Περί “στρατηγικής”…

 (από τον προσυνεδριακό διάλογο του ΜέΡΑ25)

του Γιώργου Καλαντζόπουλου

Η στρατηγική για την Αριστερά αφορά στο προσδιορισμό των ικανών και αναγκαίων συνθηκών για την μετάβαση σε μια “σοσιαλιστική κοινωνία”.

Οι απαντήσεις στα “στρατηγικά” ερώτημα θα πρέπει να αναζητηθούν κυρίως στο χώρο της θεωρίας, δεν προκύπτουν μόνο από την ανάλυση της συγκυρίας.

Ένα από τα πρώτα ζητήματα που είχαν αναδειχθεί στην ιστορία της, ήταν κατάληψη κρατικής της εξουσίας ως αναγκαία συνθήκη για να πραγματοποιηθεί αυτός ο μετασχηματισμός. Το αμέσως επόμενο σχετικό ζήτημα είναι: τι μορφής κόμμα θα είναι αυτό που θα διεκπεραιώσει αυτό τον στρατηγικό στόχο.

Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα η απάντηση της Αριστεράς στο τι στρατηγική θα ακολουθήσει, προσδιορίστηκε κυρίως σε σχέση με την απάντηση στο ερώτημα για την κατάληψη της κρατικής εξουσίας: “ένοπλος αγώνας” ή “ειρηνικό πέρασμα”. Το καθοριστικό “θεωρητικό” ζήτημα για την απάντηση τι είναι το αστικό κράτος: αν μπορεί να “μετασχηματιστεί” ή θα πρέπει να “καταστραφεί” και στην θέση του να δημιουργηθεί μια νέα μορφή κοινωνική οργάνωση της “λαϊκής εξουσίας”. Η ιστορία των σοσιαλιστικών επαναστάσεων του προηγούμενου αιώνα ανέδειξε τα θεωρητικά κενά σε αυτές τις στρατηγικές προσεγγίσεις, αναδεικνύοντας ότι η κατάληψη της κρατικής εξουσίας δεν είναι επαρκής όρος για τον κοινωνικό μετασχηματισμό. Το ζήτημα εντοπίζεται στην μορφή και την διαχείριση αυτής της εξουσίας και τι χαρακτηριστικά αυτή θα έχει.

Μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο ο προβληματισμός πήρε τον χαρακτήρα αυτού που ονομάζουμε σήμερα Δημοκρατικό δρόμο προς τον σοσιαλισμό, με κάποιες διακριτές παραλλαγές ανάμεσα στα κομμουνιστικά κόμματα της Δύσης.
Στον υπαρκτό σοσιαλισμό η μόνη σημαντική “τομή” στο προβληματισμό για το κράτος, η οποία έχει κάποιο θεωρητικό ενδιαφέρον ακόμα και σήμερα, ήταν η πολιτιστική επανάσταση στην Κίνα. Τότε τέθηκε το ζήτημα της ταξικής πάλης στις μεταβατικές κοινωνίες με διαφορετικό τρόπο, αναδεικνύοντας ζητήματα σχετικά το χαρακτήρα της σοσιαλιστικής εξουσίας και την σχέση του κόμματος με τις λαϊκές μάζες, αμφισβητώντας την αντίληψη της “πρωτοπορίας” του κόμματος της εργατικής τάξης (όχι μόνον θεωρία αλλά και στην πράξη), όπως αυτή είχε διαμορφωθεί από το σταλινικό πρότυπο.

Η στρατηγική του “Δημοκρατικό δρόμο προς τον σοσιαλισμό” όμως έχει ιστορικά αποδειχθεί αποτυχημένη. Δεν υπάρχει κάποιο ιστορικό παράδειγμα που μπορεί να το εκλάβουμε ως ως θεωρητικό υπόδειγμα που έγινε πράξη.

Στην χώρα μας το πρώτο πράγμα που διαπιστώνεται από την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην κυβερνητική εξουσία είναι ότι δεν έχει καμία σχέση με την “στρατηγική” του, όπως αυτή αποτυπωνόταν στα κομματικά του ντοκουμέντα. Αντίθετα είναι παράδειγμα ολοκληρωτικής αποτυχίας της. (Αναλυτικά για αυτό το θέμα σε ένα κείμενο από τον προσυνεδριακό διάλογο του 1ου συνεδρίου, εδώ: https://forum.mera25.gr/t/gia-ton-aytoprosdiorismo-kai-politikh-aytonomia-toy-mera25/2686 ή σε μορφή PDF [εδώ] ).

Όλα αυτά τα αναφέρω ως εισαγωγή για να δείξω ότι υπάρχει ένα πραγματικό κενό στην “στρατηγική” της όποιας υπαρκτής Αριστεράς, του οποίου την σημασία θα πρέπει να την αναγνωρίσουμε. Δυστυχώς αυτό το κενό είναι σημαντικό και δεν μπορεί να καλυφθεί σήμερα με κάποιο κείμενο του δικού μας κόμματος, ούτε κανενός άλλου που αυτοπροσδιορίζεται ως Αριστερό κόμμα. Θα πρέπει να μάθουμε να υπάρχουμε πολιτικά με αυτό το “κενό”…

Όταν μιλάμε για “ανασύνταξη της Αριστεράς” θα πρέπει να μιλάμε για την “κρίση” της Αριστεράς και όχι μόνον για την “ήττα”. Γενικά, η κυρίαρχη στάση εντός της υπαρκτής Αριστεράς εντοπίζεται στο ζήτημα της “ήττας”: Γι αυτό προβάλλει ως το πρώτο πολιτικό καθήκον την αντιμετώπισή της. Από εκεί πηγάζουν και οι αντιλήψεις που προσδιορίζουν της μορφές ενότητας: Να ενωθούμε για να «νικήσουμε». Εδώ εντοπίζονται και οι αυταπάτες για τα “μεταβατικά προγράμματα”: Αν δεν έχεις καθαρή στρατηγική, τότε τα “μεταβατικά προγράμματα” είναι άδεια πουκάμισα…

Η κυρίαρχη μορφή της κρίσης της Αριστεράς είναι η κρίση της “στρατηγικής” της.

Σε αυτό το ζήτημα θα πρέπει να είμαστε ειλικρινείς προς τον κόσμο της Αριστεράς:

- Δεν μπορούμε να επαναδιατυπώσουμε μια νέα αριστερή “στρατηγική”.

Αυτό το που μπορούμε να κάνουμε είναι να περιγράψουμε κάποια (κυρίως οραματικά) χαρακτηριστικά που θέλουμε να έχει η Αριστερά σήμερα, προσπαθώντας να τα αποτυπώσουμε σε πολιτικές πρακτικές που αφορούν κυρίως αυτοπροσδιορισμούς στο πως υπάρχουμε και πως παράγουμε “πολιτική” κάτω από αυτή τη συνθήκη.

Κατά κάποια τέτοια χαρακτηριστικά εμπεριέχονται στο κεφάλαιο με τίτλο “Η Αριστερά σήμερα και το καθήκον ανασυγκρότησης“ στο κείμενο το «Προτεινόμενο_Κείμενο_Στρατηγικής_20240127». Κατά την γνώμη μου, με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά θα πρέπει να ανασυνταχθεί ένα άλλο κείμενο στην θέση του και προφανώς δεν θα πρέπει να τον τίτλο του “κείμενο – στρατηγικής”.

Στο κεφάλαιο αυτό η βασική μου διαφωνία είναι στην πρόταση: «Το ΜέΡΑ25 φιλοδοξεί και οφείλει να γίνει ο πυρήνας αυτής της διαδικασίας». Το γιατί το έχω διατυπώσει στο aristera.eu, εδώ: https://aristera.eu/2023/10/%ce%b7-%ce%ba%ce%b1%cf%81%ce%b4%ce%b9%ce%ac-%cf%84%cf%89%ce%bd-%cf%80%cf%81%ce%b1%ce%b3%ce%bc%ce%ac%cf%84%cf%89%ce%bd/#comment-78


2-2024