Αναρτήσεις
Αναδημοσίευση από την "αυγή"
Του Γιάννη Μηλιού
Η επίσκεψη του Άνχελ Γκουρία, επικεφαλής του ΟΟΣΑ, στην Ελλάδα σηματοδοτεί ένα σημείο καμπής στην πορεία της κρίσης. Για πρώτη φορά ένας διεθνής οργανισμός (και μάλιστα αυτός που περιλαμβάνει το σύνολο των αναπτυγμένων χωρών του πλανήτη) τοποθετείται σαφώς και δημοσίως υπέρ του κουρέματος του ελληνικού δημόσιου χρέους, ως μόνης λύσης για τη βιωσιμότητά του. Αυτό το «σήμα» μας δείχνει ότι η ανάγκη για κούρεμα του χρέους ωριμάζει: «Η πρότασή μας είναι όσο πιο σύντομα, τόσο καλύτερα!» υποστήριξε ο Γκουρία. Γίνεται φανερό ότι η ρητορεία της γερμανικής αλλά και της ελληνικής πλευράς που τονίζουν στο προσκήνιο ότι δεν υπάρχει καμία ανάγκη κουρέματος, και άρα καμία πιθανότητα νέας δανειακής σύμβασης, αποτελούν μέρος μιας επικοινωνιακής τακτικής, η οποία στοχεύει στη συνέχιση του εκβιασμού απέναντι στην πλειοψηφία της ελληνικής και της ευρωπαϊκής κοινωνίας για τη διαιώνιση της λιτότητας.
Οι δύο πολιτικές προτάσεις, από τη μία πλευρά της ευρωπαϊκής πολιτικής ελίτ και από την άλλη αυτή που εκφράζεται εμμέσως από το ΔΝΤ και ρητώς από τον επικεφαλής του ΟΟΣΑ, είναι λοιπόν προς το παρόν διαφορετικές σχετικά με τον τρόπο επίλυσης της κρίσης χρέους των κρατών της Ευρώπης. Όπως όμως είχα σημειώσει και σε άρθρο μου στην Αυγή με τίτλο «Μεταξύ δύο εκβιασμών, μόνη λύση η απόδραση»1 ακριβώς πριν έναν χρόνο, οι διαφορές ανάμεσα σε αυτές τις δύο πολιτικές προτάσεις είναι λιγότερο σημαντικές από τις ομοιότητές τους.
Η ομοιότητα ανάμεσά τους, που τις κατηγοριοποιεί στο ίδιο στρατόπεδο, περιγραφόταν ως εξής: «Η πρόταση Μέρκελ [...] είναι η συνέχιση της υφεσιακής πολιτικής λιτότητας ακριβώς όπως αυτή εφαρμόζεται σήμερα. Η πρόταση του ΔΝΤ είναι κούρεμα ώστε να διαμορφωθούν οι συνθήκες για επανένταξη της Ελλάδας στις "αγορές", κάτι όμως που ως αντάλλαγμα θα απαιτεί επίσης δρακόντεια μέτρα λιτότητας. Οπότε; Ποια είναι η διαφορά από τη σκοπιά του εργαζόμενου/άνεργου στην Ελλάδα; Καμία!»2. Εντούτοις, «η πρόταση του ΔΝΤ εμπλέκει αντικειμενικά και τους εργαζόμενους/άνεργους των άλλων ευρωπαϊκών κρατών. Το κούρεμα του ελληνικού χρέους δεν θα επιβαρύνει ιδιαίτερα τον προϋπολογισμό των κρατών αυτών, αλλά θα είναι μόνο η αρχή. Θα ακολουθήσουν κι άλλα κουρέματα αν συμβεί το ελληνικό, γεγονός που αντικειμενικά θα θέσει σε ολόκληρη την Ευρώπη το ερώτημα 'ποιος πληρώνει την κρίση'»3. Η αγωνία της γερμανικής και της ελληνικής πλευράς να μην τεθεί αυτή τη στιγμή το θέμα του κουρέματος έχει να κάνει με αυτήν ακριβώς την πτυχή του ζητήματος.
Για τον ίδιο λόγο, αντίθετα από Γερμανούς και Έλληνες μνημονιακούς, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ταχθεί από πολύ νωρίς υπέρ της τεχνικής λύσης του κουρέματος. Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ όμως έχει δύο πολύ μεγάλες διαφορές από αυτήν του ΟΟΣΑ (και του ΔΝΤ): α) Συνδέει την αποπληρωμή του υπόλοιπου χρέους με τη ρήτρα ανάπτυξης, κάτι που βασίζεται στην ιστορική εμπειρία αντιμετώπισης του γερμανικού χρέους το 1953 και β) θέτει ως απολύτως αναγκαία συνθήκη την άμεση κατάργηση της λιτότητας, την αναδιανομή του πλούτου και το σχέδιο παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης.
Οι διαφορές αυτές εκφράζονται ξεκάθαρα στο άρθρο του Αλέξη Τσίπρα στην Guardian4 με τον χαρακτηριστικό τίτλο: «Η λιτότητα σπέρνει τον όλεθρο, αλλά η Αριστερά μπορεί να ενωθεί για να χτίσει μια καλύτερη Ευρώπη». Η διαφορά ανάμεσα σε μια πολιτική πρόταση που επικεντρώνεται μόνο στο τεχνικό ζήτημα μείωσης του χρέους (μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο έχουν γίνει 189 αναδιαρθρώσεις δημόσιου χρέους) και στην πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία θεωρεί ότι η μείωση του χρέους θα έχει αποτέλεσμα μόνο αν αποτελεί μέρος μιας άλλης προσέγγισης του κοινωνικού ζητήματος, συμπυκνώνεται στην ακόλουθη πρόταση αυτού του άρθρου: «Η Ευρώπη χρειάζεται ένα μέτωπο κατά της λιτότητας και της ύφεσης, ένα κίνημα αλληλεγγύης για τους εργαζόμενους σε Βορρά και Νότο, που θα διαμορφώσει ένα σύμφωνο για τη δημοκρατία, την ανάπτυξη και την κοινωνική δικαιοσύνη»5.
Από όλα τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι η διαφορά που εμφανίζεται σήμερα ανάμεσα στον ΟΟΣΑ και την Ε.Ε. αφορά την τακτική. Η τακτική διαφορά όμως συγκαλύπτει τη στρατηγική σύμπλευση.
Η σημερινή δημόσια τοποθέτηση της ελληνικής κυβέρνησης στο στρατόπεδο που δεν συζητά ακόμη τη μείωση του χρέους πρέπει βέβαια να γίνεται αντικείμενο κριτικής. Η κύρια διαφορά όμως της πολιτικής πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ αφορά τον πυρήνα της στρατηγικής, την κατάργηση των πολιτικών λιτότητας. Για τον λόγο αυτό, αν η σημερινή κυβέρνηση προλάβει να ανοίξει το ζήτημα της μείωσης του χρέους, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα συνταχθεί μαζί της. Η κυβέρνηση είναι πιθανόν να παραστήσει ότι διαπραγματεύεται μια μείωση του χρέους όταν η πλευρά των δανειστών θα έχει ήδη αποφασίσει ότι έφτασε αυτή η ώρα. Η κυβέρνηση θα παριστάνει τότε ότι αναγκάζεται να αποδεχτεί νέα μέτρα αλλά και τη θεσμική μονιμοποίηση της λιτότητας, ενώ αυτός θα είναι ο προσυμφωνημένος πραγματικός κοινός στόχος της με τους δανειστές. Ο ΣΥΡΙΖΑ και ο ελληνικός λαός θα είναι απέναντί της και τότε, όπως τώρα.
1 Αυγή, 25/11/2012
2 όπ.π.
3 όπ.π.
4 Αλ. Tsipras, "Austerity is wreaking havoc, but the left can unite to build a better Europe", The Guardian, 27/11/2013.
Financial Times:
ΑπάντησηΔιαγραφή«Ο ΟΟΣΑ προβλέπει ότι το ελληνικό χρέος θα σταθεροποιηθεί στο 160% του ΑΕΠ το 2020. Η ΕΕ και το ΔΝΤ στηρίζουν όλα τα δεδομένα του προγράμματος διάσωσης στο στόχο να είναι 124% του ΑΕΠ. Μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια, η Ελλάδα ή θα χρεοκοπήσει ή θα εξέλθει από το ευρώ ή και τα δύο. Η τακτική της ΕΕ να εθελοτυφλεί και να δίνει παρατάσεις στα δάνεια με μεγαλύτερες διάρκειες και χαμηλότερα επιτόκια, φτάνει στο φυσικό της τέλος».
1 . Τι είναι " τέλος της λιτότητας " στην κοινωνία όπως έγινε ? Το " όχι άλλα μέτρα " ? Η κατάργηση μέτρων ? Ποιων ? Η ανάσχεση της φτώχειας και της ανεργίας ? Πώς ? Αυτά πρέπει να τα λέμε λίγο πιο συγκεκριμένα .
ΑπάντησηΔιαγραφή2 . Υπάρχουν κάποιοι ομόκεντροι νεοφιλελεύθεροι μύθοι .
α ) το πρόβλημα είναι το έλλειμμα , που είναι απόδειξη ... σπατάλης κλπ
β ) το πρόβλημα είναι η βιωσιμότητα του χρέους .
Ο Μηλιός αντιμετωπίζει με έναν ορισμένο τρόπο τον δεύτερο , αλλά όχι τον πρώτο γιατί αντιλαμβάνεται πως το πλαίσιο της ΟΝΕ , της ΕΚΤ και της ΕΕ δεν επιτρέπει ελλείμματα , και ας είναι στοιχειώδης αρχή της οικονομικής σκέψης που δεν εκπορεύεται από τους ταλιμπαν του νεοφιλελευθερισμού ότι τα ελλείμματα και τα χρέη είναι το αίμα της αγοράς .
3 . Εκτός από την μη αντιμετώπιση του μύθου των ελλειμμάτων αυτό το σκεπτικό παρουσιάζει ακόμα ένα βασικό πρόβλημα .
Αναγνωρίζει την ανάγκη προσαρμογής . Αυτό είναι σωστό , με όρους κρατικής διαχείρισης , η κάλυψη του κενού ανταγωνιστικότητας είναι μπροστά μας .
Υπάρχουν 4 τρόποι για αυτό . Μάλλον 3 + 1 .
α ) με κοινωνική συντριβή της περιφέρειας , των χωρών που κάνουν την προσαρμογή . Αυτό που λέμε μνημόνιο .
β ) με αλληλέγγυα ΟΝΕ , πρώτα και κύρια με στήριξη της αγοραστικής δύναμης στο κέντρο και αναπτυξιακή ανακύκλωση πλεονασμάτων ( στην θέση της σημερινής τους ανακύκλωσης σαν αναδιαρθρωτικά κονδύλια της χρεοκοπίας και της προγενέστερης τους ανακύκλωσης σαν επιδότηση των εξαγωγών του κέντρου )
γ ) με σπάσιμο της ΟΝΕ , ζώνες εντός της κλπ , αυτό που έχει κωδικοποιηθεί σαν " συντεταγμένη αποδέσμευση " , με την έξοδο να μην σημαίνει την πλήρη εμπορική ρήξη , την πλήρη ακύρωση του χρέους , συνεπώς να συνοδεύεται με συναλλαγματική στήριξη . Είναι κάτι που έχεις επιχειρήματα να το διαπραγματευτείς , χωρίς να είναι και συνταγή δεδομένης επιτυχίας . Σε κάθε περίπτωση πρέπει να είσαι έτοιμος και για το επόμενο .
δ ) αυτό που λέμε άμεση μονομερή έξοδο , με μια πλατιά λαϊκή συσπείρωση γύρω από μια λογική , πρώτα και κύρια , εθνικής παραγωγής - κατανάλωσης .
Ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να μας πείσει ( μάλλον και τον εαυτό του ) ότι το μοναδικό σενάριο είναι το β. Χωρίς να μας λέει πως θα γίνει , ποια διάταξη πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων στην Ελλάδα , θα ζητήσει τι , πάνω σε ποια διάταξη κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων στην Γερμανία . Είναι το σημείο που ο Μηλιός πρέπει να θυμηθεί την "πολιτική στο τιμόνι ".
4 . Είναι καθαρό ότι μια αριστερή γραμμή κρατικής διαχείρισης δεν θα πάει στους δανειστές , την ΕΕ , και όπου πάει να πει πχ αναλύσεις για την κρίσης υπεσυσσώρευσης .
Είναι επίσης σαφές ότι θα πάει . Κάποια διαπραγμάτευση θα γίνει .
Το πρόβλημα είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πολιτικά ασαφής ( ποια ταξική συμμαχία , ποια αριστερά , και ποιες άλλες πολιτικές δυνάμεις , αν μπορούν να υπάρξουν , και γιατί μπορεί , μιας και συμμαχίες με αστικές δυνάμεις τύπου σοσιαλδημοκρατίας ή λαϊκής δεξιάς μάλλον ακυρώνουν την αριστερή γραμμή και την προσπάθεια της αριστεράς να εκφράσει πλατιές μάζες )
5 . Με δεδομένα το ότι ο σ Μηλιός δεν απαντάει στα βασικά μιας αριστερής διαχείρισης , ότι δεν σπάει τους κυρίαρχους μύθους στα άμεσα , η απαίτηση σε αυτό το άρθρο να μπουν στοιχεία για την ανάγκη της σοσιαλιστικής στρατηγικής απέναντι στην κρίση υπεσυσσώρευσης είναι πολυτέλεια .
δεν πρέπει πάντως να μας διαφεύγει και αυτό . Δεν θέλουμε να επαναφέρουμε την κανονικότητα , αλλά να βρούμε συνολικά το " αλλιώς " .
Πάλι όμως καταλήγουμε στην πολιτική . Κατσέλη , Καμένος , Σουλτς , με τέτοιους όρους , με τους βασικούς πόλους που έχουν προκύψει σαν σύμμαχοι του ΣΥΡΙΖΑ σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο , η συζήτηση για τον σοσιαλισμό δεν λείπει .
" κάποιος σύντροφος "