Αναδημοσίευση από το "αυτολεξεί"
Συνέντευξη του Ζακ Ρανσιέρ στην αγγλική Le monde.
Τη συνέντευξη πήρε ο Nicolas Truong και δημοσιεύτηκε στις 26 Αυγούστου σε μία σειρά συνεντεύξεων όπου στοχαστές του Μάη του ’68 μιλούν για την εποχή Τραμπ. Στην παρούσα συζήτηση, ο φιλόσοφος της χειραφέτησης εξετάζει τις ρίζες της τρέχουσας αντιδραστικής επίθεσης και βλέπει τις σύγχρονες ουτοπικές μικρο-κοινότητες ως τους νέους τρόπους «ζωής με ισότητα». Μετάφραση: Ιωάννα Μαραβελίδη.
Nicolas Truong: Το τρέχον πολιτικό κλίμα κυριαρχείται από την άνοδο του εθνικισμού που βασίζεται στην ταυτότητα. Πώς βλέπει αυτή την παγκόσμια αντεπανάσταση ένας φιλόσοφος που επηρεάστηκε από τα κινήματα χειραφέτησης των δεκαετιών του ’60 και του ’70;
Jacques Rancière: Ο τρόπος σκέψης μου διαμορφώθηκε εκείνα τα χρόνια όπου όλα φαίνονταν πιθανά: η επανεφεύρεση του μαρξισμού με τον Λουί Αλτουσέρ, η συμβολή σε έναν νέο κόσμο ελευθερίας και ισότητας που τροφοδοτήθηκε από τα γεγονότα του Μαΐου του 1968 και η αναβίωση μιας ιστορίας χειραφέτησης μέσω του “Les Révoltes logiques” [«Λογικές Εξεγέρσεις»] μεταξύ 1975 και 1981, ενός περιοδικού που συνίδρυσα με τους φιλοσόφους Jean Borreil και Geneviève Fraisse.
Επομένως, μου είναι δύσκολο να αναπνεύσω στη σημερινή ατμόσφαιρα ανισότητας και δουλείας. Δεν πρόκειται για χαμένες ψευδαισθήσεις. Αντίθετα, πρόκειται για μια πραγματική επιδείνωση της ικανότητας να ζούμε, να πειραματιζόμαστε, να σκεφτόμαστε και να δημιουργούμε. Η κινητήρια δύναμη παραμένει, αλλά αγωνίζεται να προσαρμοστεί σε μια εποχή όπου η αντίσταση υπερισχύει της εφευρετικότητας.
N.T.: Γιατί οι προοδευτικοί δεν κατάφεραν να προβλέψουν αυτή την κίνηση;
J.R.: Στην πραγματικότητα, η αντεπανάσταση ξεδιπλώθηκε αργά, βήμα βήμα. Τα κομμάτια του παζλ ενώθηκαν με καθυστέρηση: η χρηματιστικοποίηση της οικονομίας, η μεταφορά επιχειρήσεων σε άλλες χώρες, η καταστροφή της κοινωνικής αλληλεγγύης και η ιδιωτικοποίηση της ζωής μέσω νέων μορφών υποταγής που υπαγορεύονται από τη λεγόμενη «άυλη» οικονομία.
Οι άνθρωποι απέτυχαν να παρατηρήσουν πώς η καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση μετατράπηκε σε μια απόλυτη επιθυμία κυριαρχίας σε σώματα και μυαλά, και πώς η προσπάθεια για μείωση του κόστους συγχωνεύτηκε με ιδεολογίες ταυτότητας και με ένα πάθος για τον αποκλεισμό των ανεπιθύμητων.
Αυτή η σύγκλιση επισκιάστηκε από διάφορα προπετάσματα καπνού: την εικόνα μιας «φιλελεύθερης» οικονομίας που καθοδηγείται από το καπιταλιστικό κέρδος, αλλά υποτίθεται ότι ευθυγραμμίζεται με την ελευθερία στον τρόπο ζωής· τον ρόλο των λεγόμενων «σοσιαλιστικών» κομμάτων σε αυτούς τους μετασχηματισμούς, που καθιστούσαν πιο δύσκολη την αναγνώριση του προσώπου του εχθρού· και τις εκστρατείες «αριστερών» διανοουμένων που κατηγόρησαν για την ανάπτυξη της καπιταλιστικής κυριαρχίας τις ανεξέλεγκτες ορέξεις του δημοκρατικού ανθρώπου.