του Κωνσταντίνου Ηροδότου
Καθώς διανύουμε το έτος εορτασμού των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση, η έκδοση Πώς συλλογάται ο Ρήγας; του Δημήτρη Ψαρρά αποτελεί μια αφετηρία όχι μόνο για να προσεγγίσουμε τη μορφή του Ρήγα Βελεστινλή αλλά και για να ξανασκεφτούμε τους τρόπους συγκρότησης της δημόσιας σφαίρας, άλλοτε και τώρα.
Σημαντικό εμπόδιο για την κατανόηση του παρελθόντος είναι η καταφυγή στην ερμηνεία του «déjà vu», του ήδη ιδωμένου: εξετάζοντας ένα ζήτημα του παρελθόντος τείνουμε εύκολα να το θεωρήσουμε ήδη γνωστό, να το αναλύσουμε με ήδη οικείους και προδιαγεγραμμένους όρους, αποφεύγοντας έτσι να αναμετρηθούμε με ομιχλώδη και, άρα, ανοίκεια ερωτήματα. Ο Ρήγας χάνεται στους θρύλους των προεπαναστατικών χρόνων. Η πρόσληψη του έργου του συχνά επιβεβαιώνει τελετουργικά την αυτοαναφορική λειτουργία του έθνους κράτους ως προς το ελληνικό και ορθόδοξο κέντρο του. Η εορταστική αυτή χειρονομία της επανάληψης λειαίνει τις διαφορές, κρύβει τα χαμένα ενδεχόμενα, σφυρηλατεί τις ράγες μιας ενιαίας ιστορικής αφήγησης. Δεν αναδεικνύει, όμως, το παραμικρό για τη δημόσια σφαίρα της εποχής του Ρήγα και για τον τρόπο με τον οποίο ο ίδιος στοχάστηκε και έδρασε -μαζί με άλλους και εναντίον άλλων, ασφαλώς.