Οι Έλληνες πρέπει να αντιπαλέψουν τη νεοφιλελεύθερη Ευρωπαϊκή Ένωση

Αυτό το κείμενο του Κώστα Δουζίνα (καθηγητή δικαίου, Νομική Σχολή, Birkbeck College, Πανεπιστήμιο του Λονδίνου) δημοσιεύτηκε στην Guardian 4/2/2010. Μεταφράστηκε στα ελληνικά από την Αριάδνη Αλαβάνου και δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα της ΠΑΣΑ.

Οι Έλληνες πρέπει να αντιπαλέψουν τη νεοφιλελεύθερη Ευρωπαϊκή Ένωση

Η Ελλάδα καταδικάζεται στη γνωστή αντιδημοκρατική θεραπεία που είναι χειρότερη απ' την ασθένεια -- και οι εργαζόμενοι πληρώνουν για άλλη μια φορά

Ο Πολ Μπρέμερ, ο πρώτος μεταπολεμικός Αμερικανός διοικητής του Ιράκ, επέβαλε στο ρημαγμένο Ιράκ μια οικονομική πολιτική που ο Economist αποκάλεσε καθεστώς που “ονειρεύονται όλοι οι καπιταλιστές”. Δύσκολα θα μπορούσε να βρει κανείς μια καλύτερη φράση για να περιγράψει τα μέτρα του προγράμματος “σταθερότητας” που υποβλήθηκε από την Ελλάδα και εγκρίθηκε εχθές [3/2] από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το πρόγραμμα προβλέπει μείωση του ελλείμματος του προϋπολογισμού της χώρας από το τρέχον 12,7% επί του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος στο 2,8% το 2012 και υπόσχεται άμεσες περικοπές στους προϋπολογισμούς των υπουργείων κατά 10%, πάγωμα των προσλήψεων στον δημόσιο τομέα, κατάργηση των ποικίλων φορολογικών εκπτώσεων και αύξηση της έμμεσης φορολογίας. Σαν να μην ήταν αρκετά όλα αυτά, ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου ανήγγειλε την Τρίτη, με ένα δραματικό διάγγελμα προς το έθνος, κι άλλα πρωτοφανή μέτρα λιτότητας, στα οποία περιλαμβάνονται άμεσες αυξήσεις του φόρου των καυσίμων, αύξηση του συντάξιμου ορίου ηλικίας και περικοπές των επιδομάτων των δημοσίων υπαλλήλων που φτάνουν στο 10% του μισθού για τους περισσότερους και μέχρι 40% για τους ακαδημαϊκούς. Όπως στη Βρετανία, τα πανεπιστήμια είναι τα πρώτα που θα πληγούν, αφού τα θεωρούν μια δευτερεύουσα πολυτέλεια, παρά τη διατυμπανιζόμενη “οικονομία της γνώσης”.

Όλα αυτά θα εφαρμοστούν στην πιο φτωχή χώρα της παλιάς Ευρώπης που έχει ποσοστό ανεργίας των νέων της τάξης του 25%, οικονομική στασιμότητα και ενώ οι παραδοσιακοί κλάδοι της ναυτιλίας, του τουρισμού και της οικοδομής δέχονται τεράστιες πιέσεις. Αυτά τα μέτρα θα ολοκληρώσουν ένα φαύλο οικονομικό κύκλο αυξανόμενης ανεργίας, συρρικνούμενων φορολογικών εσόδων και κερδοσκοπικής αγοραίας αποτίμησης της οικονομικής πολιτικής. Θα βυθίσουν τη χώρα από την τρέχουσα κατάσταση βαθιάς κρίσης σε μια διαρκή ύφεση χωρίς ορατή διέξοδο.

“Η Ελλάδα είναι στο μάτι του κερδοσκοπικού κυκλώνα”, είπε ο Παπανδρέου στο διάγγελμά του. Αναφερόταν στη μείωση της πιστοληπτικής αξιολόγησης της Ελλάδας εκ μέρους τριών ανεύθυνων ιδιωτικών εταιρειών και την επακόλουθη αγοραία κερδοσκοπία στα ελληνικά ομόλογα για τη χρηματοδότηση του ελλείμματος, που οδήγησαν τα επιτόκια κρατικού δανεισμού σε μια αύξηση άνω του 4% από την τιμή αναφοράς. Πρόκειται για μια επανάληψη, σε ακόμη μεγαλύτερη έκταση, της επίθεσης του Σόρος στο νόμισμα της Βρετανίας, το 1992, που το οδήγησε σε μια ταπεινωτική έξοδο από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών και της κερδοσκοπικής επίθεσης στο βρετανικό τραπεζικό σύστημα το 2008. Σηματοδοτεί μια ζοφερή κατάσταση πραγμάτων που γίνεται αποδεκτή από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις κυβερνήσεις: ελάχιστα κερδοσκοπικά hegde funds έχοντας ισοπεδώσει μεγάλες τράπεζες στοιχηματίζουν τώρα στη χρεοκοπία μιας ολόκληρης χώρας, ελπίζοντας να το καταφέρουν μέσω των τοποθετήσεών τους στην υποτίμηση των ελληνικών ομολόγων.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι οικογένειες Παπανδρέου και Καραμανλή, οι άρχουσες δυναστείες της μεταπολεμικής Ελλάδας, έχουν αξιοποιήσει το σύστημα ευνοιοκρατίας και την απασχόληση στον δημόσιο τομέα για να αποκομίσουν πολιτικά οφέλη, αυξάνοντας σε τεράστιο βαθμό τον δημόσιο τομέα και το χρέος του. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η μεγάλη φοροδιαφυγή, η διαφθορά και οι πελατειακές σχέσεις έχουν συμβάλει ουσιαστικά στα σημερινά δεινά. Αλλά η θεραπεία είναι πολύ χειρότερη από την ασθένεια και θα γίνει εις βάρος των συνήθων θυμάτων: των μισθωτών, των στρωμάτων που έχουν χαμηλά εισοδήματα, των αγροτών που βρίσκονται στα όρια της επιβίωσης και των ανέργων.

Γενικότερα, η Ελλάδα γίνεται το πειραματόζωο σε μια νέα φάση νεοφιλελεύθερου σωφρονισμού στον απόηχο της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης. Τα μέτρα δημοσιονομικής και φορολογικής “σταθερότητας” αποτελούν έκφραση του άκρως θαυμαζόμενου οικονομικού δόγματος που οδήγησε στην καταστροφή του 2008, αλλά ακόμη κυριαρχεί στη σκέψη των Ευρωπαίων πολιτικών ηγετών. Η ιδιωτικοποίηση, η απορρύθμιση και η μαύρη μαγεία της μετατροπής των πάντων σε παράγωγα χρηματιστικά εργαλεία θεωρητικά έχουν απορριφθεί από τους παλιούς πιστούς, αλλά ακόμη είναι κυρίαρχες στα περιβάλλοντα των ελιτίστικων σχολών διοίκησης επιχειρήσεων και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο Ομπάμα εφάρμοσε το περασμένο έτος μια δημοσιονομική πολιτική τόνωσης της οικονομίας 787 δισεκατομμυρίων δολαρίων, η οποία περιλαμβάνει φορολογικές μειώσεις, επέκταση των επιδομάτων ανεργίας και αύξηση των δαπανών για την εκπαίδευση, την υγεία, την υποδομή και την ενέργεια. Η ευρωπαϊκή Ελλάδα καταδικάζεται στη δημοσιονομική λιμοκτονία. Το δημόσιο χρέος της Ιαπωνίας ανέρχεται στο 225% του ΑΕΠ και χρηματοδοτείται μέσω εσωτερικού δανεισμού, μόλις το 6% βρίσκεται σε ξένα χέρια. Η Ελλάδα είναι καταδικασμένη να δανείζεται από τις ξένες αγορές, πληρώνοντας τόκο που μόνο τοκογλυφικός θα μπορούσε να αποκληθεί. Ο επίτροπος οικονομικών Χοακίν Αλμούνια μίλησε με κυνική σαφήνεια για το στόχο του προγράμματος “σταθερότητας”, λέγοντας ότι η Ελλάδα χρειάζεται κι άλλες “μεταρρυθμίσεις του συστήματος των συντάξεων, της υγείας, των εργασιακών σχέσεων”. Πρόκειται για μια αναίσχυντη προσπάθεια να χρησιμοποιήσει ένα σχετικά μικρό πρόβλημα χρέους για να αλλάξει δραστικά την ταξική ισορροπία και την ισορροπία κράτους-κοινωνίας σε μια χώρα που είναι γνωστή για τη ριζοσπαστική πολιτική και τα μαχητικά συνδικάτα της.

Η νομιμοποίηση της Ευρωπαϊκή Ένωσης βασίζεται στις αρχές της κοινωνικής δικαιοσύνης και την αλληλεγγύης. Ο Τζόζεφ Στίγκλιτς θύμισε, μέσα απ' αυτές τις σελίδες, στους Ευρωπαίους τις παραδόσεις τους , προτείνοντας την έκδοση ενός ευρωομολόγου για να βοηθηθεί η Ελλάδα και άλλες χρεωμένες οικονομίες. Ένα τέτοιο άμεσο καταπραϋντικό μέτρο θα λειτουργούσε ως από μηχανής θεός, αλλά το νεοφιλελεύθερο φάντασμα έχει εκτοπίσει το θεό από τη μηχανή.

Υπάρχει άλλη μία, ακόμη πιο ανησυχητική πτυχή σ' αυτές τις καταστροφικές εξελίξεις. Ο Παπανδρέου εξελέγη τέσσερις μήνες πριν βάσει ενός προγράμματος ανακατανομής [του πλούτου] και κοινωνικής δικαιοσύνης. Σήμερα δέχεται να κάνει το ακριβώς αντίθετο. Αυτή είναι μια μεγάλη επίθεση στην πολιτική και η πιο σαφής έκφραση του νεοφιλελεύθερου μίσους για τη δημοκρατία. Ο επίτροπος Αλμούνια συμβούλευσε τους Έλληνες πολιτικούς και το κοινό να στηρίξουν τα μέτρα, προσθέτοντας μια ελάχιστα κρυμμένη απειλή η οποία αποκάλυψε την λατρεία των αγορών και την υποκρισία ως προς τη ρυθμιστική ανικανότητα. Οι αγορές μπορούν να κερδοσκοπούν ανενόχλητες εις βάρος των ελληνικών ομολόγων, οδηγώντας το κόστος του δανεισμού σε δυσβάσταχτα επίπεδα, μόνο και μόνο επειδή η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει ως ανώτατο όριο στο δημόσιο έλλειμμα το μη ρεαλιστικό 3%. Το αποτέλεσμα είναι ότι η Ελλάδα πιέζεται από τη μια μεριά από την ΕΕ και από την άλλη από τις αγορές. Αυτή είναι μια θύελλα που την προκαλούν οι ίδιοι. Οι πολιτικοί και οι ευρωκράτες έχουν αποδεχθεί το ρόλο των ασήμαντων παικτών σε μια οικονομία-καζίνο που έχει τοποθετηθεί πάνω από την πολιτική.

Η βίαιη εκπτώχευση πολύ μεγάλου αριθμού ανθρώπων, η εντατική ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών και των επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας μέσω της δραστικής μείωσης του δημόσιου τομέα και η ένταση της εξάρτησης από τις ξένες αγορές για την εξυπηρέτηση του χρέους ισοδυναμούν με απώλεια κυριαρχίας που είναι παρόμοια μ' αυτή ενός κράτους υπό κατοχή, ισοδυναμούν με μια εκτεταμένη αναδιάταξη των εθνικών περιουσιακών στοιχείων προς όφελος του κεφαλαίου και με μια βαθιά κρίση νομιμοποίησης της ΕΕ.

Οι Έλληνες είναι υπερήφανος λαός. Βομβαρδίζονται συνεχώς και αδιαλείπτως από τα ΜΜΕ , την κυβέρνηση και ευεπηρέαστους ακαδημαϊκούς που αποσκοπούν να τους κάνουν να πιστέψουν πως είναι υπεύθυνοι για τις αποτυχίες ενός συστήματος υπέρ του οποίου ουδείς ψήφισε ποτέ. Εδώ στη Βρετανία χρησιμοποιούμε επίσης τη φράση “δεν υπάρχει άλλη λύση”. Όμως πάντα υπάρχει άλλη λύση. Η σημερινή δύσκολη κατάστασή τους θέτει τους Έλληνες στην πρώτη γραμμή μιας ευρύτερης επίθεσης βασισμένης στις ευρωπαϊκές αρχές της δημοκρατίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης, που πάντα είχαν μια δόση ρητορείας αλλά τώρα παραβιάζονται σε όλο το εύρος τους.

Το ιδανικό θα ήταν η κυβέρνηση να ξεχάσει την ψεύτικη ορθοδοξία που καθιστά την Ελλάδα τόσο κυρίαρχη όσο είναι το Ιράκ και να καλέσει στη δημιουργία ενός εθνικού μετώπου αντίστασης στη βάρβαρη επίθεση. Μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να διεγείρει την εθνική υπερηφάνεια και μια αίσθηση αδικίας. Θα μπορούσε να εκτρέψει τον ελληνικό εθνικισμό από την πρόσφατη ακραία, δεξιά, ξενοφοβική παθολογία του προς κάτι πλησιέστερο προς την ελληνική παράδοση: την υπεράσπιση της δημοκρατίας. Η Ισλανδία κάλεσε σε δημοψήφισμα για να αποφασίσει την αποπληρωμή του χρέους της. Το ίδιο θα έπρεπε να κάνει και η Ελλάδα.

Αυτό είναι απίθανο να συμβεί ωστόσο, επειδή το κυβερνών κόμμα είναι κι αυτό δέσμιο των παλιών πελατειακών σχέσεων και του νεοφιλελευθερισμού. Η απουσία μιας κυβερνητικής αντίδρασης δίνει πιο μεγάλη διάσταση στο ρόλο της Αριστεράς, μιας από τις πιο ισχυρές στην Ευρώπη. Η Αριστερά έχει την ιστορική ευθύνη να κινητοποιήσει το κοινό των Ελλήνων ενάντια σ' αυτό το τσουνάμι της αντιδημοκρατικής ηλιθιότητας και αδικίας. Οι Έλληνες έχουν δείξει πως ξέρουν να αντιστέκονται, από την κλασική Αντιγόνη μέχρι τον αθηναϊκό Δεκέμβρη του 2008. Ήδη οι αγρότες έχουν μπλοκάρει τους δρόμους που οδηγούν στο βορρά και στη Βουλγαρία, κάνοντας τον Μπαρόζο να απειλεί με νομικά μέτρα. Οι δημόσιοι υπάλληλοι απεργούν και έχει προκηρυχθεί γενική απεργία προς το τέλος του τρέχοντος μήνα.

Επίσης, η Αριστερά οφείλει να κινητοποιήσει την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη. Εάν η επίθεση στους Βρετανούς ανθρακωρύχους και στα συνδικάτα τους ήταν το εμβληματικό γεγονός του πρώιμου νεοφιλελευθερισμού, η επίθεση στην Ελλάδα είναι η αρχή της δεύτερης φάσης του. Εάν πέσει η Ελλάδα, οι αγορές, αναμφίβολα, θα επιτεθούν στην Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιταλία και μετά στη Βρετανία, με την ευρωπαϊκή Επιτροπή, σαν άλλο Πόντιο Πιλάτο, να νίπτει τας χείρας της, παίζοντας το ρόλο ενός τραγικού χορού. Το μέλλον της δημοκρατίας και της κοινωνικής Ευρώπης βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση – οι Έλληνες πρέπει να αγωνιστούν για λογαριασμό όλων μας.