Πόσο νεοφιλελεύθερη είναι η «κομμουνιστική» Κίνα;

Ένα πρόσφατο κείμενο στην DW (Πόσο κομμουνιστική είναι η Κίνα; ) επισημαίνει:

«Στην ομιλία του που διήρκησε πάνω από 3μιση ώρες στο κομματικό συνέδριο, ο κινέζος πρόεδρος Σι Τζιπίνγκ επανέλαβε τη λέξη σοσιαλισμός 148 φορές, το όνομα του Καρλ Μαρξ 18 φορές. Το σφυροδρέπανο σε χρυσό βρισκόταν δίπλα στην κόκκινη σημαία της Κίνας. Λόγια και σύμβολα παρέπεμπαν σε ό,τι περιμένει κανείς από ένα συνέδριο κομμουνιστικού κόμματος. Το πνεύμα του Μαρξ ήταν πανταχού παρόν στην Μεγάλη Αίθουσα του Λαού.»

συνεχίζει παρακάτω με την διαπίστωση:

«Όμως, εάν ο γερμανός θεωρητικός του κομμουνισμού γνώριζε τι γίνεται στην Κίνα στο όνομά του, θα έτριζαν τα κόκκαλάτου στον τάφο του. Το τι γίνεται περιγράφεται σε μερικές λέξεις: άγριος καπιταλισμός, εκμετάλλευση, δίψα για κέρδος.»

Το κείμενο στην συνέχεια αν και περιγράφει αναλυτικά αυτή την αντίφαση, δεν δίνει κάποιες ικανοποιητικές εξηγήσεις. Μια πιο συγκεκριμένη αναφορά στο πολιτικό σύστημα διακυβέρνησης της «κομμουνιστικής Κίνας» και των «πλεονεκτημάτων» που έχει, σε σύγκριση με τις δυτικές κοινοβουλευτικές δημοκρατίες, όπως τα παρουσιάζει ένας Κινέζος σε αμερικανικό ακροατήριο στο παρακάτω video, είναι μια καλή αφορμή για να σκεφτούμε ως Αριστεροί, την εξέλιξη του «λενινιστικού» μοντέλου διακυβέρνησης στις συνθήκες της Κίνας ( το μονοκομματικό σύστημα, ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός, ο κεντρικός σχεδιασμός της οικονομίας, κλπ) και πως αυτά εντάσσονται σήμερα στον ανταγωνισμό ανάμεσα στις δυο υπερδυνάμεις του πλανήτη:



Τώρα, αν διαβάσετε το κείμενο που δημοσιεύεται στο «tvxs.gr» και αναφέρεται στο «Social Credit System», θα αντιληφθείτε ότι ο τίτλος του «Ο Μεγάλος Αδελφός στην Κίνα φέρνει τη νέα εποχή στον έλεγχο των πολιτών», αν και αντιπροσωπευτικός του περιεχομένου του, είναι αναντίστοιχος με το μέγεθος του προβλήματος το οποίο προσπαθεί να προσεγγίσει: Ο Μεγάλος Αδελφός ήδη είναι μια πραγματικότητα στον Δυτικό κόσμο. Η μόνη διαφορά που υπάρχει είναι ότι στην Δύση ένα σημαντικο μερίδιο από αυτόν το ρόλο του «Μεγάλου Αδελφού» έχει αναληφθεί από ιδιωτικές εταιρείες, ενώ στην Κίνα γίνεται από το «κράτος – εταιρεία», η οποία καθοδηγείται από το κομμουνιστικό κόμμα.

Στην ΕΣΔΔ ανάλογες αρμοδιότητες είχαν αναλάβει κυρίως οι μυστικές υπηρεσίες. Στην Κίνα όμως το καθεστώς προσπαθεί να διαμορφώσει και τους όρους συναίνεσης των λαϊκών στρωμάτων και σε αυτό το πεδίο, όπως επισημαίνει το άρθρο:

«Η φουτουριστική αυτή μορφή του Μεγάλου Αδερφού, σύμφωνα με την κινεζική κυβέρνηση, είναι μια κίνηση που θα θέσει τις βάσεις δημιουργίας μιας κουλτούρας "ειλικρίνειας" που "θα αναγκάσει την κοινή γνώμη να υιοθετήσει ένα περιβάλλον όπου η εμπιστοσύνη των πολιτών θα είναι θεμελιώδης, θα ενδυναμώσει την εγκυρότητα κυβερνητικών και καταναλωτικών ζητημάτων, αλλά και την κατασκευή ενός συστήματος νομικής αξιοπιστίας". Για την ώρα, το πρόγραμμα λειτουργεί ερευνητικά και εθελοντικά (Sesame Credit), αν όμως όλα πάνε κατ' ευχήν για το κινεζικό καθεστώς, αυτό θα τεθεί σε υποχρεωτική λειτουργία, παρακολουθώντας και βαθμολογώντας ιδιώτες αλλά και νομικά πρόσωπα.»

Όπως επισημαίνει το κείμενο της DW, μεταφέροντας την άποψη του Ματία Στεπάν (από το κινεζικό Ινστιτούτο Merics στο Βερολίνο): «Στο μυαλό της ηγετικής κινεζικής πολιτικής τάξης οι αντιθέσεις δεν αποτελούν πρόβλημα, η εκμετάλλευση και η κοινωνική ένδεια αντανακλούν απλά τις αρνητικές επιπτώσεις του σημερινού οικονομικού συστήματος, όπως αυτό λειτουργεί».

Πράγματι ο Κινέζος Πρόεδρος Xi Jinping έχει ανάγει σε «αρετή» αυτές τις αντιθέσεις, εκτιμώντας ότι το κομμουνιστικό κόμμα της Κίνας μπορεί να διαχειριστεί τον ανταγωνιστικό χαρακτήρα που έχουν προς όφελος της «προόδου». Στην ομιλία του στο πρόσφατο συνέδριο του κόμματος τόνισε: “Μόνο μέσα από αντιφάσεις μπορεί να προοδεύσει μια κοινωνία. Όπου υπάρχουν αντιφάσεις, υπάρχει και κόπος”, επαναλαμβάνοντας μια γνωστή θέση του κυρίαρχου μαρξισμού, η οποία θεωρεί ότι οι αντιθέσεις αυτές δίνουν κίνητρο για την πρόοδο και την εξέλιξη των κοινωνικών συστημάτων.

Ένα συστατικό της νεοφιλελεύθερης κυβερνητικότητας για την διαχείριση αυτών των αντιθέσεων είναι οι πολιτικές «διαχείρισης κινδύνων». Δεν χρειάζεται να πάμε μακριά για να αντιληφθούμε την έκταση αυτών των πολιτικών, Η χώρα μας έχει γεμίσει από «μπανιστήρια» (Παρατηρητήρια” είναι η τεχνοκρατική ορολογία) που έχουν στόχο να παρακολουθούν τις εξελίξεις, να εντοπίζουν τους πιθανούς κινδύνους και να προτείνουν δράσεις για την πρόληψη τους: «Παρατηρητήρια» για την οικονομία, παρατηρητήρια για το περιβάλλον, παρατηρητήρια για την δόμηση, κλπ, έχουν υποκαταστήσει τους «μηχανισμούς σχεδίασης» της κεντρικής κρατικής διοίκησης.

Στην Κίνα αυτό γίνεται με πολύ πιο αποτελεσματικό τρόπο, αλλά παράλληλα διατηρείται και ο κεντρικός μηχανισμός σχεδιασμού, οι οποίος δεν είναι άλλος από το «κομμουνιστικό κόμμα». Ο νεοφιλελευθερισμός την εποχή της παγκοσμιοποίησης φαίνεται πως είναι πολύ πιο ισχυρός και ανταγωνιστικός σε συνθήκες «κρατικού καπιταλισμού» σε αντίθεση με τα καθεστώτα των κοινοβουλευτικών δημοκρατιών της Δύσης. Το δίδαγμα αυτό φαίνεται πως το έχει αντιληφθεί και το σημερινό καθεστώς της Ρωσίας, το οποίο αντικατέστησε «υπαρκτό κομμουνισμό» της ΕΣΔΔ μετά την κατάρρευση του 1991...