Αναρτήσεις
α. κύριο χαρακτηριστικό της παγκοσμιοποίησης είναι η επέκταση της κυριαρχίας της κεφαλαιακής σχέσης στο εσωτερικό των κοινωνικών σχηματισμών
β. ο νεοφιλελευθερισμός -ως σύστημα διακυβέρνησης - εμπεδώνει την επέκταση της κυριαρχίας της κεφαλαιακής σχέσης στο εσωτερικό των κοινωνικών σχηματισμών με τρόπους που επηρεάζουν ακόμα την ίδια την συγκρότηση των κοινωνικών ομάδων και τάξεων, όπως:
- Με την εισαγωγή στο εσωτερικό των λαϊκών τάξεων του “ανταγωνισμού”, ως συνέπεια των πολιτικών που αφορούν την κυριαρχία των “ελαστικών σχέσεων εργασίας”, την κατάργηση “επαγγελματικών δικαιωμάτων” και άλλες παρόμοιες πολιτικές
- Με την γενίκευση της “ατομικής διαπραγμάτευσης” με το κράτος και την αποσάθρωση των παραδοσιακών μηχανισμών διαμεσολάβησης των κοινωνικών και ταξικών συμφερόντων.
- Με την διαμόρφωση “νέων δεσμών” ανάμεσα στη μισθωτή εργασία και τα λαϊκά στρώματα με το κεφάλαιο μέσω των οποίων γίνονται μέτοχοι της “κεφαλαιακής σχέσης” και συνδέουν τις τύχες τους με τον μέλλον του κεφάλαιου.
Σχετικά με αυτή την θέση, δηλαδή με το πως η μισθωτή εργασία και λαϊκά στρώματα γίνονται μέτοχοι της κεφαλαιακής σχέσης, έχει ενδιαφέρον το παρακάτω απόσπασμα από ένα πρόσφατο κείμενο «Κρίση υπερσυσσώρευσης και καπιταλιστική κυριαρχία» του Γιάννη Μηλιού το οποίο αναφέρεται σε αυτή την “καινοτομία” με μαρξιστικούς όρους, το οποίο και παραθέτουμε:
Μια πολυσυζητημένη εξέλιξη της λεγόμενης χρηματιστικοποίησης αφορά τη μεταφορά υψηλότερου κινδύνου στον τομέα των νοικοκυριών. Οι ισολογισμοί των νοικοκυριών έχουν αυξηθεί σημαντικά (και όχι μόνο το χρέος τους). Αυτό σημαίνει ότι τόσο το χρέος των νοικοκυριών όσο και τα περιουσιακά τους στοιχεία έχουν αυξηθεί σε σχέση με τα οικογενειακά εισοδήματα.
Στο πνεύμα της ανάλυσης του Μαρξ, πρέπει να κατανοήσουμε ότι το αυξημένο χρέος που βασιζόταν στον ανταγωνισμό των χρηματοπιστωτικών καινοτομιών δίνει τη δυνατότητα ύπαρξης χαμηλότερων μισθών και όχι το αντίθετο. Από μαρξιστική άποψη είναι απολύτως παραπλανητικό να ανάγεται η σύγχρονη αύξηση του χρέους στην υποκατανάλωση των εργαζομένων, ή τις κακές οικονομικές καπιταλιστικές επιδόσεις στις δυτικές κοινωνίες.[*]
Η ανάδυση της χρηματοπιστωτικής σφαίρας δεν συνεπάγεται έναν αδύναμο, αλλά έναν ισχυρό και βαθιά εμπεδωμένο καπιταλισμό, ως σύστημα ταξικής εκμετάλλευσης και αξιοποίησης κεφαλαίου. Αυτό που έχει αυξηθεί δεν είναι απλώς το ιδιωτικό χρέος, αλλά η εξάρτηση της κοινωνίας (συμπεριλαμβανομένου του τομέα των νοικοκυριών) από συναλλαγές χρηματοπιστωτικού ισολογισμού.
Ένα νοικοκυριό μπορεί να δανειστεί για να αγοράσει ένα ακίνητο, αλλά η συναλλαγή αυτή προσθέτει ένα περιουσιακό στοιχείο (σπίτι) και μια υποχρέωση (τραπεζικό δάνειο) στον ισολογισμό της οικογένειας. Αλλά πάνω απ’ όλα, η ίδια συναλλαγή βασίζεται κατά κύριο λόγο στην κεφαλαιοποίηση (τιτλοποίηση) των μισθιακών ροών (μισθιακή σχέση), η οποία εμφανίζεται ως περιουσιακό στοιχείο του χαρτοφυλακίου των νοικοκυριών.
Η ύπαρξη του μισθού ως μιας μορφής «πλασματικού κεφαλαίου» αναφερόταν ρητά ως δυνατότητα από τον Μαρξ στον 3ο τόμο του Κεφαλαίου: «Η μορφή του τοκοφόρου κεφαλαίου συνεπάγεται ότι κάθε καθορισμένο και τακτικό χρηματικό εισόδημα εμφανίζεται σαν τόκος ενός κεφαλαίου, αδιάφορο αν προέρχεται από ένα κεφάλαιο ή όχι. [...] Ας πάρουμε για παράδειγμα το κρατικό χρέος και το μισθό εργασίας. [...] Ο μισθός εργασίας εννοείται εδώ σαν τόκος και επομένως η εργατική δύναμη σαν κεφάλαιο που αποφέρει αυτό τον τόκο. [...] Ο παραλογισμός του κεφαλαιοκρατικού τρόπου αντίληψης φτάνει εδώ στο αποκορύφωμά του» (Μαρξ όπ.π.: 586-88).
Από μόνη της, η εξέλιξη αυτή έχει σημαντικές συνέπειες. Στο ιδεολογικό επίπεδο, τα συμφέροντα της εργατικής τάξης εμφανίζονται ως ταυτόσημα με αυτά των καπιταλιστών καθώς οι ιδιοκτήτες κεφαλαίου και οι εργαζόμενοι όλο και περισσότερο διατηρούν και αντιλαμβάνονται τον πλούτο τους με τη μορφή ρευστού περιουσιακού στοιχείου. Παράλληλα, συνολικά το χρηματοπιστωτικό σύστημα γίνεται όλο και πιο ευάλωτο και επιρρεπές σε κρίσεις, και τα νοικοκυριά επηρεάζονται περισσότερο από χρηματοπιστωτικά γεγονότα.
Αυτό όμως σημαίνει ότι η κοινωνική αναπαραγωγή των νοικοκυριών των εργαζομένων γίνεται ολοένα και πιο εξαρτημένη από τη διαχείριση χρηματοπιστωτικού κινδύνου. Αυτή είναι η πιο σημαντική στιγμή της χρηματοπιστωτικής καινοτομίας ως κοινωνικής διαδικασίας. Είναι μέσω αυτού του καναλιού «διαχείρισης του κινδύνου» που η χρηματοπιστωτική σφαίρα εν γένει (όχι μόνο η χρηματιστικοποίηση των νοικοκυριών) μορφοποιεί και πειθαρχεί την κοινωνική συμπεριφορά σύμφωνα με τους κανόνες του κεφαλαίου.
Σε έναν επισφαλή κόσμο, η διαχείριση του κινδύνου σημαίνει τόσο αντιστάθμιση του κινδύνου όσο και «εκμετάλλευσή» του. Όμως, κάποιος μπορεί να «εκμεταλλευτεί» τον κίνδυνο μόνο αν «παίζει καλά» και σύμφωνα με τους κανόνες του παιχνιδιού. Από την άποψη αυτή, η χρηματοπιστωτική σφαίρα μπορεί επίσης να θεωρηθεί μια τεχνολογία εξουσίας που οργανώνει την αναπαραγωγή των σχέσεων εξουσίας στην καπιταλιστική κοινωνία. Η διαχείριση του κινδύνου δεν δαμάζει το μέλλον, αλλά κάνει την εργασία «όμηρο του δικού της μέλλοντος», δηλαδή, όμηρο των απαιτήσεων του κεφαλαίου, παρά την κρίση και μέσα στην κρίση. Η Αριστερά, για να είναι αντικαπιταλιστική, δηλαδή για να μπορεί να εκφράζει το στρατηγικό συμφέρον της εργατικής τάξης, πρέπει ταυτόχρονα να είναι και μαρξιστική!
[*] Είναι πράγματι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς μια διαφορετική αιτιολογία για μεγάλο χρονικό διάστημα: αν τα νοικοκυριά αντιμετωπίζουν μια συνεχή συμπίεση των εισοδημάτων τους, το τελευταίο πράγμα που θα κάνουν είναι να συσσωρεύσουν περισσότερο χρέος.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου