Αναρτήσεις
Αναδημοσίευση από το "aristera.eu"
Η ομιλία του Χρήστου Λάσκου είχε τα χαρακτηριστικά μιας παραδοσιακής “εισήγησης” όπως είθισται στην Αριστερά: Ξεκινά από την “μεγάλη εικόνα” της παγκόσμιας κατάστασης για τα καταλήξει τελικά στο “δια ταύτα”. Ο καθένας αντιλαμβάνεται πως σε 27’ είναι αρκετά δύσκολο ξεκινώντας από παγκόσμιες αλλαγές που συντελούνται, όπως η ανάδειξη της Κίνας και των BRICS, η κλιματική κρίση και η κρίση του ίδιου του καπιταλισμού, να τεκμηριώσεις στα πλαίσια ενός συνεκτικού και ολιστικού τρόπου προσέγγισης της πραγματικότητας, το γιατί σήμερα είναι αναγκαία μια “ενιαιομετωπική λογική” ως απάντηση στην κρίση της Αριστεράς. Αναγκαστικά οι συνεπαγωγές θα είναι ελλειπτικές.
Θα επιχειρήσω λοιπόν μια θεματική κωδικοποίηση της ομιλίας του για να διατυπώσω κάποια ερωτήματα που προκύπτουν κυρίως από την μεθοδολογική προσέγγιση που κάνει:
1. Η “μεγάλη εικόνα”.
Το πρώτο μέρος της ομιλία αποτελεί μια παρουσίαση της “μεγάλης εικόνας”. Γιατί χρειαζόμαστε αυτή την μεγάλη εικόνα; Ο Χρήστος Λάσκος θεωρεί ότι η γνώση των επιπτώσεων της είναι απαραίτητη στην επαναδιατύπωση της στρατηγικής.
Κατά την γνώμη μου η αποτύπωση των αντιφάσεων και των συσχετισμών με έναν συστηματικό τρόπο (όπως αυτό που επιχειρεί συνοπτικά ο Χρήστος Λάσκος) δεν αρκεί για να διατυπώσεις προτάσεις για την υπέρβασή τους.
Έχεις ανάγκη και τη “θεωρία”. Μέσα από αυτή μπορούμε να προσεγγίσουμε την ανάλυση της συγκυρίας από μια οπτική που δεν αρκείται στο πως ερμηνεύσουμε τον κόσμο, αλλά αποβλέπει στο πως θα τον αλλάξουμε: Η “στρατηγική” για την κοινωνική χειραφέτηση απαιτεί κάτι περισσότερο από την “συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης”…
Σήμερα η κρίση της Αριστεράς είναι και κρίση της “θεωρίας” της. Αυτή η πλευρά της έχει ιδιαίτερη σημασία και δεν πρέπει να την υποτιμούμε. Ας δούμε πως αυτό το πρόβλημα (κρίση της θεωρίας) αποτυπώνεται σε επιμέρους θέματα στα οποία αναφέρθηκε ο Χρήστος Λάσκος, κάνοντας την παραδοχή ότι συμφωνούμε με τις επισημάνσεις (την συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης) που συγκροτούν την “μεγάλη εικόνα” .
2. Για την Αριστερά του “αγώνα” και της “διακυβέρνησης”
https://youtu.be/uz9OANRnMZw&t=738
Το ιδιαίτερο ζήτημα που θέτει ο Χρήστος Λάσκος είναι μια κριτική στον κυβερνητισμό με κεντρικό παράδειγμα τον ευρωκομουνισμό. Ας συμφωνήσουμε και σε αυτή την κριτική. Ποιό όμως είναι το συμπέρασμα που προκύπτει σε σχέση με την “στρατηγική”;
Ο Χρήστος Λάσκος αποφεύγει να πάρει θέση. Αν πάμε ένα βήμα παραπέρα την σκέψη του, θα διαπιστώσουμε τότε ότι όλα αυτά που περιγράφει αποτελούν ισχυρά επιχειρήματα για την αποτυχία της στρατηγικής του “δημοκρατικού δρόμου για τον σοσιαλισμό”.
Τότε προκύπτει ένα ερώτημα που απαιτεί απαντήσεις:
– Αυτή η αποτυχία είναι ζήτημα που κρίθηκε κυρίως στο χώρο του κοινωνικού συσχετισμού (σε επιμέρους λάθη ταχτικών επιλογών) ή σε λαθεμένες θεωρητικές προσεγγίσεις (στρατηγικές επιλογές);
Κατά την γνώμη μου οι απαντήσεις θα πρέπει να διερευνηθούν αποβλέποντας στην αναζήτηση μιας άλλης μορφής κυβερνητικότητας, διακριτή από τις μορφές διακυβέρνησης του αστικού κοινοβουλευτισμού και της λαϊκής εξουσίας του υπαρκτού κομμουνισμού.
Έχει επίσης σημασία η επισήμανση ότι η κυβερνητικότητα ως πολιτική πρακτική δεν αφορά μόνον στο μέλλον, αν και όταν αναλάβεις κυβερνητικές ευθύνες.Κρίνεται στο παρόν: Καταγράφεται και στις πολιτικές πρακτικές απέναντι σε ζητήματα διαχείρισης κάθε είδους εξουσίας, όσο μικρή και να είναι αυτή, όπως στη δημοτική αρχή, στο συνδικάτο, αλλά ακόμα και στον κομματικό μηχανισμό.
3. Η “γελοιοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ”.
https://youtu.be/uz9OANRnMZw&t=877
Ο Χρήστος Λάσκος σωστά επισημαίνει ότι αυτή η γελοιοποίηση
αφορά “όλη την Αριστερά”. Όμως, δεν είναι απόδειξη ότι υπάρχει “θεός”. Χρησιμοποιώντας το ίδιο λεκτικό σχήμα, θα έλεγα ότι είναι απόδειξη ότι υπάρχει “λαός”: Όπως θα προσπαθήσω να καταδείξω παρακάτω, οι λαϊκές μάζες κινήθηκαν προς τον ΣΥΡΙΖΑ ως “ευκαιρία” που βρέθηκε μπροστά τους, και όχι ο ΣΥΡΙΖΑ προς αυτές…
Πρώτα απ’ όλα, η “κίνηση των μαζών”, είναι αυτή που ανέδειξε τον ΣΥΡΙΖΑ στην κυβερνητική εξουσία, και όχι ο “πολιτικός σχεδιασμός”, όπως αυτός αποτυπώνεται στην στρατηγική και το “πολιτικό πρόγραμμά” του. Αν είχε έρθει ένας εξωγήινος στην χώρα μας την εποχή της ανόδου του στην κυβερνητική εξουσία και το μόνο που γνώριζε ήταν τα πολιτικά ντοκουμέντα του ΣΥΡΙΖΑ, θα είχε τρελαθεί με αυτά που έβλεπε γύρω του: Να κερδίζει τον πόλεμο, έχοντας χάσει όλες τις κρίσιμες μάχες. Τις μάχες μάλιστα που η νικηφόρα έκβασή τους ήταν αναγκαία προϋπόθεση για την εκπλήρωση των στρατηγικών του στόχων.
– Ας κάνουμε μια σύγκριση ανάμεσα στην “αλλαγή” που έφερε το 81 και την “πρώτη φορά Αριστερά” που έφερε το 15 για να δούμε ποιές πράγματι ήταν αυτές οι μάχες που χάθηκαν, ή που καν δεν έγιναν…
Το ΠΑΣΟΚ δεν έφερε, όπως επαγγελλόταν, στις 18 τον σοσιαλισμό, όμως η άνοδός του στην κυβερνητική εξουσία συνοδεύτηκε με μια “τομή” στον κρατικό μηχανισμό: Κατάργησε το “κράτος της δεξιάς”.
Ο ΣΥΡΙΖΑ τι έφερε; Η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ το 15 στην κυβερνητική εξουσία το μόνο που κατέγραψε ήταν η “συνέχεια” του κράτους: Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε “παραδοθεί” στο κράτος πριν παραδοθεί στους δανειστές και στην τρόικα...
Το 81, το ΠΑΣΟΚ διαμεσολάβησε στο κοινοβούλιο την συσσωρευμένη κοινωνική πόλωση από τον εμφύλιο, το κράτος της δεξιάς και την χούντα. Ο κρατικός μηχανισμός γέμισε από χιλιάδες “πρασινοφρουρούς”. Το “κράτος της δεξιάς” δεν ήταν εύκολο να συντριφτεί χωρίς αυτούς τους “μετακλητούς” απ’ το “κίνημα”… Ήρθαν με το ΠΑΣΟΚ και εγκολπωθήκαν στο κράτος για πολλά χρόνια. Προήλθαν σε ένα μεγάλο ποσοστό από και στους “δύο πυλώνες της δημοκρατίας”, τον κρατικό συνδικαλισμό και την τοπική αυτοδιοίκηση. Αργότερα, όταν το ΠΑΣΟΚ πήρε την κάτω βόλτα, κράτησαν τα μετερίζια τους σε αυτούς τους “πυλώνες”. Αρκετοί απ’ αυτούς παραμένουν ακόμα εκεί και προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στους εκάστοτε κυβερνώντες, με τα ανάλογα ανταλλάγματα βέβαια…
Η στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ (δανεισμένη από τον ΣΥΝ), ο “δημοκρατικός δρόμος για τον σοσιαλισμό” προβλέπει ότι η λαϊκή εξουσία οικοδομείται από τα κάτω. Αυτό σημαίνει – όπως περιγράφεται στα πολιτικά του ντοκουμέντα – ότι ξεκινάει από τις λαϊκές λεωφόρους της τοπικής αυτοδιοίκησης και του εργατικού κινήματος – από αυτούς τους «πυλώνες» της λαϊκής εξουσίας – για να εισχωρήσει στις ατραπούς του βαθέως κράτους. Όμως τα πολιτικά ερείσματα του ΣΥΡΙΖΑ, τον συνδικαλισμό και την τοπική αυτοδιοίκηση, ήταν πάντα ασήμαντα και περιθωριακά…
Επίσης, η στρατηγική του “δημοκρατικού δρόμου για τον σοσιαλισμό”, εκτός των άλλων, προϋποθέτει την ύπαρξη μαζικού κόμματος. Το ΠΑΣΟΚ το 81 ήταν “μαζικό κόμμα”. Το 15 ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε τα χαρακτηριστικά του “μαζικού κόμματος”, όπως αυτό περιγράφεται στα θεωρητικά της κείμενα της Αριστεράς. Δεν είχε καν το προσωπικό να στελεχώσει τις απαιτούμενες κυβερνητικές θέσεις στον κρατικό μηχανισμό. Τα δυο κρίσιμα υπουργεία που έχουν σχέση με την διαχείριση του βαθέως κράτος, το υπουργείο εξωτερικών και το υπουργείο εθνικής Άμυνας τα ανέθεσε σε άλλους, εξωκομματικούς…
– Πώς λοιπόν συνέβη ο ΣΥΡΙΖΑ να συνθλίβεται στις μάχες της τοπικής αυτοδιοίκησης και στα συνδικάτα, να έχει περιορισμένη παρουσία στο κίνημα και πολύ μικρό αριθμό μελών, αλλά να κερδίζει τον πόλεμο της διακυβέρνησης;
– Μήπως είχε κάποια βαρύνουσα σημασία το “πολιτικό πρόγραμμά” του, το οποίο λειτούργησε ως ο “φάρος” που συσπείρωσε τις λαϊκές μάζες γύρω του; Καμία…
Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ κωδικοποίησε τις προεκλογικές της εξαγγελίες στο “πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης”. Τότε, κάποιες συνιστώσες του το χαρακτήρισαν μάλιστα ως “μεταβατικό πρόγραμμα” για έναν άλλο κόσμο που είναι εφικτός. Στην πραγματικότητα ήταν μια δήθεν τεχνοκρατικά ρεαλιστική πρόταση για κάποιες πλευρές διαχείρισης των κρατικών υποθέσεων, προϊόν προσαρμογής της πολιτικής του ενιαίου ΣΥΝασπισμού στις ανάγκες της εκλογικής μάχης.
Όμως, αυτός ο πολιτικός “ρεαλισμός” αποδείχτηκε πολύ σύντομα, ανέφικτος στις συνθήκες κυριαρχίας των νεοφιλελεύθερων πολιτικών των μνημονίων. Και αυτό το συμπέρασμα έχει περιορισμένη αξία: Το πρόγραμμα δεν είχε σχεδόν καμία πρακτική σημασία τελικά ως προς το πως διαμορφώθηκαν οι πολιτικές σχέσεις εκπροσώπησης/εμπιστοσύνης. Ελάχιστοι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ είχαν διαβάσει το “πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης”. Αν τους ρωτήσεις σήμερα τι έγραφε, οι περισσότεροι ούτε καν θυμούνται την ύπαρξή του. Εξάλλου, ούτε τα επιτελεία του είχαν εμπιστοσύνη σε αυτό το πολιτικό πρόγραμμα. Κανείς από αυτούς που το συνέταξαν και υποσχεθήκαν πως θα το κάνουν πράξη, ασχολήθηκε σοβαρά με αυτό μετά τις εκλογές του Γενάρη…
Το “πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης” ήταν προϊόν εσωτερικής κατανάλωσης: Η μόνη πράγματι χρησιμότητα που είχε, ήταν ότι έκφραζε ένα μικροπολιτικό πλαίσιο συναίνεσης ανάμεσα στις περίφημες “συνιστώσες” του για την πορεία προς τις εκλογές. Όσο για το πόσο τεχνοκρατικά ρεαλιστικό ήταν, υπενθυμίζω την τότε κριτική του Γιάνη Βαρουφάκη που την είχε εκφράσει πριν τις εκλογές του Γενάρη του 15…
Η διαφορετικότητα που κατέγραψε ο ΣΥΡΙΖΑ ως πολιτικό εγχείρημα – στη σχέση με τον ΣΥΝασπισμό (που βολόδερνε πάνω από μια δεκαετία για την κοινοβουλευτική του επιβίωση) – εντοπίζεται στο γεγονός ότι διεκδικώντας την Κυβέρνηση κατάφερε να μετασχηματίσει σε ελπίδα τις διάσπαρτες αντιστάσεις στις πολιτικές του νεοφιλελευθερισμού, σε μια μακρά περίοδο μαζικών κινητοποιήσεων. Ελπίδα που αναδύθηκε αρχικά μέσα από τα δύο βασικά κινηματικά του αναφορικά (που στην πορεία προς την κυβερνητική εξουσία απεμπόλησε), τα οποία του έδωσαν ώθηση και τον έκαναν διακριτό από την υπόλοιπη Αριστερά: το “κοινωνικό φόρουμ” και το “κίνημα των πλατειών”. Η τομή αυτή δεν επιτεύχθηκε με όπλο το «πολιτικό πρόγραμμά» του.
Η πολιτική υπέρβαση που κατέγραψε το “νέο” που έφερε ο ΣΥΡΙΖΑ και άλλαξε το πολιτικό σκηνικό δεν ήταν η πραγμάτωση κάποιου πολιτικού “σχεδίου” σαν αυτά που έχουν τα αριστερά κόμματα στοιβαγμένα στα ράφια των γραφείων τους: ήταν προϊόν της παρέμβασης του λαϊκού παράγοντα στο σύστημα κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης. Σηματοδοτούσε ρήξη/απόρριψη τόσο του χώρου της παραδοσιακής Αριστεράς όσο και ευρύτερα του πολιτικού συστήματος του δικομματισμού – που έγινε στην πραγματικότητα μονοκομματισμός την εποχή των μνημονίων: Οι λαϊκές μάζες κινήθηκαν προς τον ΣΥΡΙΖΑ ως “ευκαιρία” που βρέθηκε μπροστά τους, και όχι ο ΣΥΡΙΖΑ προς αυτές…
Τα “κενά” στην πολιτική που διαμόρφωναν οι μηχανισμοί του ΣΥΡΙΖΑ ήταν τα πραγματικά “καινά” που τον ανέδειξαν ως αξιωματική αντιπολίτευση και στην συνέχεια σε κυβέρνηση τον Γενάρη του 15: Ακριβώς από τις ρωγμές αυτών των “κενών”, εισχώρησε και διαμεσολαβήθηκε πολιτικά ένα μεγάλο τμήμα της λαϊκής αγανάκτησης, η οποία κορυφώθηκε με την παρουσία της στα πολιτικά δρώμενα στο δημοψήφισμα του ΟΧΙ.
Αντί λοιπόν ο ΣΥΡΙΖΑ να διευρύνει αυτά τα “κενά” της πολιτική του και να τους αποδώσει “λόγο”, επιχείρησε να τα συγκαλύψει με την αναδίπλωση του εντός της μήτρας της παραδοσιακής Αριστεράς. Αυτή η στάση – κοινή από όλες τις “συνιστώσες” του ΣΥΡΙΖΑ – αναδεικνύει μια πολιτική ανικανότητα “αυτοπροσδιορισμού” στην συγκυρία, ως προς τα επίδικα του κοινωνικού ανταγωνισμού.
Καταγράφει επίσης την έλλειψη εμπιστοσύνης των “επιτελείων” του προς τα κοινωνικά ερείσματα που τον ανέδειξαν ως διακριτή πολιτική δύναμη που διεκδικεί την κυβερνητική εξουσία: αποκρυσταλλώνεται πρώτα απ’ όλα στο γεγονός ότι δεν μπόρεσε να γίνει “μαζικό κόμμα”. Ο φόβος και η αδυναμία να κατανοήσουν το “νέο” που έφερνε ο ΣΥΡΙΖΑ, οδήγησε τα επιτελεία του στην περιχαράκωση του “υπάρχοντος” απέναντι στην διαφορετικότητα, για να μην διαταραχθεί η “καθαρότητα” της πολιτικής φυλής του. Στην πραγματικότητα, οι φύλαρχοι των συνιστωσών του επιθυμούσαν ως νέα μέλη κλώνους του εαυτού τους για να αναπαραχθούν οι φάρες της φυλής και για τον ΣΥΡΙΖΑ μόνον ψηφοφόρους και οπαδούς.
Τελικά, αυτή η στάση, άνοιξε τον δρόμο στην προεκλογική περίοδο του 15 της ενσωμάτωσης όλων των συστημικών πρακτικών για να διευρυνθεί η εκλογική του πελατεία. Η άλλη παράλληλη πλευρά αυτής της επιλογής, όμως ήταν αυτή που αναδεικνύει ένα άλλο κρίσιμο ζήτημα της μετεξέλιξης του ΣΥΡΙΖΑ, την προετοιμασία για τον μετασχηματισμό της κομματικής εξουσίας σε κυβερνητική: Στα πλαίσια αυτών των επιλογών – ο Τσίπρας ονομάστηκε “εθνικός ηγέτης” και οριστικοποιήθηκε η μετατροπή του ΣΥΡΙΖΑ σε καθαρά αρχηγικό κόμμα, μια δομή κομματικής εξουσίας που δεν διέφερε σε τίποτα από τα άλλα αστικά κοινοβουλευτικά κόμματα…
Ας δούμε την σημασία της ανατροπής του ΟΧΙ.
Οι Αριστεροί αρέσκονται πολλές φορές να κοιτάζουν την εικόνα τους στον πολιτικό τους καθρέπτη και να βγάζουν συμπεράσματα απ’ αυτήν. Η ανατροπή του δημοψηφίσματος του ΟΧΙ είναι μια υπόθεση που δεν αφορά κυρίως στην Αριστερά αλλά στην αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία: Η ανατροπή του δημοψηφίσματος ανέδειξε ότι ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν “δημοκρατικό” κόμμα, ούτε καν με την έννοια της αστικής δημοκρατίας…
Αυτή η κορυφαία απαξίωση της “αστικής δημοκρατίας” στην χώρα μας – από την μεταπολίτευση και μετά – δεν έγινε από την δεξιά, αλλά από την κυβερνώσα αριστερά με την θεσμική εκτροπή της ακύρωσης της λαϊκής θέλησης, όπως αυτή εκφράστηκε από το δημοψήφισμα του ΟΧΙ. Συντελέστηκε τη στιγμή της πιο μεγάλης ταξικής πόλωσης στην χώρα μας την εποχή της μεταπολίτευσης. Παρέπεμπε ως θεσμική εκτροπή στο ιουλιανό πραξικόπημα του 1965, μόνο που εδώ ο “πραξικοπηματίας” δεν ήταν ο βασιλιάς αλλά ο “Αριστερός” Αλέξης…
Η απαξίωση αυτή θα είχε αποτραπεί αν ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν απλά ένα κόμμα, όπου η λήψη παρόμοιων κρίσιμων αποφάσεων λαμβάνεται από τα “μέλη” του και όχι από τα “επιτελεία” του. Αν είχε τεθεί τότε σε εσωκομματική ψηφοφορία η έγκριση της συμφωνίας με τους δανειστές, το αποτέλεσμα θα ήταν και πάλι ΟΧΙ…
Δεν θα αναφερθώ εδώ καθόλου στα παρακάνω (4), (5), (6) και (7) είναι είναι ιδιαίτερα θέματα από την ομιλία του Χρήστου Λάσκου, γιατί το καθένα ξεχωριστά χρήζει ιδιαίτερης συζήτησης:
4. Για το ΚΚΕ.
https://youtu.be/uz9OANRnMZw&t=1101
5. Για το ΜέΡΑ25 και τη συμμαχία που στήθηκε με αφορμή τις εκλογές.
https://youtu.be/uz9OANRnMZw&t=1209
6. Το ενδιαφέρον της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς.
https://youtu.be/uz9OANRnMZw&t=1297
σεχταρισμός
7. Οι ενιαιομετωπικές λογικές ως απάντηση για την έξοδο από την κρίση της Αριστεράς.
https://youtu.be/uz9OANRnMZw&t=1342
Μια παρατήρηση μόνον για το τελευταίο:
8. Τα πράγματα μπορούν να γίνουν αλλιώς πάντοτε…
https://youtu.be/uz9OANRnMZw&t=1531
Ο Χρήστος Λάσκος χρησιμοποιεί το παράδειγμα μιας κινηματογραφικής ταινίας για να καταδείξει αυτή την δυνατότητα. Κατά την γνώμη μου ο πολιτικός λόγος θα πρέπει να έχει το “θράσος” που απαιτείται στο να γράφουμε κριτική για μια ταινία που δεν έχουμε δει! Η ερμηνεία και η ανάλυση των “συμβάντων” είναι υπόθεση των ιστορικών. Ο πολιτικός λόγος αξιολογείται από το κατά πόσο έχει την ικανότητα να προηγείται αυτών.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου