεση του ελληνικού χρέους. Ως γνωστόν, τα πολιτικά όργανα της ΕΕ δεν έχουν την συνταγματική δημοκρατική νομιμοποίηση, ανάλογη με αυτή που έχουν οι κυβερνήσεις των χωρών της ΕΕ, οι οποίες προκύπτουν από εκλογικές διαδικασίες.

Ο Κ. Λαπαβίτσας όμως για να μην κακοχαρακτηριστεί ως υποστηριχτής του αντιπροσωπευτικού/κοινοβουλευτικού εκδημοκρατισμού της ΕΕ - άποψης που προωθείται από την “φιλοευρωπαϊκή” αριστερά - διατυπώνει υπαινικτικά την θέση του γαρνίροντάς και με δύο τρεις πατάτες “λαϊκού παράγοντα”. Είναι γνωστό ότι στο ψευτοδίλημμα “Να διαλυθεί η ΕΕ” ή “να εκδημοκρατιστεί”, η Αριστερά στην οποία ανήκει ο Κ. Λαπαβίτσας απαντάει: “Να διαλυθεί, αυτοί οι μηχανισμοί δεν εκδημοκρατίζονται”. Γιατί είναι ψευτοδίλημμα; Δεν θα κάνουμε εδώ ανάλυση για τους αστικούς θεσμούς και πως “συμπυκνώνεται” την ταξική πάλη στο εσωτερικό τους. Επισημαίνουμε απλά πως ο στόχος του “εκδημοκρατισμού” δεν είναι ανταγωνιστικός με τον στόχο της “διάλυσης”...

Ας ξεκαθαρίσουμε πρώτα ως αριστεροί τα ζητήματα της δημοκρατίας στην συγκρότηση των πολιτικών σχηματισμών της Αριστεράς και στους θεσμούς που οικοδομεί το μαζικό κίνημα και μετά βλέπουμε και για το κράτος και την ΕΕ... Ο Κ. Λαπαβίτσας όταν λέει “Απαιτείται συμμετοχή του εργατικού και του λαϊκού στοιχείου ακριβώς στην αντιμετώπιση του χρέους” δεν διευκρινίζει σε ποια πράγματα συνίσταται αυτή η συμμετοχή. Αν κρίνουμε και από το πως αυτή η συμμετοχή έχει διατυπωθεί από υποστηρικτές της ΕΛΕ, τότε αντιλαμβανόμαστε ότι εντοπίζεται σε κάποια πρακτικά καθήκοντα για τους “πρωτοπόρους” αγωνιστές, οι οποίοι έχουν υιοθετήσει τις τεκμηριωμένες και συστηματικές απόψεις του Κ. Λαπαβίτσα και άλλων τεχνοκρατών/οικονομολόγων της Αριστεράς: Θα πρέπει να θέσουν στο εργατικό κίνημα αυτές τις θέσεις, ώστε να γίνουν κτήμα του. Στη συνέχεια το εργατικό κίνημα θα τις προπαγανδίσει και θα αγωνιστεί γι αυτές στην κοινωνία...

Ο Κ. Λαπαβίτσας θέλει να μιλάει ως αριστερός, ενώ ταυτόχρονα θέλει να διατηρεί και την αυτονομία του από το εργατικό κίνημα και τις διαδικασίες του. Επιλέγει το ρόλο του τεχνοκράτη συμβούλου της Αριστεράς, ρόλος που είναι ευπρόσδεκτος και από τους κομματικούς μηχανισμούς της Αριστεράς, για πολλούς και διαφορετικούς λόγους. Η παραγωγή της πολιτικής δεν αφορά στις λαϊκές μάζες και στη "συμμετοχή" του λαϊκού παράγοντα. Προκύπτει ως αντικείμενο συναλλαγής ανάμεσα στους κατέχοντες την γνώση (τεχνοκράτες/οικονομολόγους) και τις ηγεσίες των κομματικών μηχανισμών, οι οποίες έχουν τον θεσμικό ρόλο της αξιολόγησης των κατάλληλων για την περίσταση τεχνοκρατών...

Το πράγμα έχει παραγίνει. Οι παραινέσεις για την “λαϊκή συμμετοχή” στην αντιμετώπιση του χρέους πρακτικά σημαίνουν πρόσκληση στις δωρεάν παραστάσεις που δίνει σε θέατρα και πλατείες ένας περιφερόμενος θίασος τεχνοκρατών/οικονομολόγων και εκκλήσεις για συλλογή υπογραφών σε κείμενα και ψηφίσματα που έχουν παραχθεί πίσω από τις κουρτίνες αυτών των παραστάσεων...

Το χρέος τη χώρας, είναι μια διαφορά που αφορά το Ελληνικό Κράτος και του δανειστές του, είναι δηλαδή μια ενδοκαπιταλιστική διένεξη. Αφορά βεβαίως τον κόσμο της εργασίας διότι σε αυτόν επιδιώκουν να φορτώσουν τα σπασμένα αυτής της κρίσης. Εδώ ακριβώς βρίσκονται οι πραγματικές διαφορές σε σχέση με τις προτάσεις που αφορούν την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος. Η Αριστερά πρώτιστα θα έπρεπε να ενδιαφέρεται για το πως θα υπερασπιστεί στα συμφέροντα του κόσμου της εργασίας και όχι για το πως θα διαχειριστεί – αν ήταν κυβέρνηση – αυτή την ενδοκαπιταλιστική διένεξη.

Χωρίς μαζικό κίνημα, ανταγωνιστικό στις κυρίαρχες πολιτικές του αστισμού η όποια εμπλοκή της αριστεράς στην αναζήτηση διαχειριστικών λύσεων δεν μπορεί παρά να καταλήγει στην ενσωμάτωσή τους σε αυτές τις πολιτικές. Σήμερα η Αριστερά δεν μπορεί να αναλάβει τέτοιες ευθύνες. Δεν έχει ούτε την πολιτική συγκρότηση και ικανότητα να διαχειριστεί τέτοιου τύπου αντιθέσεις, ούτε - πολύ περισσότερο - ένα μαζικό κίνημα πάνω στο οποίο να στηρίζεται. Τα όρια της παρέμβασης του λαϊκού παράγοντα περιορίζονται στο να ακυρώνουν αυτές τις πολιτικές όχι να διαμορφώνουν εναλλακτικές εκδοχές τους. Ας καταφέρει το μαζικό κίνημα να ακυρώσει μερικές μόνο από τις αντιεργατικές ρυθμίσεις που πέρασε στην βουλή τον τελευταίο χρόνο η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και μετά ας συζητήσουμε ποιός μπορεί να κυβερνήσει αυτή την χώρα...

Το σύνολο της Αριστεράς, ανεξάρτητα από τις εσωτερικές έντονες αντιπαραθέσεις, έχει μια κοινή στάση. Επειδή διαπιστώνει – αλλά δεν το ομολογεί ρητά - τον δυσμενή συσχετισμό και την αδυναμία του μαζικού κινήματος να αντισταθεί στην συντριπτική επίθεση ενάντια στα εργατικά δικαιώματα και στις εργατικές κατακτήσεις, έχει εναποθέσει τις ελπίδες στο απώτερο μέλλον, στον σοσιαλισμό, είτε προσδοκά ότι αυτός θα έρθει μέσα από “φιλοευρωπαϊκές” πολιτικές είτε μέσα από “αντιευρωπαϊκές”. Ο κόσμος σήμερα δικαιολογημένα δεν εμπιστεύεται την Αριστερά – όλη την Αριστερά – γιατί γνωρίζει ότι με αυτά που κατατρίβεται και με αυτά που αντιπροτείνει δεν πρόκειται να αλλάξει η μίζερη καθημερινότητά του, δεν πρόκειται να πάρει πίσω τα χαμένα.

Φιλοευρωπαϊστές, και αντιευρωπαϊστές – ο καθένας με τον δικό του τρόπο - αποδέχονται την απώλεια των κατακτήσεων και των δικαιωμάτων ως το “φονικό” που έχει επιτελεστεί. Γι αυτό καλούν τον κόσμο να σφίξει κι άλλο το ζωνάρι του, παραπέμποντας σε λύσεις που ξεπροβάλλουν μέσα από ένα μελλοντικό και άγνωστο παράδεισο...

Μήπως όμως και η κόλαση και ο παράδεισος είναι εδώ, μπροστά μας, αλλά δεν μπορούμε να τα ξεχωρίσουμε;