Η ιαματική-ψυχαγωγική επίδραση της κάνναβης

Αναδημοσίευση από την "εφημερίδα των συντακτών"

του Σπύρου Μανουσέλη

Kυκλοφόρησε πριν από δύο εβδομάδες στις ΗΠΑ η πληρέστερη, μέχρι σήμερα, μελέτη για τις επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία της κατανάλωσης μαριχουάνας ή χασίς.

Μια ογκώδης έκθεση που δημοσιεύτηκε από την Αμερικανική Ακαδημία Επιστημών (National Academie of Sciences), στις σελίδες της οποίας αναλύονται λεπτομερώς και συγκριτικά τα δεδομένα που προέκυψαν από περισσότερα από 10 χιλιάδες ειδικά επιστημονικά άρθρα, τα οποία δημοσιεύτηκαν από το 1999 μέχρι σήμερα!

Επομένως, η συγκεκριμένη έκθεση είναι η πλέον αξιόπιστη ανάλυση που διαθέτουμε για τις ψυχοσωματικές επιπτώσεις από την κατανάλωση μαριχουάνας ή χασίς από τον άνθρωπο.

Αξίζει, λοιπόν, να παρουσιάσουμε τα βασικά συμπεράσματα αυτής της εκτενούς έρευνας αφού μας προσφέρει αρκετά έγκυρη και τεκμηριωμένη απάντηση στο ερώτημα αν όντως η χρήση της κάνναβης για ιατρικούς ή ευφορικούς σκοπούς έχει τις βλαπτικές συνέπειες που προσδιορίζουν οι υφιστάμενοι νόμοι.

Πράγματι, τις τελευταίες δεκαετίες η επιστήμη άρχισε -πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία- να κατανοεί την ακριβή χημική δομή και τη βιολογική δράση των ενεργών συστατικών της κάνναβης (οι λεγόμενες «τετραϋδροκανναβινόλες») και κυρίως να εξηγεί τη θεραπευτική τους επίδραση.

Ομως, ακόμη πιο εντυπωσιακή είναι η σχετικά πρόσφατη ανακάλυψη ότι κάθε φυσιολογικός ανθρώπινος εγκέφαλος παράγει καθημερινά ουσίες παρόμοιες με τα ενεργά συστατικά που υπάρχουν στη μαριχουάνα και στο χασίς.

Πράγματι, σύμφωνα με την έκθεση, η ευεργετική και ενίοτε ιαματική δράση της μαριχουάνας ή του χασίς εξηγείται επαρκώς από το γεγονός ότι κάθε φυσιολογικός ανθρώπινος εγκέφαλος παράγει καθημερινά ουσίες παρόμοιες με τα ενεργά συστατικά που υπάρχουν στο φυτό κάνναβη.

Αυτές οι ενδογενείς ρυθμιστικές και ψυχοδραστικές ουσίες ονομάζονται «ενδοκανναβινοειδή» και επιτελούν τις ίδιες ακριβώς λειτουργίες με τα εξωγενή φυτικά κανναβινοειδή που εισβάλλουν στον εγκέφαλό μας όταν καταναλώνουμε μαριχουάνα ή χασίς.

Μάλιστα, όπως διαπίστωσαν, τα φυτικά κανναβινοειδή, και ειδικότερα η Δ-9-τετραϋδροκανναβινόλη ή THC, η οποία θεωρείται ο βασικός υπαίτιος για τις αναλγητικές και ευφορικές λειτουργίες της κάνναβης, επιδρά στα ίδια ακριβώς εγκεφαλικά κέντρα όπου δρουν τα ενδοκανναβινοειδή, και με τον ίδιο ακριβώς βιοχημικό μηχανισμό.

Η βασική διαφορά έχει να κάνει με τα επίπεδα συγκέντρωσης: τα ενδοκανναβινοειδή παράγονται σε πολύ μικρότερες ποσότητες και δρουν πολύ πιο επιλεκτικά απ’ ό,τι τα ενεργά συστατικά της μαριχουάνας και του χασίς.

Μολονότι λοιπόν ο ακριβής βιοχημικός και νευρολογικός μηχανισμός δράσης των ενεργών συστατικών του φυτού κάνναβη άρχισε να αποκαλύπτεται μόνο τα τελευταία χρόνια, οι θεραπευτικές και ευφορικές ιδιότητές του ήταν γνωστές στους απλούς ανθρώπους αλλά και στους απροκατάληπτους γιατρούς κυριολεκτικά από χιλιετίες.

Πώς, ωστόσο, απαντά η συγκεκριμένη έκθεση στο επίμαχο ιατρικό και νομικό ερώτημα: άραγε, η ελεγχόμενη, δηλαδή σχετικά περιορισμένη αλλά σταθερή κατανάλωση μαριχουάνας ή χασίς είναι πάντοτε βλαπτική;

Και δημιουργεί στον χρήστη μια κατάσταση ψυχοσωματικής εξάρτησης, όπως συμβαίνει με τα οπιούχα ναρκωτικά (όπιο, μορφίνη, ηρωίνη);

Τα υπέρ και τα κατά

Εδώ και χρόνια, υπάρχει έντονη διένεξη μεταξύ των ειδικών για το αν η ινδική κάνναβη θα έπρεπε να συγκαταλέγεται -από ιατρική και νομική άποψη- στις επωφελείς φαρμακευτικές ουσίες ή αν, αντίθετα, η παρατεταμένη χρήση της ενέχει σοβαρούς κινδύνους για την υγεία των χρηστών;

Ενα ιδιαίτερα επίκαιρο -και πολιτικά- ερώτημα, δεδομένου ότι, εδώ και πολλά χρόνια, σε έναν μεγάλο αριθμό Πολιτειών των ΗΠΑ, στον Καναδά αλλά και σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες η ιατρική-θεραπευτική χρήση και άρα η ελεύθερη πώληση της μαριχουάνας σε ενηλίκους θεωρείται νόμιμη.

Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι η γειτονική Ιταλία. Μήπως ήρθε η ώρα για τη νομιμοποίησή της και στην Ελλάδα;

Σύμφωνα με αυτή την πρόσφατη και πληρέστατη έκθεση, η μαριχουάνα είναι ένα αποτελεσματικό αναλγητικό φάρμακο που δρα πολύ αποτελεσματικά, άμεσα και κυρίως χωρίς επιπλοκές σε χρόνιους πόνους από μια σειρά σοβαρών σωματικών παθήσεων.

Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα διαθέσιμα κλινικά δεδομένα, η απάντηση πρέπει να θεωρείται πλέον τελεσίδικη: η κάνναβη είναι ένα φάρμακο εξίσου αποτελεσματικό αλλά πολύ πιο ασφαλές από τα διάφορα οπιοειδή.

Συνεπώς, η ελεύθερη συνταγογράφησή της πρέπει να θεωρείται όχι απλά νόμιμη αλλά και ιατρικά επιβεβλημένη σε δύο τουλάχιστον κατηγορίες ασθενών: σε σοβαρά πάσχοντες, όπως επιληπτικούς, καρκινοπαθείς, φορείς του ιού HIV σε τελικό στάδιο κ.ά., καθώς και σε εκείνους που υποφέρουν από ψυχοσωματικές παθήσεις, για τις οποίες δεν υπάρχει ακόμη κάποια αποτελεσματική θεραπεία.

Επίσης, σύμφωνα με την έκθεση, υπάρχουν «ασαφείς ενδείξεις» ότι η ιατρική κάνναβη συμβάλλει στη βελτίωση του ύπνου ορισμένων ασθενών.

Ενώ, λοιπόν, όλο και περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν με την απελευθέρωση της καλλιέργειας αλλά και με την ιατρική-ιαματική χρήση της μαριχουάνας, οι περισσότεροι είναι αντίθετοι στο να διατίθεται ελεύθερα στους πάντες, π.χ. να πωλείται νόμιμα σε καφέ ή, γιατί όχι, στα σουπερμάρκετ.

Πώς όμως δικαιολογούν οι τελευταίοι τις αντιρρήσεις τους;

Ενώ δεν έχει καταγραφεί ούτε ένας θάνατος από κατάχρηση ή υπερβολική δόση μαριχουάνας, υποστηρίζουν ότι οι μακροχρόνιοι χρήστες είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν πνευμονίες και αναπνευστικά προβλήματα.

Οι γυναίκες που εξακολουθούν να κάνουν συστηματικά χρήση κάνναβης ενδέχεται να γεννήσουν ολιγοβαρή βρέφη.

Υπάρχει, τέλος, αυξημένη πιθανότητα ατυχήματος όταν οδηγούν αυτοκίνητο ή μηχανή.

Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή η έκθεση δεν επιβεβαιώνει τις υποψίες ότι οι συστηματικοί καπνιστές διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να εκδηλώσουν ψυχώσεις ή σχιζοφρένεια, ενώ θεωρούνται υπερβολικοί ή ατεκμηρίωτοι οι φόβοι ότι η χρήση κάνναβης επιδεινώνει τις μνημονικές και νοητικές λειτουργίες.