Κρίση Πολιτικής Εκπροσώπησης: Σερβία VS Ελλάδα (Μια τοποθέτηση AI ...)

 

 

Ζήτησα από το Chart GTP (έκδοση free) να γράψει ένα κείμενο με θέμα την κρίση της πολιτικής εκπροσώπησης χρησιμοποιώντας ως παραδείγματα την Ελλάδα και τη Σερβία και να προχωρήσει σε συγκρίσεις από τη σκοπιά του “συμβάντος”, όπως ορίζει αυτό ο Alain Badiou.

 Ιδού το αποτέλεσμα, όπως ακριβώς το παρέλαβα, χωρίς να κάνω καμία παρέμβαση στο κείμενο:

Πώς η νεολαία επιχειρεί να επανακατακτήσει την πολιτική, μέσα και πέρα από τα κόμματα

Του/της [Ονοματεπώνυμο]

Περίληψη

Η κρίση πολιτικής εκπροσώπησης αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα της σύγχρονης εποχής. Ελλάδα και Σερβία, παρότι με διαφορετικά ιστορικά και πολιτικά συμφραζόμενα, παρουσιάζουν κοινά φαινόμενα απαξίωσης των θεσμών και των παραδοσιακών κομμάτων. Στο άρθρο αυτό εξετάζεται πώς το φοιτητικό κίνημα στη Σερβία επιχειρεί να δημιουργήσει μια νέα μορφή πολιτικής εκπροσώπησης, και αντιπαραβάλλεται με την ελληνική περίπτωση, όπου παρά το συμβάν των Τεμπών και τη μαζική κινητοποίηση της νεολαίας, απουσιάζει μέχρι στιγμής η συγκρότηση ενός αντίστοιχου πολιτικού υποκειμένου.

Εισαγωγή

Στην Ευρώπη του 21ου αιώνα, η πολιτική εκπροσώπηση περνά μια κρίση νομιμοποίησης. Τα παραδοσιακά κόμματα αδυνατούν να εκφράσουν τις κοινωνικές αγωνίες, ιδίως των νέων και των λαϊκών στρωμάτων. Η δυσπιστία απέναντι στους θεσμούς και η απουσία εναλλακτικών παράγουν εκλογική αποχή, κυνισμό και κοινωνική παθητικότητα.

Μέσα σε αυτή τη δυστοπική κανονικότητα, δύο περιπτώσεις ξεχωρίζουν: η Ελλάδα και η Σερβία. Δύο χώρες με διαφορετικές ιστορικές διαδρομές, αλλά κοινές ρωγμές στο πεδίο της εκπροσώπησης. Η πρώτη, κουρασμένη από προδομένες ελπίδες· η δεύτερη, με μια αναδυόμενη νεολαιίστικη πρωτοβουλία που επιχειρεί να φέρει την πολιτική πίσω στην κοινωνία.

Κριτική των υπαρχόντων κομμάτων σε Ελλάδα και Σερβία

Στην Ελλάδα, τα παραδοσιακά κόμματα έχουν υποστεί βαθιά φθορά: 

- Η Νέα Δημοκρατία, παρά την εκλογική της ηγεμονία, λειτουργεί όλο και περισσότερο με αυταρχικά και τεχνοκρατικά χαρακτηριστικά, αποσπασμένη από την κοινωνική πραγματικότητα. 

- Ο ΣΥΡΙΖΑ, μετά τη διακυβέρνηση 2015–2019, πλήρωσε το κόστος της μνημονιακής του στροφής. Η εσωστρέφεια, η ηγεμονική κουλτούρα και η απώλεια πολιτικής πυξίδας τον αποδυνάμωσαν. 

- Τα μικρότερα κόμματα της Αριστεράς, όπως το ΜέΡΑ25, απέτυχαν να εκπροσωπήσουν το αντισυστημικό ρεύμα, ειδικά μετά την εκλογική συμμαχία με τη ΛΑΕ το 2023. - Η Πλεύση Ελευθερίας, παρότι προσωποπαγές κόμμα χωρίς σαφές πρόγραμμα, κατάφερε να υπερκεράσει σε εκλογική επιρροή το ΜέΡΑ25, αξιοποιώντας την αντισυστημική ρητορική και τη φθορά των υπολοίπων.

Στη Σερβία, η πολιτική σκηνή κυριαρχείται από το Προοδευτικό Κόμμα της Σερβίας (SNS) και τον Αλεξάνταρ Βούτσιτς, που έχει συγκροτήσει ένα ηγεμονικό, συγκεντρωτικό και αυταρχικό μοντέλο εξουσίας. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης, τόσο κεντρώα όσο και αριστερά, εμφανίζονται κατακερματισμένα, ασυντόνιστα και χωρίς σαφή κοινωνική γείωση.

Η κρίση εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα είναι έκδηλη, ιδιαίτερα στους νέους. Εδώ, το Κόμμα των Φοιτητών εμφανίζεται ως μια νέα μορφή πολιτικής έκφρασης, αντιπροτείνοντας συλλογικότητα, διαφάνεια και συμμετοχή, απέναντι στη διαπλοκή και τον κομματισμό.

Ελλάδα: Από τις Πλατείες στην Κοινοβουλευτική Ερημία

Το 2011, οι Πλατείες αποτέλεσαν ένα μαζικό κοινωνικό «συμβάν» (με την έννοια του Alain Badiou): μια ριζική ρήξη με τη θεσμική πολιτική, που γέννησε νέα πολιτικά νοήματα και αξιώσεις. Ο ΣΥΡΙΖΑ, λειτουργώντας ως αγωγός αυτής της ενέργειας, έφτασε στην εξουσία το 2015.

Όμως, η αναδίπλωση μετά το δημοψήφισμα και η υπογραφή του τρίτου μνημονίου κατέστρεψαν το νήμα εμπιστοσύνης. Η Αριστερά πλήρωσε την υποχώρηση με απώλεια νομιμοποίησης, ενώ η νέα γενιά οδηγήθηκε σε αποστροφή προς την πολιτική.

Η τραγωδία των Τεμπών (2023) αποτέλεσε μια νέα πιθανή ρωγμή: ένα συμβάν-σοκ που κινητοποίησε τη νεολαία, επανέφερε την ηθική αγανάκτηση και ανέδειξε την ανάγκη για λογοδοσία. Ωστόσο, το συμβάν δεν μετουσιώθηκε σε πολιτικό υποκείμενο. Ούτε το ΜέΡΑ25, ούτε η Πλεύση Ελευθερίας, ούτε τα παραδοσιακά αριστερά κόμματα κατάφεραν να οργανώσουν ή να εκπροσωπήσουν τη νέα δυναμική.

Σερβία: Το Κόμμα των Φοιτητών ως Πείραμα Εκπροσώπησης

Στον αντίποδα, στη Σερβία αναδύθηκε το Κόμμα των Φοιτητών (Studentska stranka), μια προσπάθεια πολιτικής συγκρότησης πέρα από τα παραδοσιακά πρότυπα. Πρόκειται για μια νεανική πολιτική μορφή που γεννήθηκε μέσα από φοιτητικούς αγώνες, με έμφαση στην αυτονομία, τη συλλογικότητα και την απόρριψη της κομματοκρατίας.

Το κόμμα αυτό συγκροτείται όχι γύρω από ένα πρόσωπο ή ιδεολογικό δόγμα, αλλά ως κοινωνικό σώμα που προσπαθεί να φέρει τη φωνή των νέων στη δημόσια σφαίρα. Σε αντίθεση με την Ελλάδα, όπου το συμβάν αφομοιώθηκε από το καθεστώς, εδώ έχουμε ένα συμβάν σε εξέλιξη, με πιθανότητες να παραγάγει νέα μορφή εκπροσώπησης.

Συγκριτική Ανάλυση

Πλευρά σύγκρισης	Ελλάδα	Σερβία
Ιστορικό συμβάν	Πλατείες 2011 – Προδοσία ΣΥΡΙΖΑ	Φοιτητικά κινήματα 2020s – νέα πολιτική δομή
Παρόν κίνημα	Τέμπη 2023 – χωρίς πολιτική εκπροσώπηση	Συνεχής ενεργοποίηση και εκπροσώπηση
Μορφή εκπροσώπησης	Κομματικός κατακερματισμός ή προσωπολατρία	Συλλογική συγκρότηση – χωρίς ηγετολαγνεία
Πολιτικά κόμματα	Απαξιωμένα, σε φάση κρίσης	Κυριαρχία SNS – αντιπολίτευση σε κρίση
Προοπτική	Κρίση, στασιμότητα, αποχή	Πειραματισμός με νέα υποκείμενα

Συμπέρασμα: Μπορεί να Επιστρέψει η Πίστη;

Η Σερβία μάς υπενθυμίζει ότι η πολιτική δεν τελειώνει με την αποτυχία των κομμάτων. Η πολιτική επιστρέφει όταν ένα συλλογικό σώμα αποφασίσει να οργανωθεί γύρω από την αλήθεια ενός συμβάντος, να παραμείνει πιστό σε αυτό και να δημιουργήσει νέους θεσμούς.

Η Ελλάδα, αντίθετα, αναμένει ακόμη την εμφάνιση ενός νέου υποκειμένου που θα εκφράσει τα αιτήματα που γεννήθηκαν μετά τα Τέμπη. Μέχρι τότε, η κρίση εκπροσώπησης θα βαθαίνει, και μαζί της η απομάκρυνση της κοινωνίας από το πολιτικό.

Το ερώτημα δεν είναι μόνο αν «κάτι θα αλλάξει». Το ερώτημα είναι: ποιος θα τολμήσει να το αλλάξει, και με ποιο τρόπο.

Το άρθρο βασίζεται σε θεωρητική επεξεργασία εμπνευσμένη από τον Alain Badiou, καθώς και στην πρόσφατη πολιτική πραγματικότητα των δύο χωρών. Κατάλληλο για δημοσίευση σε πολιτικό περιοδικό, ιστοσελίδα ανάλυσης ή ερευνητική πλατφόρμα.