ΓΙΑΤΙ ΧΑΙΡΕΤΑΙ Ο ...ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΧΑΜΟΓΕΛΑ ΠΑΤΕΡΑ;

Ικανοποιημένος φαίνεται πως είναι ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιερώνυμος από το αποτέλεσμα των συζητήσεων της κοινής επιτροπής του υπουργείου Παιδείας και της Εκκλησίας της Ελλάδος για το μάθημα και τα βιβλία των Θρησκευτικών. Το γιατί είναι ικανοποιημένος ο Αρχιεπίσκοπος, θα το αντιληφθείτε διαβάζοντας δύο επίσημα κείμενα της Εκκλησίας της Ελλάδος, που εκδόθηκαν μετά την συνάντηση και την έκτακτη συνεδρίαση της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, που έγινε να να εκτιμηθούν τα συμφωνηθέντα.


Α. Η εισήγησή του η εισήγηση του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμου στην έκτακτη συνεδρίαση της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος:

Σεβασμιώτατοι άγιοι αδελφοί Αρχιερείς,

Οφείλουμε ευχαριστίες στον Πανάγαθο Θεό και Πατέρα μας Κύριον Ιησούν Χριστόν, που μας αξιώνει και πάλι μέσα σε λίγο χρόνο να συνέλθουμε προς λήψιν ζωτικών αποφάσεων για την ζωή και την λειτουργία της Εκκλησίας.

Και τούτο δεν ήταν αυτονόητον για την ελληνική πραγματικότητα αμέσως μετά την ανασύσταση του Κράτους μας. Από το έτος 1833 έως και το 1909 δεν ηδύνατο η Ιεραρχία της Εκκλησίας μας να συνέρχεται αυτοβούλως. Αλλά και τις δεκαετίες που ακολούθησαν οι διάφορες πολιτικές αναταραχές και ανωμαλίες είχαν επιπτώσεις καταστροφικές στην ζωή της Εκκλησίας μας.

Δεν πρέπει να λησμονούμε την τόλμη Αρχιερέως μας στη δεκαετία του 1960 να σχίσει το Β. Διάταγμα, θυροκολλημένο στον Μητροπολιτικό Ναό, που απηγόρευε την σύναξη της Ιεραρχίας μας.

Επομένως έχει σημειωθεί πρόοδος στο κεφάλαιο αυτό. Το ερώτημα όμως που πλανάται στην αίθουσα αυτή είναι πόσο αξιοποιήθηκε ή αξιοποιείται το αγαθό αυτό προς ωφέλεια της Εκκλησίας και του πιστού λαού μας.

Το θέμα που θα μας απασχολήσει πάλι σήμερα είναι εκείνο της διδασκαλίας εις τα σχολεία μας του μαθήματος των Θρησκευτικών και ειδικώτερα των αναλυτικών λεγομένων προγραμμάτων.

Το Σύνταγμα της χώρας στην παράγραφο 2 του άρθρου 16 προβλέπει τα εξής: «Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και την διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες».

Ομοίως ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας ορίζει στο άρθρο 9, παρ. Ε΄ τα εξης: «παρακολουθεί (η Δ.Ι.Σ.) το δογματικόν περιεχόμενον των διά τα σχολεία της Στοιχειώδους και Μέσης Εκπαιδεύσεως προοριζομένων διδακτικών βιβλίων του μαθήματος των Θρησκευτικών».

Ούτως εχόντων των πραγμάτων, το Υπουργείον Παιδείας, Θρησκευμάτων και Ερεύνης προέβη εις μεταρρύθμιση των αναλυτικών προγραμμάτων εις τα θρησκευτικά μαθήματα της στοιχειώδους και μέσης εκπαιδεύσεως σε τέτοιο βαθμό που αναγκασθήκαμε να αποστείλουμε το υπ’ αρθ. 4896/2016 έγγραφό μας προς τον κ. Πρωθυπουργό και τους κ. Αρχηγούς των εις την Βουλήν κομμάτων και να δηλώσουμε δημοσίως ότι «τα προγράμματα αυτά είναι και απαράδεκτα και επικίνδυνα».

Ακολούθησε ταραχή και έντασις. Ο Πρωθυπουργός κ. Αλέξης Τσίπρας, παρά τις δυσκολίες και τα πολυεύθυνα καθήκοντά του σε εποχή δύσκολη, προσκάλεσε υπό την προεδρία του την 5ην Ὀκτωβρίου 2016 σύσκεψη για την αντιμετώπιση των σχετικών με τα θρησκευτικά προγραμμάτων.

Εις την σύσκεψη αυτήν συμμετείχαν από πλευράς Πολιτείας, πλην του Πρωθυπουργού, ο κ. Πάνος Καμμένος, Κυβερνητικός Εταίρος, ο κ. Νικόλαος Φίλης, Υπουργός τότε Παιδείας, Θρησκευμάτων και Ερεύνης, η κ. Όλγα Γεροβασίλη και από πλευράς Εκκλησίας, η ταπεινότης μου, οι Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες Μονεμβασίας κ. Ευστάθιος, Φθιώτιδος κ. Νικόλαος, Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαος και ο νομικός σύμβουλος της Δ.Ι.Σ. κ. Θεόδωρος Παπαγεωργίου.

Η κατάληξις των συζητήσεων της συσκέψεως αυτής ήταν η εξής:

1. Να ορισθή από τις δύο πλευρές ειδική Επιτροπή για έναν δημιουργικό διάλογο.

2. Η συζήτησις θα αρχίσει από μηδενική βάση.

3. Το μάθημα των Θρησκευτικών θα έχει ορθόδοξον χαρακτήρα.

4. Η διδασκαλία θα είναι υποχρεωτική.

5. Η Επιτροπή της Εκκλησίας θα καταθέσει τις απόψεις της στην Επιτροπή της Πολιτείας, που θα είναι εγκρίσεις, προσθέσεις, αφαιρέσεις, διορθώσεις στις απόψεις της Πολιτείας. Επ’ αυτών θα γίνει ο διάλογος.

6. Το υλικόν της διδασκαλίας για τα σχολικά βιβλία των Θρησκευτικών που θα είναι έτοιμα και θα ισχύσουν για το σχολικό έτος 2018, πριν δοθή προς εκτύπωσιν θα δοθή εις την Εκκλησία για «δογματική παρακολούθηση».

Δυστυχώς όμως η σύσκεψη αυτή ήταν φαλκιδευμένη, διότι λίγες μέρες πριν, στις 13 Σεπτεμβρίου 2016, το Υπουργείο Παιδείας εδημοσίευσε, τα κατά την άποψή του, Φ.Ε.Κ. (Β΄, 2920, 2906) με τα αναλυτικά προγράμματα χωρίς πληροφόρηση της Εκκλησίας, διότι πίστευε και ίσως πιστεύει ότι η Εκκλησία δεν πρέπει να έχει άποψη στο δογματικό κυρίως περιεχόμενον των διδασκομένων βιβλίων των Θρησκευτικών.

Έτσι μπορεί να εξηγηθεί η διχογνωμία των ανακοινώσεων της συσκέψεως Μαξίμου.

Άλλα ανεκοίνωσε η επίσημη σύσκεψις και άλλα υπεστήριξε και υποστηρίζει ο τότε Υπουργός μέχρι σήμερα (ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 11-6-2017) λέγοντας «Εγώ μπορεί να έφυγα, τα νέα Θρησκευτικά έμειναν».

Η ορισθείσα υπό της Ιεραρχίας τριμελής εξ Αρχιερέων Επιτροπή αποτελουμένη εκ των Σεβασμιωτάτων αγίων αδελφών Ύδρας κ. Εφραίμ, Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικολάου και Μεσσηνίας κ. Χρυσοστόμου, εργάσθηκαν εντατικά και με επιμέλεια και μας έφεραν τα εξής στοιχεία.

1. Η συζήτησις άρχισε από μηδενική βάση. Τί άλλο συμβαίνει μετά την «κατάργηση» των Φ.Ε.Κ. Β΄ 2906 και Β΄ 2920 της 13ης Σεπτεμβρίου 2016 του τ. Υπουργού κ. Φίλη και ισχύ των Φ.Ε.Κ. Β΄ 2104 και Β΄ 2105 της 19ης Ιουνίου 2017 του νυν Υπουργού κ. Γαβρόγλου.

2. Ορθόδοξος χαρακτήρας του μαθήματος.

3. Έγιναν δεκτές παρεμβάσεις, διορθώσεις, προσθήκες, αφαιρέσεις, προτάσεις της Επιτροπής της Εκκλησίας εις το υλικό διδασκαλίας.

4. Το υλικό μαθητείας που θα αποτελέσει τα βιβλία, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν από το σχολικό έτος 2018-2019 πριν τυπωθεί θα τεθεί εις την διάθεσιν της Εκκλησίας για την απαιτουμένη δογματική παρακολούθηση.

Εδώ οφείλω να καταθέσω μια δήλωση του Υπουργού κ. Κωνσταντίνου Γαβρόγλου προς εμέ προσωπικώς: αν κάτι προκύψει προβληματικό είμαστε έτοιμοι οι δύο πλευρές να το αντιμετωπίσουμε.

Η εν λόγω ενημέρωση της Δ.Ι.Σ. έγινε κατά την συνεδρίαν της Δ.Ι.Σ. (20-6-2017).

Ένιοι αδελφοί εξ ημών έκαναν την πρότασιν να ενημερωθούν όλα τα Μέλη της Ιεραρχίας.

Αυτό είναι και το μοναδικό θέμα απασχολήσεως της εκτάκτου σημερινής συνάξεως της Ι.Σ.Ι.

Σας ευχαριστώ



Β. Το δελτίο Τύπου της Ιεράς Συνόδου για τη  συνεδρίαση:

“Συνήλθε σήμερα Πέμπτη, 9 Μαρτίου 2017, στη δεύτερη ημέρα της εκτάκτου Συγκλήσεώς της, η Ιερά Συνοδος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, υπό την Προεδρία του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου, στην Αίθουσα Συνεδριών της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας.

Κατά την πρωινή Συνεδρία, μετά την προσευχή, ανεγνώσθη ο Κατάλογος των συμμετεχόντων Ιεραρχών και διεπιστώθη απαρτία.

Κατόπιν επικυρώθηκαν τα Πρακτικά της χθεσινής Συνεδρίας.

Ακολούθως, σύμφωνα με την Ημερησία Διάταξη, ανέπτυξε την Εισήγησή του ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης κ. Εφραίμ, με θέμα: «Προτάσεις - Πορίσματα της ορισθείσης υπό της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας τριμελούς εξ Αρχιερέων Επιτροπής περί του μαθήματος των Θρησκευτικών».

Ο Σεβασμιώτατος επανέλαβε, ότι κύριος στόχος της Εκκλησίας είναι η διαφύλαξη της ύπαρξης του μαθήματος και η επιβεβαίωση της αρχικής απόφασης της Εκκλησίας, δια των τριών θεμελιωδών αιτημάτων, τα οποία εναργώς έχει διατυπώσει ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος και ενέκρινε το Σώμα της Ιεραρχίας: 1) Υποχρεωτικότητα του μαθήματος. 2) Διατήρηση των ωρών διδασκαλίας. 3) Ορθόδοξος προσανατολισμός. Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, «απαιτείται διαρκώς να προσπαθούμε να κτίζουμε γέφυρες και να αναπτύσσουμε ένα τίμιο και ειλικρινή διάλογο τόσον με την εκπαιδευτική κοινότητα των θεολόγων όσον και με την εκάστοτε ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας».

Εν συνεχεία ο Σεβασμιώτατος ανέπτυξε αναλυτικά τούς λόγους, οι οποίοι καθιστούν το μάθημα υποχρεωτικό και τόνισε ότι δεύτερο σοβαρό θέμα είναι να παραμείνει η ονομασία «Θρησκευτικά», γιατί αυτή είναι θεμελιώδης θέση, ώστε το Μάθημα των Θρησκευτικών να διδάσκεται μόνον από Θεολόγους.

Εν κατακλείδι, ο Εισηγητής ανέφερε ότι πριν την κατάθεση των τελικών προτάσεων της Επιτροπής δέον να ληφθούν υπ’ όψιν συγκεκριμένες προϋποθέσεις:

α) Η Εκκλησία δέον να αποφύγει οποιαδήποτε εμπλοκή σε ιδελογικές έριδες είτε μεταξύ θεολόγων είτε μεταξύ πολιτικών ομάδων είτε μεταξύ ομάδων πολιτών.

β) Είναι αναγκαίο να επιμείνουμε στην διατήρηση του υφισταμένου νομικού και θεσμικού πλαισίου του Μαθήματος των Θρησκευτικών.

γ) Για την Ιερά Σύνοδο της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος το Μάθημα δεν νοείται παρά μόνον ως κατέχον την πρώτη θέση στην Παιδεία των παιδιών μας.

δ) Αναγνωρίζουμε ότι η αλλαγή του μαθήματος είναι απαραίτητη, χωρίς αυτό να σημαίνει υποτίμηση της αξίας του, αποδόμηση της πίστης, πρόκληση σύγχυσης και την ταύτισή του με κύρια χαρακτηριστικά φανατισμό, εμπάθεια, συντηρητισμό, σκοταδισμό ή ανόητο και μειονεκτικό φιλελευθερισμό.

ε) Αναγνωρίζουμε ότι η εποχή των αμιγώς θρησκευτικών κοινωνιών και εθνών ήδη παρέρχεται.

στ) Το Μάθημα των Θρησκευτικών να φανερώνει ξεκάθαρα την αξία και την επικαιρότητά του, να εκφράζει πειστικά την αλήθεια με τόλμη, ελευθερία και ομορφιά, να μην κουράζει ούτε να είναι ανιαρό, αλλά να είναι αξιόπιστο και ενδιαφέρον, να καταδεικνύει την τεράστια συμβολή της ορθόδοξης πίστης στο Πνεύμα, στην Τέχνη, στον Πολιτισμό.

ζ) Η Ιεραρχία διαλέγεται, διότι συναποφασίζει με την Πολιτεία για θέματα που αφορούν σ’ αυτήν, ως τούτο απορρέει από το Σύνταγμα, τον Καταστατικό Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος και τους Νόμους του Κράτους.

η) Η παρουσίαση από το μάθημα μιας ορθόδοξης κοσμολογίας και ανθρωπολογίας.

Μετά το διάλειμμα ακολούθησε ευρύτατος διάλογος επί της Εισηγήσεως, κατά τον οποίο έλαβαν τον λόγο πολλοί Σεβασμιώτατοι Αρχιερείς.

Κατόπιν προτάσεως του Μακαριωτάτου διεξήχθη μυστική ψηφοφορία για την συνέχιση ή μη του διαλόγου με την Πολιτεία για το μάθημα των Θρησκευτικών.

Επί συνόλου 62 ψηφισάντων ευρέθησαν 57 θετικές ψήφοι. Κατόπιν αυτού η Ιεραρχία με εμπιστοσύνη στα πρόσωπα της εξ Αρχιερέων Επιτροπής και όσων λαϊκών επιλεγούν αποφάσισε να συνεχίσουν και να ολοκληρώσουν τον διάλογο για το μάθημα των Θρησκευτικών με βάση τα της Εισηγήσεως του Σεβασμιωτάτου Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης κ. Εφραίμ και των όσων προέκυψαν εκ του διαλόγου στην Ιεραρχία. Τα αποτελέσματα του διαλόγου θα τεθούν και πάλι υπ’ όψιν της Ιεραρχίας.

Σχετικά με την Εισήγηση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Μεσσηνίας κ. Χρυσοστόμου αποφασίσθηκε όπως αποτελεί θέμα επόμενης Ιεραρχίας.

Τέλος η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας ασχολήθηκε με τρέχοντα υπηρεσιακά θέματα”.