Ο Γιαννης Χοντζέας για τον Μίκη Θεοδωράκη

To 1974 ο “Λαϊκός Δρόμος” δημοσίευσε τρία κείμενα του Γιάννη Χοντζέα για τον Μίκη Θεοδωράκη υπό τον τίτλο “ΤΟ ΧΡΕΟΣ”. Τα κείμενα αυτά γράφτηκαν στο σύντομο διάστημα ανάμεσα στην επιστροφή του Χοντζέα από την μακρόχρονη εξορία του, μέχρι την αποχώρησή του από την ΕΔΑ το 1964. Όπως φαίνεται απ' τα περιεχόμενα τους, είναι ένα μέρος μόνο απ' όσα έγραψε γι αυτό το ζήτημα. Προς δόξα της πολυφωνίας και της ανοχής του διαφορετικού, που από τότε είχε αρχίσει να ανθίζει στην Αριστερά, δεν δημοσιεύτηκαν ποτέ στην "Αυγή" για την οποία προορίζονταν.

Αναδημοσιεύουμε ατό τον"ΛΑΪΚΟ ΔΡΟΜΟ" της 7 Σεπτεμβρίου 1974, την εισαγωγή της εφημερίδας και το 1ο κείμενο του Γ. Χοτζέα που απευθύνεται στο καθοδηγητικό όργανο της ΕΔΑ . Όλα τα κείμενα μπορείτε να τα διαβάσετε εδώ “Γιαννης Χοντζέας για Μίκη Θεοδωράκη”

«ΤΟ ΧΡΕΟΣ»

Γιομάτοι οι τοίχοι της Αθήνας από διαφημίσεις για το «Χρέος» του Μίκη Θεοδωράκη. Όσο για τους δίσκους και τις κασέτες με τα τραγούδια του, είναι γνωστό ότι κυριαρχούν στην αγορά. Αυτά από την μία πλευρά. Από την άλλη ό Μ. Θεοδωράκης συνομιλεί με τον κ. Καραμανλή, ιδρύει τη «Νέα Αριστερά», καταγγέλλει άλλους (;) που σφετερίστηκαν τον τίτλο και αναγγέλλει σχέδια επάνω σε σχέδια. Ή «Αυγή» παρόλα αυτά, γλείφει τα χείλη της όταν γράφει «ό Μίκης». Αυτά είναι γνωστά.

Ο «Λ. Δ.» προδιχτατορικά κα ή κίνηση πού αντιπροσωπεύει, αφού είχε δεχθεί τις επιθέσεις του Μίκη Θεοδωράκη σαν προέδρου της ΔΝΛ, Είχε διατυπώσει την θέση της γι’ αυτόν ανεπηρέαστη απ' όλα αυτά. Όσο για τα όσα έπραξε ο Μ.Θ. στη διάρκεια της διχτατορίας, αυτό επιβεβαίωσε πολλά απ' όσα είχαν ειπωθεί από μας. Σήμερα ο Μ. Θεοδωράκης με το «ΧΡΕΟΣ» του διηγείται κάποιες ιστορίες. Εμείς δε θα πούμε ιστορίες. Θα συνοψίσουμε στηριγμένοι σε διάφορα κείμενα -- από τα ελάχιστα που διασώθηκαν -- την ιστορία της διαστροφής ενός πολιτιστικού κινήματος πού θα μπορούσε να αποτελέσει συστατικό τμήμα του πραγματικού αντιιμπεριαλιστικού δημοκρατικού κινήματος και τις ευθύνες τής τότε ρεβιζιονιστικής ηγεσίας (τότε με την έννοια της μη διχοτόμησής της, όπως συνέβηκε αργότερα), όπως και του ίδιου του Μ. Θεοδωράκη. Ταυτόχρονα, με τα κείμενα αυτά που γράφτηκαν το 1960 και το 1963 και απευθύνονταν είτε στην ηγεσία της ΕΔΑ είτε στο δημοσιογραφικό της όργανο, για να καταχωνιαστούν, ή ακρωτηριαστούν και χρησιμοποιηθούν από διάφορους για ποικίλους σκοπούς, που η απαρίθμησή τους θα μας έβγαζε τώρα, εδώ, από το θέμα μας, θέτουμε τις στήλες αυτές στη διάθεση όλων όσων επιθυμούν τη διερεύνηση βασικών πολιτιστικών προβλημάτων. Το πολιτιστικό μέτωπο είναι βασικός τομέας του ιδεολογικού μετώπου. Και οι συνεπείς αγωνιστές της Αριστεράς οφείλουν να δώσουν τη μάχη και στο μέτωπο αυτό όχι με τη ρεβιζιονιστική μεθοδολογία, αλλά με εκείνη που στηρίζεται στη συζήτηση, την κριτική, την αντιπαράθεση των απόψεων.

Προς την Εκτελεστική Επιτροπή τής ΕΔΑ

Αγαπητοί φίλοι,

Πριν δύο χρόνια (παραμονές εκλογών 61) σε συνάντηση που πέτυχα, ύστερα από αγωνιώδικες - έτσι τις χαρακτηρίζω - προσπάθειες, με μέλος της Ε.Ε. έβαλα ορισμένα γενικά και ειδικά ζητήματα. (παραλείπονται εδώ τα άλλα σαν άσχετα με το θέμα μας. Σημ. Σ.).

Νόμισα ότι ήμουνα κάτοχος του "μυστικού" ότι δηλαδή η Ε. Βλάχου πρότεινε στο Μίκη Θεοδωράκη την μουσική κριτική της "Μεσημβρινής". Αποδείχτηκε ότι ήταν γνωστό. Επέμεινα να μάθω τι γίνεται για να παρεμποδιστεί μια τέτοια εξέλιξη και μου απαντήθηκε πως με το Μ.Θ. είναι δύσκολο να συμπεριφερθείς σα μέλος του Κόμματος παρόλο που θεωρεί τον εαυτό του τέτοιο. Ακόμα γιατί βρίσκεται υπό την επιρροή του ... και του ... (παραλείπονται ονόματα μελών της τότε Δ.Ε.) που υποκινούν θέμα βουλευτοποίησής του. Εμείς είμαστε αντίθετοι σ' αυτό, μου δήλωσε το μέλος της Ε.Ε. θεω-ρούμε πως ο Μ.Θ. είναι κεφάλαιο που πρέπει να διαφυλαχθεί και να παίξει το ρόλο του στον πολιτιστικό τομέα. Με δυό λόγια διαπίστωσα με ενθουσιασμό πλήρη ανταπόκριση σ' όσα υποστήριζα.

Έχουν περάσει δυο χρόνια. Έγιναν τόσα και τόσα. Πίστευα ότι ήμουν ο πρώτος που γνωστοποιούσα στο κόμμα ότι ο Μ.Θ. προχωρεί στη δημιουργία Πολιτικής Κίνησης. Αποδείχτηκε ότι ήταν γνωστά όλα αυτά. Και με κατάπληξή μου πληροφορήθηκα πως "πείσθηκε" ο Μ.Θ. να διαλύσει την κίνησή του, με αντάλλαγμα να μπει επικεφαλής του σχεδιαζόμενου πλατιού νεολαιίστικου κινήματος και της βουλευτοποίησής του. Αυτά σε συνδυασμό και με άλλα, που δυστυχώς επαληθεύτηκαν (άμεση ενημέρωση του Μ.Θ. μόλις ήρθε από το εξωτερικό για το ποιοι είναι «δογματικοί» κλπ.) ενώ δεν τον θεωρούσε η καθοδήγηση μέλος του κόμματος, με τον αγώνα προσωπικού προσεταιρισμού του Μ.Θ. τώρα από διάφορα στελέχη της Εκτελεστικής Επιτροπής και άλλους, με οδηγούν σε συμπεράσματα καθόλου κολακευτικά για την συνέπεια και την κομματικότητα της καθοδήγησης. Κι' επειδή από τον οργανωτικό γραμματέα του Κόμματος καλλιεργείται κουτσομπολιό εις βάρος μου σχετικά με το ενδιαφέρον μου για το θέμα αυτό (αφήνω το καταχώνιασμα και την εξαφάνιση εκθέσεων, άρθρων κλπ. που μου ζητήθηκαν να γράψω ή την διαστρέβλωση του περιεχομένου τους, όχι με την δημοσίευση τους αλλά μέσω διοχέτευσής τους σε διάφορες κατευθύνσεις ή "στ' αυτί", δηλώνω τα παρακάτω: (ακολουθούν ζητήματα άσχετα με το θέμα μας. Σημ. Σ.)

Τελικά, θα το πω καθαρά: Είναι όψιμος και τουλάχιστον παραγοντικός ο θαυμασμός για το Μ.Θ. Δεν θα επαναλάβω τι λεγόταν γι αυτόν χρόνια πριν. Όσον αφορά εμένα έχετε στη διάθεσή σας χαρτιά με προτάσεις για την αξιοποίησή του όταν ήταν ακόμα έξω, δεν επανέρχομαι σ' αυτό. Μοναχά θυμίζω σε μερικούς σημερινούς ψαλμωδούς του πως πριν λίγα χρόνια, ενώ τον γνώριζαν προσωπικά από πολλά χρόνια, εκφράζονταν με περιφρόνηση για το πολιτικό του ποιόν και την καλλιτεχνική του υπόσταση. Ένας μάλιστα με αυτοπεποίθηση βαθύτατου γνώστη των πολιτιστικών ζητημάτων είχε αποφανθεί: Μα ποιος είναι αυτός; Προσωπικά, θεωρώ υπεύθυνη την καθοδήγηση για όλα τα πραγματικά ολισθήματα του Μ.Θ. στον πολιτικό τομέα (χωρίς να σβήνω τις δικές του ευθύνες) και θεωρώ το χειρισμό του ζητήματος αυτού σαν συνέπεια της λαθεμένης γενικής γραμμής.

Μάης 1963

Γ. ΧΟΝΤΖΕΑΣ