Αναρτήσεις
Αναδημοσίευση από το rednotebook
Οι κατασκηνώσεις των διαδηλωτών στο Μανχάταν απαντούν στην αποτυχία της εκπροσώπησης
Των Μάικλ Χάρντ και Αντόνιο Νέγκρι
Η ευρεία απήχηση που έχουν οι διαδηλώσεις στην κατάληψη της Γουόλ Στριτ σχετίζεται με μια όλο και αυξανόμενη αίσθηση οικονομικής αδικίας, κυρίως όμως γιατί δίνεται η δυνατότητα να εκφραστούν μαζικά η πολιτική διαμαρτυρία και τα οράματα. Δεδομένου ότι οι διαμαρτυρίες έχουν επεκταθεί από το Μανχάταν σε πόλεις και περιοχές σε όλη τη χώρα, είναι σαφές ότι η αγανάκτηση ενάντια στην απληστία των χρηματαγορών και την οικονομική ανισότητα είναι ολοένα διευρυνόμενη και βαθιά. Το πιο σημαντικό στοιχείο όμως είναι η διαμαρτυρία ενάντια στην έλλειψη –ή αδυναμία– πολιτικής εκπροσώπησης. Δεν αφορά τόσο το ερώτημα εάν αυτός ή εκείνος ο πολιτικός, αυτό ή εκείνο το κόμμα, είναι αναποτελεσματικό ή διεφθαρμένο (παρ’ όλο που αυτό ισχύει), αλλά εάν το αντιπροσωπευτικό πολιτικό σύστημα είναι, εντέλει, επαρκές. Αυτό το κίνημα διαμαρτυρίας, θα μπορούσε, και ίσως πρέπει, να μετασχηματιστεί σε μια αυθεντική, δημοκρατική και συνταγματική διαδικασία.Το πολιτικό πρόσωπο των διαδηλωτών της κατάληψης της Γουόλ Στριτ έρχεται στο προσκήνιο όταν το τοποθετούμε δίπλα στις άλλες κατασκηνώσεις διαδηλωτών του τελευταίου χρόνου. Όλες μαζί, σχηματίζουν έναν αναδυόμενο κύκλο αγώνων. Σε πολλές περιπτώσεις, οι γραμμές της επιρροής είναι σαφείς. Η κατάληψη της Γουόλ Στριτ εμπνέεται από τις κατασκηνώσεις διαδηλωτών στην Ισπανία που ξεκίνησε στις 15 Μαΐου, ακολουθώντας την κατάληψη της πλατείας Ταχρίρ στο Κάιρο, την προηγούμενη άνοιξη. Σε αυτήν την αλληλουχία διαδηλώσεων μπορούν να προστεθούν και μια σειρά από παράλληλα γεγονότα, όπως εκτεταμένες διαδηλώσεις διαμαρτυρίας στην πόλη του Ουισκόνσιν, την κατάληψη της πλατείας του Συντάγματος στην Αθήνα, και τους ισραηλινούς κατασκηνωτές διαδηλωτές που διεκδικούν οικονομική δικαιοσύνη. Βέβαια, το περιεχόμενο αυτών των διαφορετικών διαδηλώσεων είναι πολύ διαφορετικό. Δεν είναι απλώς απομιμήσεις αυτού που έγινε κάπου αλλού. Τα κοινά στοιχεία μεταξύ όλων αυτών των κινημάτων δεν είναι πάρα πολλά.
Στην πλατεία Ταχρίρ, ο πολιτικός χαρακτήρας της κατασκήνωσης διαδηλωτών και το γεγονός ότι οι διαμαρτυρόμενοι δεν μπορούσαν σε καμιά περίπτωση να εκπροσωπηθούν από το υπάρχον καθεστώς ήταν εμφανής. Η απαίτηση «ο Μουμπάρακ πρέπει να φύγει» αποδείχθηκε πολύ ισχυρή για να εμπερικλείει κι όλα τα άλλα θέματα. Στις κατασκηνώσεις διαδηλωτών που ακολούθησαν στην πλατεία Ντελ Σολ, στη Μαδρίτη, και στην πλατεία Καταλούνα στη Βαρκελώνη, η κριτική επί της πολιτικής εκπροσώπησης ήταν πιο σύνθετη. Οι Ισπανοί διαδηλωτές συμπύκνωσαν μια μεγάλη ποικιλία κοινωνικών και οικονομικών δυσαρεσκειών – σχετικά με το χρέος, τη στέγαση, ή ακόμα και την εκπαίδευση – αλλά η «αγανάκτησή» τους, η οποία χαρακτηρίστηκε από νωρίς από τον ισπανικό τύπο ως προσδιοριστικός παράγοντας, απευθυνόταν ξεκάθαρα σε ένα πολιτικό σύστημα ανίκανο να διαχειριστεί αυτά τα ζητήματα. Ενάντια στο πρόσχημα της δημοκρατίας που προσφέρεται από το υπάρχον σύστημα εκπροσώπησης, οι διαδηλωτές δημιούργησαν τα δικά τους κεντρικά συνθήματα, «Πραγματική Δημοκρατία τώρα».
Η κατάληψη της Γουόλ Στριτ μπορεί να ειδωθεί ως μια περαιτέρω ανάπτυξη ή μεταλλαγή αυτών των πολιτικών αιτημάτων. Ένα εμφανές και ξεκάθαρο μήνυμα των διαδηλώσεων είναι ότι οι τραπεζίτες και χρηματοοικονομικές βιομηχανίες σε καμιά περίπτωση δεν μας εκπροσωπούν: ό,τι είναι προς το συμφέρον της Γουόλ Στριτ δεν είναι σίγουρα προς το συμφέρον της χώρας (ή του κόσμου). Μια πιο ουσιαστική αποτυχία της εκπροσώπησης πρέπει ωστόσο να αποδοθεί στους πολιτικούς και στα πολιτικά κόμματα που αναλαμβάνουν την εκπροσώπηση των συμφερόντων του λαού, αλλά στην πραγματικότητα εκπροσωπούν ξεκάθαρα τις τράπεζες και τους πιστωτές. Η παραδοχή αυτή οδηγεί σε μια φαινομενικά απλοϊκή, ωστόσο θεμελιώδη, ερώτηση: Η δημοκρατία δεν υποτίθεται πως είναι η εξουσία του λαού πάνω στην πόλη, η οποία είναι η ολότητα της κοινωνικής και οικονομικής ζωής; Αντ’ αυτού, φαίνεται ότι η πολιτική είναι υποταγμένη στα οικονομικά και χρηματοπιστωτικά συμφέροντα.
Επιμένοντας στον πολιτικό χαρακτήρα των διαδηλώσεων της κατάληψης της Γουόλ Στριτ, δεν εννοούμε την ταύτισή τους αποκλειστικά με όρους διαμάχης ανάμεσα σε Ρεπουμπλικάνους και Δημοκράτες, ή την τύχη της διακυβέρνησης Ομπάμα. Αν το κίνημα συνεχιστεί και αναπτυχθεί, θα μπορέσει να πιέσει το Λευκό Οίκο ή το Κογκρέσο να αλλάξει τον προσανατολισμό της πολικής του, και ίσως μπορεί να είναι ακόμα κι ένα σημαντικό σημείο διαμάχης κατά τη διάρκεια του επόμενου κύκλου προεδρικής εκλογής. Η διακυβέρνηση τόσο του Ομπάμα, όσο και του Μπους, είναι ταυτισμένες με τις εγγυήσεις των τραπεζών. Το έλλειμμα αντιπροσώπευσης που προβάλλεται από τις διαδηλώσεις, απευθύνεται και στα δυο κόμματα. Σε αυτό το πλαίσιο, η ισπανική έκκληση για «Πραγματική Δημοκρατία τώρα» είναι άμεση και συνάμα αποτελεί μια πρόκληση.
Αν όλες αυτές μαζί οι διαφορετικές κατασκηνώσεις διαμαρτυρίας – από το Κάιρο και το Τελ Αβίβ στην Αθήνα, στο Μάντισον, στη Μαδρίτη και τώρα στη Νέα Υόρκη – εκφράζουν μια δυσαρέσκεια για τις υπάρχουσες δομές πολιτικής εκπροσώπησης, τότε τι προσφέρουν ως εναλλακτική; Ποιο είναι το περιεχόμενο της «πραγματικής δημοκρατίας» που προτείνουν;
Οι πιο σαφείς ενδείξεις βρίσκονται στην εσωτερική οργάνωση των ίδιων των κινημάτων, κυρίως στον τρόπο που οι κατασκηνώσεις πειραματίζονται με νέες δημοκρατικές πρακτικές. Αυτά τα κινήματα έχουν αναπτυχθεί σύμφωνα με αυτό που αποκαλούμε «μορφή του πλήθους» και χαρακτηρίζονται από τακτικές συνελεύσεις και δομές συμμετοχικής λήψης αποφάσεων. Και είναι αξιοσημείωτο από αυτήν την άποψη ότι η κατάληψη της Γουόλ Στριτ, όπως και πολλές άλλες διαδηλώσεις, έχουν και αυτές βαθιές ρίζες στα κινήματα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση, όπως το Σηάτλ το 1999 και η Γένοβα το 2001.
Τα κοινωνικά δίκτυα όπως το Facebook και το Twitter παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτές τις κατασκηνώσεις διαμαρτυρίας. Τέτοιου είδους διαδικτυακά εργαλεία προφανώς και δεν δημιουργούν κινήματα, αλλά είναι εύχρηστα εργαλεία, γιατί ανταποκρίνονται, με κάποια έννοια, στην οριζόντια διαδικτυακή δομή και στις δημοκρατικές διαδικασίες των κινημάτων αυτών. Το Twitter, με άλλα λόγια, είναι χρήσιμο όχι μόνο για την ανακοίνωση ενός γεγονότος, αλλά και για την καταγραφή απόψεων μιας μαζικής συνέλευσης γύρω από μια συγκεκριμένη απόφαση, σε πραγματικό χρόνο.
Μην περιμένετε από τους διαδηλωτές των κατασκηνώσεων να αναδείξουν ηγέτες ή πολιτικούς εκπροσώπους. Κανένας Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ δεν αναδυθεί από τις καταλήψεις της Γουόλ Στριτ, αλλά και πέραν αυτής. Σε κάθε περίπτωση – και σίγουρα είμαστε μεταξύ αυτών που το θεωρούν ως μια ελπιδοφόρα εξέλιξη – αυτός ο αναδυόμενος κύκλος κινημάτων θα εκφραστεί μέσα από οριζόντιες συμμετοχικές δομές, χωρίς εκπροσώπους. Βεβαίως, τέτοια μικρής κλίμακας πειράματα σε μια δημοκρατική οργάνωση θα έπρεπε να αναπτυχθούν περισσότερο, προτού μπορέσουν να διατυπώσουν αποτελεσματικά μοντέλα για μια συνολική εναλλακτική λύση, αλλά ήδη εκφράζουν την προσδοκία για μια «πραγματική δημοκρατία».
Αντιμέτωποι με την κρίση και βλέποντας ξεκάθαρα τον τρόπο με τον οποίο το υπάρχον πολιτικό σύστημα τη διαχειρίζεται, οι νέοι άνθρωποι που συρρέουν στις κατασκηνώσεις διαμαρτυρίας, με απρόσμενη ωριμότητα, αρχίζουν να θέτουν ένα προκλητικό ερώτημα: Αν η δημοκρατία – η δημοκρατία που έχουμε – κλονίζεται από τα χτυπήματα της οικονομικής κρίσης και είναι αδύναμη να προωθήσει τη θέληση και τα συμφέροντα του πλήθους, μήπως είναι η στιγμή να σκεφτούμε ότι αυτή η μορφή δημοκρατίας είναι ξεπερασμένη;
Εάν οι δυνάμεις του κεφαλαίου έχουν κυριαρχήσει μέσα στους (υποτιθέμενα) δημοκρατικούς θεσμούς, συμπεριλαμβανομένου και του συντάγματος των ΗΠΑ, δεν είναι εφικτό και ακόμα περισσότερο αναγκαίο σήμερα να προτείνουμε και να οικοδομήσουμε νέες συνταγματικές μορφές, που θα ανοίγουν δρόμους για προς την εξερεύνηση της συλλογικής ευτυχίας; Οι διαδικασίες αυτές, οι οποίες είναι ήδη πολύ ζωντανές στη Μεσόγειο και στις ευρωπαϊκές κατασκηνώσεις διαδηλωτών, οι διαμαρτυρίες που εξαπλώνονται από την Γουόλ Στριτ σε όλες τις ΗΠΑ, δημιουργούν την ανάγκη για μια νέα δημοκρατική συντακτική διαδικασία.
Μετάφραση: Αιμιλία Κουκούμα
Πηγή: Foreign Affairs
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου