ΙΣΠΑΝΙΑ: προς κοινό μέτωπο PODEMOS με ΕΝΩΜΕΝΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ

Αναδημοσίευση από το iskra.gr

του Πέτρου Παπακωνσταντίνου

Τη στιγμή που το ελπιδοφόρο κίνημα Nuit Debout στη Γαλλία φέρνει στην Ευρώπη έναν αναζωογονητικό άνεμο κοινωνικού ριζοσπαστισμού, σημαντικές πολιτικές εξελίξεις δρομολογούνται στην Ισπανία. Η χώρα που εκπροσωπεί την τέταρτη ισχυρότερη οικονομία της ευρωζώνης βαδίζει σε πρόωρες βουλευτικές εκλογές, στις 26 Ιουνίου, ύστερα από την αδυναμία του κατακερματισμένου κοινοβουλίου, που αναδείχθηκε από την αναμέτρηση της 20ής Δεκεμβρίου, να αναδείξει κυβέρνηση. Βρυξέλλες και Βερολίνο έχουν κάθε λόγο να παρακολουθούν με ανησυχία τις εξελίξεις στην Ιβηρική Χερσόνησο ύστερα από τον τεκτονικό σεισμό του περασμένου Δεκεμβρίου, που γκρέμισε το παραδοσιακό, δικομματικό σύστημα.

Ενδεικτική της απίθανης πολιτικής ρευστότητας στη χώρα ήταν δημοσκόπηση που ήρθε μόλις χθες στο φως της δημοσιότητας από την εφημερίδα El Pais. Σύμφωνα με αυτήν, το ποσοστό των πολιτών που δηλώνουν “απολύτως βέβαιοι” ότι θα ψηφίσουν το δεξιό Λαϊκό Κόμμα (PP) του Μαριάνο Ραχόι μόλις που φτάνει το 10% (28,7% στις εκλογές του Δεκεμβρίου). Τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 7% για το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PSOE) του Πέδρο Σάντσεθ (22% το Δεκέμβριο), 5% για το νεοπαγές, ριζοσπαστικό κόμμα Podemos του Πάμπλο Ιγκλέσιας (21%), 2% για την Ενωμένη Αριστερά (IU) του Αλμπέρτο Γκαρθόν (3,7%) και μόλις 1,7% για τους Ciudadanos (κάτι σαν ισπανικό... Ποτάμι) του Αλμπέρτο Ριβέρα (14%).

Παράγοντας δυνητικής ανατροπής των πολιτικών συσχετισμών είναι το πολύ ισχυρό ενδεχόμενο εκλογικής συνεργασίας των Podemos με την IU, στην οποία συμμετέχει και το ιστορικό ΚΚ Ισπανίας. Τα επιτελεία των δύο κομμάτων εργάζονται πυρετωδώς για την εκπόνηση κοινού προγράμματος, το οποίο αναμένεται να ανακοινωθεί την επόμενη εβδομάδα, επισφραγίζοντας μια συνεργασία υπέρ της οποίας έχει ήδη ταχθεί, με εσωκομματικά δημοψηφίσματα, η μεγάλη πλειοψηφία και των δύο πολιτικών χώρων. Οι δημοσκοπήσεις προοιωνίζονται ότι ένα μέτωπο Podemos- IU θα ξεπεράσει, πιθανότατα, το PSOE χωρίς να αποκλείεται ακόμη και το ενδεχόμενο να ξεπεράσει και το δεξιό PP, κατακτώντας την πρώτη θέση.

Η ελπιδοφόρα αυτή συνεργασία δεν ήταν εύκολη υπόθεση – κυρίως από την πλευρά των Podemos. Η IU είχε ταχθεί, ήδη από τον περασμένο Ιούνιο, υπέρ της συνεργασίας με τους Podemos και άλλες οργανώσεις της πολιτικής και κοινωνικής Αριστεράς, για τη συγκρότηση συνδυασμών “Λαϊκής Ενότητας” στις εκλογές του Δεκεμβρίου (η σχετική πρόταση του Γκαρθόν εγκρίθημε, σε εσωκομματικό δημοψήφισμα, με το συντριπτικό ποσοστό 91%). Ωστόσο η ηγεσία των Podemos απέρριψε την πρόταση, επιλέγοντας την αυτόνομη κάθοδο. Ο ίδιος ο Ιγκλέσιας,παρότι προέρχεται από τη νεολαία του ΚΚ Ισπανίας, εμφανίστηκε υπεροπτικά απορριπτικός έναντι της Ενωμένης Αριστεράς και του ΚΚ Ισπανίας, κάνοντας λόγο για “στάχτες” και πολιτικά “βαρίδια” του παρελθόντος. Υπό την επιρροή ιδεολόγων του λατινοαμερικάνικου “λαϊκισμού” (Λακλάου κ.α.) χάραξε μία γραμμή “υπέρβασης” των διαχωριστικών γραμμών κεφάλαιου-εργασίας, Αριστεράς- Δεξιάς και υποκατάστασής τους από τη νεφελώδη αντίθεση “των από κάτω με τους από πάνω” ή “των ελίτ με τον λαό”.

Στο τετράμηνο των σχοινοτενών διαβουλεύσεων μεταξύ των τεσσάρων μεγάλων κομμάτων για τον σχηματισμό κυβέρνησης, οι Podemos διχάστηκαν ανάμεσα σε δύο ρεύματα. Το “δεξιό” ρεύμα, υπό τον “νούμερο 2” των Podemos, Ινίγο Ερεχόν, τάχθηκε υπέρ της στήριξης... δεξιοκεντροαριστερής κυβέρνησης PSOE-Ciudadanos-Podemos. Υπό την πίεση της κοινωνικής βάσης του κόμματός του, ο Ιγκλέσιας εισηγήθηκε την απόρριψη αυτής της πρότασης. Στο εσωκομματικό δημοψήφισμα, το 88% της κομματικής βάσης απέρριψε την πρόταση, ενώ το 92% τάχθηκε υπέρ της στήριξης κυβέρνησης PSOE-Podemos-IU, στη βάση κοινού προγράμματος. Αυτό ήταν το σημείο καμπής που άνοιξε το δρόμο για τη σύγκλιση των δύο ριζοσπαστικών πολιτικών σχηματισμών.

Ωστόσο, οι προγραμματικές διαφορές παραμένουν. Η Ενωμένη Αριστερά-Λαϊκή Ενότητα επιμένουν στην αποχώρηση της Ισπανίας από το ΝΑΤΟ (ζήτημα που έχει παραπεμφθεί στις ελληνικές καλένδες από την ηγεσία των Podemos), στην εθνικοποίηση στρατηγικής σημασίας επιχειρήσεων, στο αίτημα για Συντακτική Συνέλευση που θα θεσπίσει την Τρίτη Ισπανική Δημοκρατία, καταργώντας τη μοναρχία και στη δημιουργία ομόσπονδου ισπανικού κράτους, που θα αναγνωρίζει το δικαίωμα αυτοδιάθεσης Βάσκων και Καταλανών. Είναι ενδιαφέρον να δει κανείς με ποιο τρόπο θα γεφυρωθούν (ή θα κρυφτούν κάτω από το χαλί) αυτές οι διαφορές στο κοινό πρόγραμμα των δύο κομμάτων.

Σημαντικό σημείο τριβών μεταξύ των δύο κομμάτων, αλλά και στο εσωτερικό τους αποτελεί η στάση απέναντι στο ευρώ και την Ε.Ε. Η ταπεινωτική συνθηκολόγηση της κυβέρνησης Τσίπρα, τον Ιούλιο, αποτέλεσε ψυχρολουσία για το σύνολο της ισπανικής Αριστεράς. Η Ενωμένη Αριστερά-Λαϊκή Ενότητα, αλλά και οι Podemos (αν και σε χαμηλότερους τόνους) αποστασιοποιήθηκαν από τη στροφή Τσίπρα και υιοθέτησαν πιο κριτική στάση έναντι της Ε.Ε. Οι ευρωβουλευτές της Ενωμένης Αριστεράς Μαρίνα Αλμπιόλ και Χαβιέρ Κούσο συνυπέγραψαν με τον ηγέτη του γαλλικού Κόμματος της Αριστεράς, Ζαν-Λικ Μελανσόν, τον ευρωβουλευτή της Λαϊκής Ενότητας Νίκο Χουντή, ευρωβουλευτές της γερμανικής Die Linke, του ΚΚ Πορτογαλίας και του ΑΚΕΛ κοινή πρωτοβουλία για ένα “Σχέδιο Β” για την Ευρώπη, το οποίο προβλέπει μηχανισμό συντεταγμένης εξόδου από την ευρωζώνη οποιασδήποτε χώρας το επιλέξει. Ο γενικός γραμματέας του ΚΚ Ισπανίας, Χοσέ Λουίς Θεντέλα δήλωσε ξεκάθαρα ότι “δεν υπάρχει λαϊκή κυριαρχία στο πλαίσιο της Ε.Ε. όπως δεν υπάρχει έξοδος από την κρίση μέσα στην ευρωζώνη”. Στη σχετική ψηφοφορία που έγινε στο Ευρωκοινοβούλιο στις 25 Φεβρουαρίου, δύο ευρωβουλευτές των Podemos ψήφισαν υπέρ της πρότασης, παρότι το κόμμα τους δεν έχει υιοθετήσει τη θέση για έξοδο από την ευρωζώνη.

Σημαντική ένδειξη για τις τάσεις που διατρέχουν το κοινωνικό σώμα στην Ισπανία θα είναι η Κυριακή, 15η Μαΐου. Τόσο η Ενωμένη Αριστερά, όσο και οι Podemos (οι οποίοι προέρχονται από το κύμα των Αγανακτισμένων και των Πλατειών) καλούν σε μεγάλες διαδηλώσεις-ολονυκτίες, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Global Debout – μια πρωτοβουλία κυρίως νέων ακτιβιστών και μορφών κοινωνικής δικτύωσης – να επεκταθεί σε όσο γίνεται μεγαλύτερη διεθνή κλίμακα το γαλλικό κίνημα Nuit Debout. Ας ελπίσουμε ότι η 15η Μαΐου θα σταθεί αφορμή για ένα νέο κύμα κοινωνικού και πολιτικού ριζοσπαστισμού σε ολόκληρο το μεσογειακό Νότο, από την Ελλάδα των μνημονίων μέχρι την Ισπανία, την Πορτογαλία και τη Γαλλία.