Ανακατατάξεις στον χώρο της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς;

1. Η ήττα της Αριστεράς την εποχή των μνημονίων

Σε συνθήκες ήττας, στο εσωτερικό των πολιτικών μηχανισμών, είναι φυσικό να εκδηλώνεται ένας ανταγωνισμός ανάμεσα στο «παλιό» που αντιπροσωπεύει αυτό που ηττήθηκε και θα πρέπει να «πεθάνει», και στο «νέο» που δεν έχει γεννηθεί ακόμα, ή δεν έχει κυριαρχήσει.

Στα αστικά κόμματα - που το πεδίο της δράσης τους είναι ο κοινοβουλευτισμός - όταν σημειωθεί μια σημαντική εκλογική ήττα, συνήθως παραιτείται ο “αρχηγός” και τον διαδέχεται ο επόμενος. Στην Ιαπωνία μπορεί και να κάνει “χαρακίρι”. Με αυτόν τον τρόπο διευθετούν συνήθως το ζήτημα, και αναμένουν πώς ο νέος αρχηγός θα καταγράψει τις διαφορές του απ' τον παλιό, διορθώνοντας τα λάθη που επέφεραν την μείωση της εκλογικής πελατείας.

Στην παραδοσιακή Αριστερά, τα πράγματα είναι πιο μπερδεμένα. Ανακατεύεται και ο “επιστημονικός σοσιαλισμός”, που διαχωρίζει τις ήττες σε “ταχτικές” και “στρατηγικές”, διαχέει τις ευθύνες για την έκβαση της ταξικής πάλης ανάμεσα στο κοινωνικό υποκείμενο της «επαναστατικής τάξης» και την πολιτική «πρωτοπορία» της, στις συνθήκες που δεν έχουν ακόμα «ωριμάσει» και άλλα παρόμοια. Γιαυτό οι “αρχηγοί” της συνήθως δεν παραιτούνται. Πορεύεται σε σταθερή τροχιά, από ήττα σε ήττα μέχρι την ...τελική νίκη. Εξάλλου από τα καταστατικά της δεν αναγνωρίζεται η ύπαρξη του “αρχηγού” που διευθύνει και αποφασίζει μόνος του. Για την Αριστερά υπάρχουν μόνον “ηγέτες” που εμπνέουν τις λαϊκές μάζες...

Όταν λοιπόν η Αριστερά βρεθεί μπροστά σε μια ήττα, λειτουργούν στο εσωτερικό της με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα οι «σχέσεις αναπαραγωγής» από τις «σχέσεις μετασχηματισμού». Γιαυτό και τα κόμματα της Αριστεράς, και ιδιαίτερα τα κομμουνιστικά, έχουν συνήθως πιο μακρόχρονη ιστορία από τα αστικά. Ιστορία, που δεν χάνουν ευκαιρία να την επικαλεστούν, ιδιαίτερα σε δύσκολες στιγμές...

  
 2. «ιστορία μου, αμαρτία μου...»

Οι αναφορές στα «μεγαλεία» του παρελθόντος καταλήγoυν συχνά σε μια μορφή ομφαλοσκόπησης, που είναι ο χειρότερος τρόπος για να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες μιας ήττας και να προσδιοριστούν οι αναγκαιές τομές που θα αναδείξουν το “νέο”. Οι αλήθειες που θα γονιμοποιήσουν την γέννησή του, δεν μπορούν να προκύψουν παρά μόνον μέσα από πολιτικές συγκρούσεις που  αφορούν στα δεδομένα της ευρύτερης κοινωνικής και πολιτικής συγκυρίας. Εκεί πραγματικά κρίνονται οι πολιτικές, αλλιώς εκφυλίζονται σε ταχτικές μικροσυσχετισμών, οι οποίες τελικά οδηγούν στην αναπαραγωγή του “παλιού” με νέες μορφές. Και αυτό στους χώρους της παραδοσιακής αριστεράς έχει συμβεί αρκετές φορές.

Πρόσφατα έχει αρχίσει να εκφράζεται και δημόσια από οργανωμένους χώρους της παραδοσιακής Αριστεράς μια διάχυτη ανησυχία ότι κάτι θα πρέπει να αλλάξει. Δειλά, άτολμα και με καθυστερημένα βήματα, φαίνεται ότι ακόμα και σε μηχανισμούς που συγκροτούνται με βάση τις δικές τους “αλήθειες”, αναδεικνύονται αμφισβητήσεις για την επάρκειά τους.

Αυτό όμως δεν αρκεί. Όταν οι αμφισβητήσεις κυριαρχούνται από ιδεολογήματα που έχουν εξαντλήσει τα όρια τους, η κατάληξη τους είναι μια προβλέψιμη ανακυκλώσιμη διαδικασία αυτοκατανάλωσης, την οποία έχουμε δει αρκετές φορές στο παρελθόν να επαναλαμβάνεται...

Ποιά είναι αυτά τα ιδεολογήματα;

-  Η πρώτη κατηγορία αφορά στην αντίληψη ότι το πρόβλημα εντοπίζεται στις πολιτικές των “μετώπων” και των “συμμαχιών”. Ότι δηλαδή η Αριστερά στην παρούσα συγκυρία μπορεί να ξεπεράσει τα προβλήματά της αν καταφέρει να συγκροτήσει σωστά τα πολιτικά και κοινωνικά “μέτωπα” και κάνει τις κατάλληλες “συμμαχίες”.

-  Η δεύτερη κατηγορία ιδεολογημάτων αφορά στην οργάνωση της “πρωτοπορίας”. Ότι πρώτα θα πρέπει να συγκροτηθεί ο “επαναστατικός” πολιτικός μηχανισμός που θα “καθοδηγεί” το κίνημα, και μετά βλέπουμε...

Και τα δύο αυτά ιδεολογήματα επικαλούνται ως “θεωρία” συνήθως τον “λενινισμό”. Δεν είναι ανταγωνιστικά μεταξύ τους, γιαυτό συχνά συνυπάρχουν, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την ΛΑΕ. Προϋποθέτουν, ως αυτονόητο, την εκτίμηση ότι τα πολιτικά υποκείμενα, που αυτοεγκαλούνται να πραγματώσουν αυτούς τους στόχους, έχουν την επάρκεια για να το κάνουν. Την έχουν όμως;


3. Η ήττα ως απαξίωση...

Η απαξίωση που εισπράττουν οι πολιτικό μηχανισμοί της Αριστεράς από τους αριστερούς (και όχι μόνο) αφορά πρώτιστα στο “είναι” της Αριστεράς που εκφράζουν / αντιπροσωπεύουν και όχι στις «διακηρύξεις» και τα «προγράμματά« των πολιτικών μηχανισμών της. Η απαξίωση αυτή εκφράζεται ως μια κρίση εμπιστοσύνης που δημιουργεί μια “απόσταση” ασφάλειας απ' αυτούς τους μηχανισμούς. Αυτό δεν αποτυπώνεται μόνον στην απομαζικοποίησή τους. Καταγράφεται και στην άρνηση στήριξης σε πρωτοβουλίες και θέσεις με τις οποίες δεν υπάρχει κάποια σαφής και ανταγωνιστική διαφωνία που να βάζει φραγμούς στην συμμετοχή - συμπόρευση. Οι φραγμοί δημιουργούνται από έλλειψη μιας γενικευμένης εμπιστοσύνης για την ικανότητα της “διαχείρισης” των πολιτικών ζητημάτων.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Ενώ ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας θεωρεί ότι η ένταξη της χώρας στην ΕΕ και την ΟΝΕ είναι αρνητική για την χώρα, μόνον ένα πολύ μικρό εμπιστεύεται τους μηχανισμούς της Αριστεράς να διεκπεραιώσει αυτή την υπόθεση για να οδηγηθεί η χώρα στην έξοδο από την κρίση.

Μπορείς να εμπιστεύεσαι κάποιον για ν' αλλάξει την κοινωνία, όταν δεν αντιλαμβάνεται τι συμβαίνει μέσα στο ίδιο του το “σπίτι”; Το ερώτημα αυτό αφορά κυρίως στις δυνάμεις εκείνες που αποδεσμεύτηκαν από τον ΣΥΡΙΖΑ μετά το δημοψήφισμα του ΟΧΙ.


4. Τι λέγαμε στον ΣΥΡΙΖΑ τον Μάρτη του 2015;

1.  Με το να κρυβόμαστε λοιπόν πίσω από το δακτυλάκι μας (δηλαδή τις “διακηρύξεις” του ΣΥΡΙΖΑ) για να μην θέσουμε ανοικτά όλες τις πλευρές των ζητημάτων που προκύπτουν στην μετεκλογική περίοδο, συμβάλουμε όχι μόνον στην καταστροφή της χώρας αλλά και στην καταστροφή της Αριστεράς. Αυτά δεν είναι θέματα προς συζήτηση μόνον στο εσωτερικό των μηχανισμών του ΣΥΡΙΖΑ, ούτε μπορούν να διευθετηθούν πραγματικά εκεί. Ας αναγνωρίσουμε λοιπόν καθαρά και δημόσια ότι ο κίνδυνος υπογραφής ενός νέου μνημονίου από την νέα κυβέρνηση είναι υπαρκτός. Και απέναντι σε αυτόν τον κίνδυνο, ως Αριστεροί οφείλουμε να ξεκαθαρίσουμε την στάση μας.

2.  Είναι προφανές ότι στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ η υπογραφή ενός νέου μνημονίου θα οδηγήσει στην όξυνση της εσωκομματικής διαπάλης, και θα ανοίξει τον δρόμο για την αποστράτευση και για διασπάσεις. Όμως η εσωκομματική διαπάλη στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ δεν θα είναι ο καθοριστικός παράγοντας που θα διαμορφώσει τις πολιτικές εξελίξεις: ο ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα δεν έχει κανένα ιδιαίτερο καθοριστικό πολιτικό ρόλο στην συγκυρία. Ήδη, με το πρόσχημα της “αυτονομίας” του κόμματος από την Κυβέρνηση, ο ΣΥΡΙΖΑ ως συλλογικός πολιτικός μηχανισμός έχει τεθεί στο περιθώριο και μετά τις εκλογές δεν έχει κανένα ρόλο στην διαμόρφωση των κυβερνητικών επιλογών.

3.  Η υπογραφή ενός νέου μνημονίου, θα είναι σίγουρα η ταφόπλακα του ΣΥΡΙΖΑ ως το κόμμα που έφερε την Αριστερά στην κυβερνητική εξουσία, όμως δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι αυτή η κυβέρνηση δεν θα συνεχίσει να κυβερνά για καιρό ακόμα, ως σταθεροποιητικός παράγοντας του πολιτικού συστήματος. Ως Αριστεροί, αλλά και ως συριζαίοι, οφείλουμε από τώρα να προετοιμαζόμαστε μπροστά σε αυτό το ενδεχόμενο...

(ολόκληρο το κείμενο [εδώ])

Αυτές τις εκτιμήσεις για τα επίδικα εκείνης της περιόδου, που έκριναν την πορεία της “πρώτη φορά Αριστερά”, δεν τις διατυπώναμε μόνον εμείς, αλλά κι άλλοι, εντός και εκτός του ΣΥΡΙΖΑ. Όμως οι “συνιστώσες” και οι οι “αριστερές αντιπολιτεύσεις” του, αλλού είχαν στραμμένη την προσοχή τους. Απέναντι σε οποιεσδήποτε εκτιμήσεις που επεσήμαναν πραγματικούς ή φανταστικούς κινδύνους της “πρώτη φορά Αριστεράς” είχαν αρνητική στάση. Δεν θεωρούσαν αυτά τα θέματα, ως θέματα για συζήτηση. Όποιος εξέφραζε τότε αμφιβολίες για την πορεία του ΣΥΡΙΖΑ, απομονωνόταν στιγματισμένος ότι σαμποτάρει το έργο της αριστερής κυβέρνησης...

Ο Λαφαζάνης ως υπουργός ασχολιόταν με το πως θα προχωρήσει η “παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας” και αναζητούσε την συνδρομή της ...Ρωσίας. Ως “αριστερή πλατφόρμα” είχε αναλάβει το ρόλο θεματοφύλακα του “προγράμματος της Θεσσαλονίκης”. Οι ομάδα των 53plus έπλεε σε πελάγη ευτυχίας από την εκλογική νίκη και με δικούς της ανθρώπους σε κρίσιμες κυβερνητικές θέσεις αισθανόταν αναβαθμισμένη στον εσωκομματικό συσχετισμό. Το Μάρτη του 2015, η μόνη παραφωνία σε αυτό το κλίμα ήταν η παραίτηση του Γ. Μηλιού από υπεύθυνος του τμήματος οικονομίας του ΣΥΡΙΖΑ. Σύσσωμη προεδρική φρουρά και “αριστερές αντιπολιτεύσεις” διέδιδαν την άποψη ότι αυτό δεν συνέβη για λόγους πολιτικής διαφωνίας, αλλά πρόκειται για ιδοτελή προσωπική στάση...

Ενδεικτικό της πολιτικής μυωπίας όλων αυτών των «αριστερών» ομάδων του ΣΥΡΙΖΑ και για το πόσο εύκολα μπορούσε να τις χειραγωγήσει η προεδρική φρουρά, είναι η στάση τους απέναντι στο Γ. Βαρουφάκη. Η προεδρική φρουρά είχε σωστά εκτιμήσει ότι το πολιτικό σκηνικό δεν μπορούσε να αποσταθεροποιηθεί από τις “αριστερές αντιπολιτεύσεις” εντός του κόμματος. Είχε φανεί αποδεδειγμένα  ότι έχει την δυνατότητα να τις χειραγωγήσει εύκολα.  Αυτό είχε επανειλημμένα συμβεί στο παρελθόν, αλλά και πρόσφατα στο “στιγμιαίο συνέδριο” που έγινε τότε, πριν από τις εκλογές του Γενάρη.  Εξάλλου καταγράφεται  και σε πολλά περιστατικά που ακολούθησαν στην συνέχεια,  μέχρι το δημοψήφισμα του ΟΧΙ.

Κίνδυνος υπήρχε από δυο πρόσωπα στην κυβέρνηση, τον Γιάνη Βαρουφάκη και την Ζωή Κωνσταντοπούλου, τα οποία δεν ήταν καθόλου σίγουρο ότι θα μπορούσε να τα ελέγχει. Γιαυτό έλαβε τα μέτρα της. Για την πολιτική τους αποδόμηση χρησιμοποίησε ως “χρήσιμους ηλίθιους” τις κάθε λογής “αριστερές αντιπολιτεύσεις” στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ. Σε πλήρη σύμπνοια με τις μνηνομιακές δυνάμεις του αστικού κοινοβουλευτικού μπλοκ προσπάθησαν να τους αναδείξουν ως το “κόκκινο πανί” που υπονομεύει την ομαλή πορεία της χώρας για την έξοδο από την κρίση.

Η πολιτική αυτή στάση των εσωτερικών αριστερών αντιπολιτεύσεων εντός του ΣΥΡΙΖΑ δεν άλλαξε στην πραγματικότητα, ούτε με την υπογραφή του 3ου μνημονίου. Βρέθηκαν απροετοίμαστοι, χωρίς καν να το καταλάβουν, εκτός του κομματικού μηχανισμού του ΣΥΡΙΖΑ. Για αρκετούς, η “προδοσία” ήταν η ηθική δικαιολογία για να εξηγήσουν την μετάβαση στην νέα κατάσταση που βρέθηκαν και ν' αποφύγουν την πολιτική αυτοκριτική...

Στις εκλογές του Σεπτέμβρη, όταν η ΛΑΕ χρίστηκε ως εξωκοινοβουλευτική Αριστερά, η ηγετική της ομάδα έπεσε από τα σύννεφα. Η πορεία της από τότε μέχρι σήμερα είναι γνωστή και έχουμε αναφερθεί αρκετές φορές σε αυτό το ζήτημα.


Υπάρχει ελπίδα;

Σήμερα όμως ο κόμπος φαίνεται πως έχει φτάσει στο χτένι, γιατί τα αδιέξοδα αναδεικνύονται από τις πρόσφατες αλλαγές των όρων της συγκυρίας και την αδυναμία πολιτικής παρέμβασης σε αυτή. Οι αναταράξεις που δημιουργούνται δεν εντοπίζονται μόνον στο χώρο της ΛΑΕ αλλά αφορούν και στο ΑΝΤΑΡΣΥΑ και άλλους εξωκοινοβουλευτικούς χώρους της Αριστεράς. Ενδεικτικά των αναζητήσεων που προκαλούν αυτές οι αναταράξεις, τα παρακάτω κείμενα:

1. Η ΛΑΕ να απευθυνθεί στον κόσμο των κινημάτων και στη ριζοσπαστική Αριστερά

2. ΜΕΤΑΒΑΣΗ: Aπό και …προς την Αριστερά του μέλλοντος

Όμως ρίξτε και μια ματιά σε ένα παλιότερο κείμενο που δημοσιεύτηκε στο ΠΡΙΝ τον Μάη του 2015, για να δείτε πως αντιλαμβάνονται αριστεροί που κατέχουν την δική τους αναμφισβήτη “αλήθεια”, παρόμοιες καταστάσεις:

Ρήξεις και ρήγματα στον ΣΥΡΙΖΑ

Η αίσθηση που αποκομίζει κάποιος διαβάζοντας αυτά τα κείμενα είναι ότι οι συντάκτες τους δεν έχουν αντιληφθεί το μέγεθος της ήττας της Αριστεράς. Η κυριαρχία των δυο ιδεολογημάτων που έχουμε αναφέρει προηγούμενα, είναι φανερή στις προτάσεις που κατατίθενται. Η πραγματική σύγκρουση των απόψεων γίνεται πίσω από τις κουρτίνες, εκεί που διαμορφώνονται τα “σχέδια”. Η δημόσια προβολή τους έχει κυρίως χαρακτήρα προπαγανδιστικό προειλημμένων “αποφάσεων” και κινήσεων τακτικής που αφορούν  στους μηχανισμούς που αγωνιούν για την επιβίωσή τους στις νέες συνθήκες και στο πολιτικό προσωπικό τους, όχι στην κοινωνία και στα λαϊκά στρώματα που πλήττονται από την κρίση...