Αναρτήσεις
(ένα σύντομο σχόλιο στο κείμενο του Κώστα Λαπαβίτσα: Συνομιλώντας με τον ΣΥΡΙΖΑ)
Ο Κώστας Λαπαβίτσας αναδεικνύει τις ενστάσεις του στην πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ με κύριο άξονα τις γνωστές θέσεις του για την ΟΝΕ και το ευρώ. Πέρα από τις συγκεκριμένες ενστάσεις, και ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Κώστας Λαπαβίτσας καταγγέλλουν τις πολιτικές της λιτότητας που εκπορεύονται από τα επιτελεία της ΕΕ και του ΔΝΤ. Όμως εκτός από τις καταγγελίες, υπάρχει και ένα άλλο κρίσιμο ζήτημα στο οποίο υπάρχει μια στρατηγικού χαρακτήρα σύγκλιση: είναι ο στόχος της “εθνικής παραγωγικής ανασυγκρότησης”.
Η “εθνική παραγωγική ανασυγκρότηση” είναι ένας στόχος που αφορά στην αναδιαμόρφωση της κεφαλαιακής σχέσης στον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό στην κατεύθυνση μιας εθνικής αναδίπλωσης του κεφάλαιου και στον επαναπροσδιορισμό της θέσης του ελληνικού καπιταλισμού στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα. Επειδή δεν βρισκόμαστε στα πρόθυρα μιας “επανάστασης” αλλά μιας κυβερνητικής αλλαγής, η πραγμάτωση αυτού του στόχου δεν μπορεί να πραγματωθεί σήμερα κάτω από την “ηγεμονία” της εργατικής δύναμης. Πρακτικά λοιπόν σημαίνει την αναδιαμόρφωση των κοινωνικών συμμαχιών κάτω από συγκεκριμένες κρατικές πολιτικές πολιτικές και πρώτα απ' όλα προϋποθέτει την συναίνεση και την συνεργασία μερίδων του κεφάλαιου , ώστε μέσω αυτών των πολιτικών να ικανοποιούνται (ή τουλάχιστον να μην αμφισβητούνται) τα ταξικά τους συμφέροντα.
Μπορεί να γίνει μια “εθνική παραγωγική ανασυγκρότηση” χωρίς την ανατροπή της κεφαλαιακής σχέσης στα πλαίσια άσκησης μιας κρατικής πολιτικής; Ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να γίνει κάτω από καθεστώς “ελεγχόμενης οικονομίας” σε συνθήκες “κρατικού καπιταλισμού”, όπως συμβαίνει εδώ και δεκαετίες στην Κίνα αλλά και την εποχή του Πούτιν στην Ρωσία, όπου το κράτος θέτει το δίλημμα στους Ρώσους ολιγάρχες: ή γίνεστε “πατριώτες” ή τα μαζεύεται και φεύγετε και φεύγετε από την χώρα. Όμως ούτε στην Κίνα, ούτε στην Ρωσία η “εθνική παραγωγική ανασυγκρότηση” λειτουργεί προς όφελος του κόσμου της εργασίας...
Από πολιτική άποψη το ερώτημα που τίθεται σήμερα είναι: πιο πλαίσιο μπορεί να ανασυγκροτήσει τις κοινωνικές συμμαχίες αναδιαμορφώνοντας το μπλοκ εξουσίας προς όφελος του κόσμου της εργασίας;
Σήμερα οι διαχωριστικές γραμμές στην ελληνική κοινωνία που συγκροτούν ως κοινωνική δύναμη τους “από κάτω” είναι εναντίωση στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές της λιτότητας. Δεν χρειάζεται καμία βαθυστόχαστη ανάληψη γι' αυτή την διαπίστωση: Αρκεί και μόνον το γεγονός ότι όλες οι μεγάλες κινητοποιήσεις των τελευταίων χρόνων έγιναν στα πλαίσια αυτής της απαίτησης. Δεν γνωρίζουμε καμία περίπτωση που βγήκε ο κόσμος στους δρόμους με αίτημα την “εθνική παραγωγική ανασυγκρότηση” ή την “επιστροφή στην δραχμή”. Εξάλλου τα μνημόνια και οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές της λιτότητας δεν είναι ίδιον γνώρισμα της ΟΝΕ και του ευρώ...
Στην πολιτική δεν αρκεί να συνδέεις θεωρητικά τις απαιτήσεις των λαϊκών μαζών με τους πολιτικούς στόχους μέσα από “προγραμματικές διακηρύξεις”. Πρέπει να πείθεις τον κόσμο ότι οι πολιτικές σου εξαγγελίες μπορούν πράγματι να ανταποκριθούν σε αυτές τις απαιτήσεις.
Τόσο οι προτάσεις του Κ. Λαπαβίτσα, όσο και οι προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ ακριβώς σε αυτό το σημείο κρίνονται: Από τα όρια που έχουν να δώσουν πειστικές απαντήσεις στο πως θα καταργήσουν την λιτότητα...
Φίλοι τής ΕΟΣ,
ΑπάντησηΔιαγραφήΠολύ σωστά: «[...] τα μνημόνια και οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές της λιτότητας δεν είναι ίδιον γνώρισμα της ΟΝΕ και του ευρώ...». Αλλά η διαπίστωση είναι κουτσή χωρίς την άποψή σας για την απεμπλοκή από τη λιτότητα και τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές και αυτό που γράφετε περί ταξικής πάλης είναι πολύ γενικά. Να συνεχίσω λοιπόν εγώ με βάση τις συνεκδοχές που προκύπτουν από τις διαπιστώσεις σας και την εναντίωσή σας στην «εθνική παραγωγική ανασυγκρότηση» υπό μορφή ερωτήσεων που θα ήθελα να μου απαντηθούν από εσάς. Έχουμε και λέμε:
1) Το αντίθετο της «εθνικής παραγωγικής ανασυγκρότησης» είναι η «ταξική παραγωγική ανασυγκρότηση»; (Ρητορική η ερώτηση, δεν μπορώ να φανταστώ κάτι άλλο.)
2) Αυτήν την αντιλαμβάνεστε ως άμεση απαλλοτρίωση των μέσων παραγωγής από το όλο κεφάλαιο ώστε να μην είναι κανείς υποχρεωμένος να αποσπάσει τη συναίνεση μερίδων του, άρα «να ικανοποιήσει (ή τουλάχιστον να μην αμφισβητήσει) τα ταξικά τους συμφέροντα»;
3) Αυτό μάς φέρνει στη στρατηγική τού ΚΚΕ για πέρασμα στο σοσιαλισμό εδώ και τώρα. Σε τι διαφοροποιείστε από αυτήν πέρα από τα προφανή (όχι μονοκομματικό κράτος, όχι κρατική/γραφειοκρατική διαχείριση της παραγωγής αλλά ισότιμη συμμετοχή τών ίδιων τών παραγωγών κ.λπ.);
4) Με ποιους τρόπους θεωρείτε ότι η «ταξική παραγωγική ανασυγκρότηση» θα αποφύγει κάθε καταναγκασμό λιτότητας, από τη στιγμή που, όποια χώρα την πετύχει, θα πρέπει να είναι ανταγωνιστική προς το παγκοσμιοποιημένο κεφάλαιο, το οποίο και επιβάλλει διεθνώς τη λιτότητα; Πιο απλά: Τι σας κάνει να πιστεύετε (γιατί αυτό βγαίνει ότι πιστεύετε) πως οι «μισθοί Κίνας» θα σταματήσουν να πιέζουν μια ελληνική κοινωνικοποημένη επιχείρηση μόλις αυτή κοινωνικοποιηθεί;
5) Οι θεωρίες τής υπανάπτυξης, με τις οποίες και φλερτάρετε, αν δεν κάνω λάθος, δεν συνιστούν μία μορφή λιτότητας;
6) Εν κατακλείδι: Φαντάζεστε ότι η «ταξική παραγωγική ανασυγκρότηση» θα είναι μία σχολική εκδρομή χωρίς «αίμα, δάκρυα και ιδρώτα» όπως είπε ο Βαρουφάκης; Φαντάζομαι πως όχι. Ε τότε, γιατί εξαιρείτε τη λιτότητα από τον παραπάνω κατάλογο των θυσιών; Επειδή δεν αναφέρεται αυτολεξεί;
Τα λέμε
1. "Αντίθετο" σε μια παπάρα δεν υπάρχει! Η διαφωνία δεν είναι στον όρο "εθνική" αλλά στην "παραγωγική". Επίσης, αν μια πολιτική είναι "κρατική", τότε είναι και "εθνική".
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ έννοια "παραγωγική ανασυγκρότηση" λειτουργεί ως ιδεολόγημα και όχι μια έννοια που προσδιορίζει κάποια συγκεκριμένη πολιτική στο χώρο της οικονομίας. Ετεροκαθορίζεται μέσα σε ένα άλλο ευρύτερο πλαίσιο ιδεολογημάτων, όπως: παράγουμε λιγότερα απ' όσα καταναλώνουμε, υπάρχει το καλό κεφάλαιο (όπως το καλό ευρώ) που είναι το παραγωγικό και το κακό κεφάλαιο το χρηματιστηριακό, Αν έχουμε ισχυρή βιομηχανία τότε και ο κόσμος της εργασίας θα περνάει καλύτερα. Ο κόσμος της εργασίας με το ντόπιο κεφάλαιο καταφέρνει καλύτερα να διαπραγματευτεί ενώ με το ξένο να πράγματα είναι χειρότερα, και πολλά άλλα παρόμοια.
2. Δεν θεωρούμε ότι αν αλλάξει η κυβέρνηση θα γίνει επανάσταση. Ως εκ τούτου αναφερόμαστε σε μια άλλη πολιτική στα πλαίσια του καπιταλισμού που θα απαντάει πειστικά στο ζήτημα της λιτότητας. Μιλάμε για μια πολιτική "αναδιανομής" της υπεραξίας προς όφελος του κόσμου της εργασίας.. Επίσης, απέναντι στην καπιταλιστική "επιχειρηματικότητα",θα πρέπει να αναζητηθούν πολιτικές όπως η "αλληλέγγυα οικονομία" που δεν στηρίζεται στο χρηματοπιστωτικό σύστημα αλλά σε ένα εναλλακτικό "νόμισμα", και άλλες ανάλογες προτάσεις, οι οποίες θα πρέπει να δοκιμαστούν στην πράξη.
3. Το ΚΚΕ περιμένει να πάρει την εξουσία για να κάνει "κρατική διαχείριση" της οικονομίας. Εμείς ισχυριζόμαστε ότι στους καπιταλιστικούς κοινωνικούς σχηματισμούς όπου συνυπάρχουν μορφές από διαφορετικούς τρόπους παραγωγής, θα πρέπει να αναζητηθούν - εδώ και τώρα - με όρους κινήματος και όχι με όρους κρατικής διαχείρισης εναλλακτικές μορφές παραγωγής - κατανάλωσης (προφανώς με αντιφατικά χαρακτηριστικά, που σημαίνει ανοικτό το ενδεχόμενο για βήματα προς τα μπρος αλλά και βήματα προς τα πίσω. Εξάλλου έκβασή της"ταξικής πάλης" δεν είναι εκ των προτέρων δεδομένη).
Μέσα σε αυτό το περίγραμμα, νομίζω ότι είναι προφανείς και οι απαντήσεις στα άλλα ερωτήματα που θέτεις.
Παίδες, σάς είχα στείλει κολλητά και μία διόρθωση που την έφαγε η μαρμάγκα. Την επαναλαμβάνω:
ΑπάντησηΔιαγραφήΑποανάπτυξη και όχι υπανάπτυξη.
Μια παρατήρηση για σχέση "αποανάπτυξης" και "λιτότητας".
ΔιαγραφήΜπορεί να υπάρχει μείωση της οικονομικής μεγέθυνσης (ανάπτυξης) χωρίς να υπάρχει λιτότητα;
Να δούμε πρώτα μερικά θέματα ορισμών: Λιτότητα γενικά ορίζουμε την μείωση μισθών και των εισοδημάτων που επιφέρει περιστολή της ικανοποίησης των καταναλωτικών αναγκών.
Όμως μπορεί να υπάρξει μείωση της "αγοραστικής δύναμης", δηλαδή των χρημάτων που ξοδεύονται για καταναλωτικές ανάγκες, χωρίς να περιοριστεί η ικανοποίηση αυτών των αναγκών. Αυτό γίνεται αν δούμε με ενιαίο τρόπο το κύκλωμα παραγωγής - κατανάλωσης και προσδιοριστούν παρεμβάσεις τόσο στις διαδικασίες παραγωγής όσο και στις διαδικασίες της κυκλοφορίας τους.
Γενικώς αν μειώνονται οι τιμές των καταναλωτικών προϊόντων ανάλογα με τους μισθούς, τότε δεν υπάρχει πρόβλημα "λιτότητας". Είναι όμως μεγάλη η συζήτηση πως κατά πόσο αυτό μπορεί να γίνει και ας το αφήσουμε στην άκρη.
Μπορεί όμως να γίνουν άλλα πράγματα όπως:
-Χωρίς να μειωθεί το κόστος παραγωγής αν ο καταναλωτής παίρνει το προϊόν χωρίς "μεσάζοντες" μπορεί να μειωθούν οι τιμές
- Για να αυξηθούν τα κέρδη των καπιταλιστών υπάρχει γενικά η τάση για την μείωση του χρόνου ζωής των προϊόντων (ρουχισμός, αυτοκίνητα κλπ)
Για παράδειγμα ένα μάλλινο ρούχο μπορεί να έχει χρόνο ζωής πάνω από 50 χρόνια. Όμως οι βιομηχανίες περνάνε από ειδική επεξεργασία το μαλλί για να μειωθούν οι αντοχές του. Οι πολυεθνικές που κατασκευάζουν λαμπτήρες έχουν συμφωνήσει μεταξύ τους να κατασκευάζουν λαμπτήρες που έχουν μόνον 1000 ώρες ζωής, ενώ στην πραγματικότητα με το ίδιο κόστος παραγωγής μπορεί να κατασκευάζουν λαμπτήρες που έχουν τον δεκαπλάσιο χρόνο ζωής. Υπάρχουν πάρα πολλά παρόμοια παραδείγματα.
Όμως υπάρχουν και πιο απλά μέτρα που μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα, με απλές θεσμικές ρυθμίσεις, που αντιμετωπίζουν με αυτή τη λογική την "λιτότητα": Παράδειγμα, η κατάργηση του τέλους κυκλοφορίας για τα αυτοκίνητα που κινούνται με υγραέριο (το οποίο έχει την μισή περίπου τιμή ανά λίτρο από την βενζίνη). Σήμερα το κράτος επιδοτεί τις αυτοκινητοβιομηχανίες να πουλάνε αυτοκίνητα νέα τεχνολογίας με μικρότερους ρύπους, τα οποία δεν πληρώνουν τέλη κυκλοφορίας. Όμως το υγραέριο επίσης παράγει λιγότερους ρύπους από την βενζίνη και το πετρέλαιο..
-
Δεν ισχύουν αυτά που λες, 1000 ώρες ζωής έχουν οι λάμπες πυρακτώσεως που έχουν καταργηθεί. Τα led έχουν 15.000-50.000 ώρες κι έχουν το 1/10 της κατανάλωσης. Τα αυτοκίνητα γίνονται καλίτερα και φτηνότερα, οι υπολογιστές είναι πρακτικά τζάμπα, τα κινητά το ίδιο (γι αυτό που προσφέρουν, πάντα).Σήμερα παίρνεις μεγάλη τηλεόραση με 350 ευρω. Και τα ρούχα φτηνά είναι αν είσαι προσεχτικός. Βρες μου ένα προιον τεχνολογίας που να μην γίνεται διαρκώς καλίτερο και φτηνότερο.
ΑπάντησηΔιαγραφή*Για τα τρόφιμα 'ομως έχεις δίκηο, είναι φτηνά στον παραγωγό και ακριβά στον καταναλωτή.
Είναι άλλο το θέμα της εξέλιξης των βιομηχανικών προϊόντων μαζικής κατανάλωσης που πράγματι πολλά νεώτερα είναι καλύτερα και αρκετές φορές πιο φτηνά και άλλο το θέμα της διάρκειας της ζωής τους. Πράγματι τα καινούργια αυτοκίνητα είναι πιο καλά και πιο ασφαλή και πιο οικονομικά από τα παλαιότερα, αλλά έχουν μικρότερη διάρκεια ζωής. Ένα αυτοκίνητο μέχρι και πριν 2 ή 3 δεκαετίες μπορούσε να κυκλοφορεί για περισσότερα χρόνια ενώ σήμερα η κατεύθυνση των αυτοκινητοβιομηχανιών είναι ότι μετά τα 5 χρόνια η συντήρησή τους να γίνεται ασύμφορη οικονομικά.
ΔιαγραφήΤο παράδειγμα που αναφέρω αφορά τους λαμπτήρες πυράκτωσης που για πολλές δεκαετίες ήταν το βασικό είδος λαμπτήρα μαζικής κατανάλωσης. Επίσης ο τεχνητός περιορισμός του ορίου ηλικίας ισχύει για πολλές νέες ηλεκτρονικές συσκευές. Σου υπενθυμίζω το ευρέως γνωστό παράδειγμα με κάποιους εκτυπωτές laser που όταν συμπληρώσουν ένα αριθμό σελίδων μετά δεν λειτουργούν, εκτός και τους πειράξεις το τσιπάκι που επιβάλει αυτόν τον περιορισμό.
Επίσης μερικές φορές έχει σημασία να αντιλαμβανόμαστε τι σημαίνει ο χαρακτηρισμός "καλύτερο" σε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες μας ανάγκες, γιατί συνήθως αυτό το "καλύτερο" λειτουργεί περισσότερο ως διαφημιστικό τρικ που "δημιουργεί" νέες ανάγκες και λιγότερο ως βελτίωση σημαντικών αδυναμιών στην κάλυψη αυτών των αναγκών από παλαιότερα προϊόντα.
Γενικώς ως καλύτερο προβάλλεται ένα προϊόν που έχει καλύτερες τεχνικές προδιαγραφές, όπως ένας υπολογιστής που έχει έχει πιο γρήγορο επεξεργαστή, ένα κινητό τηλέφωνο που έχει πάψει να είναι τηλέφωνο αλλά μια πολυσυσκευή με φωτογραφική μηχανή video internet κλπ. Πόσοι πραγματικά από τους αγοραστές κάνουν χρήση όλων αυτών των δυνατοτήτων ή τους είναι πραγματικά χρήσιμες;
Παραγωγική ανασυγκρότηση μπορεί να είναι πολλά πράγματα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΌπως και η ευρωπαϊκή κευνσιανική ρύθμιση που προτείνει ο Μηλιός, και της έχει δώσει και αριστερό αντικαπιταλιστικό στυλ, ενώ δεν είναι στον πυρήνα της διαφορετική από τις προτάσεις του αριστερού ευρωπαϊσμού του παλιού ΚΚΕεσ, της Ανανεωτικής Πτέρυγας του ΣΥΝ και της ΔΗΜΑΡ. Αν μπορούσε να υπάρξει πανευρωπαϊκή όξυνση της ταξικής πάλης και επιβολή μιας άλλης ΕΚΤ και άλλης ΟΝΕ, που τα πλεονάσματα του κέντρου θα ανακυκλώνονται, και η ΕΕ θα ωθεί και σε αναδιανομή προς τα κάτω και με ταξικούς όρους σε κάθε χώρα, θα ήταν μια συζήτηση με ενδιαφέρον.
Σήμερα αυτό που υπάρχει είναι το μπλοκ των αστικών τάξεων με ηγεμονική την γερμανική, για την διάλυση της εργασίας παντού, περισσότερο στην περιφέρεια, και σχετικά χαμένες τις αστικές τάξεις της περιφέρειας.
Δεν είναι το πρόβλημα αν η αριστερά χρησιμοποιεί έννοιες που, μοιραία, σήμερα έχουν καπιταλιστική δεσπόζουσα. Θα πει και παραγωγική ανασυγκρότηση, και ανάπτυξη, και εθνική ανεξαρτησία, και δημοκρατία, και αναδιανομή, και ανθρώπινα δικαιώματα, ενδεχομένως και ανθρωπιστική κρίση.
Το πολιτικό σχέδιο στο οποίο τα εντάσσει είναι το θέμα. Καμία συμφωνία δεν υπάρχει ανάμεσα σε Λαπαβίτσα και ΣΥΡΙΖΑ επειδή υπάρχει μια φραστική σύμπτωση. Υπάρχει διαφωνία στο κεντρικό, το οποίο είναι η λιτότητα και ο νεοφιλελυθερισμός, τα οποία ο ΣΥΡΙΖΑ αποδέχεται στα βασικά που ορίζουν σήμερα μια οικονομική πολιτική αλλά και μια κοινωνική πραγματικότητα, που δεν αλλάζει από οριακές αλλαγές οικονομικής πολιτικής. ¨Οσο είναι στην θέση τους το χρέος http://www.euro2day.gr/news/economy/article/1286367/tsipras-den-tha-kanoyme-monomereis-energeies-ektos.html, η ΟΝΕ, η ΕΕ, και γενικά το ευρωατλαντικό πλαίσιο συμμαχιών του ελληνικού αστισμού.
Άλλοι μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ αποδέχονται την λιτότητα έτσι κι αλλιώς (στυλ ΔΗΜΑΡ) και άλλοι επειδή ο αριστερός δογματισμός τους (πχ να μην δούμε την παραγωγική ανασυγκροτηση) τους οδηγεί σε οικονομίστικες αναλύσεις για το οριστικό πχ της διεθνοποίησης, και το ότι είναι απο εθνικιστικό μέχρι καθυστερημένο και αδύνατο μια οικονομία, και μια εθνοκρατική κοινότητα σαν πεδίο ταξικής πάλης, να παλέψει ένα παραγωγικό, αναπαραγωγικό και καταναλωτικό μοντέλο, με τον άνθρωπο, και συγκεκριμένα τους εργαζόμενους του μυαλού και του χεριού μπροστά.
Τώρα βέβαια πως έφτασε στην αποθέωση του οικονομισμού, συγκεκριμένα ο Μηλιός που ξέρω τον έχεις περί πολλού και καλά κάνεις, που ήταν ο κατ εξοχήν εκφραστής του αντιοικονομίστικου μαρξισμού στην Ελλάδα, είναι ένα θέμα που πρέπει να προβληματίσει τον ίδιο. Όταν βγαίνει και λέει πχ ότι "δεν θα συνεργαστούμε με μνημονιακούς" είναι η γραμμή στην οποία ο ίδιος πρωταγωνίστησε που το φέρνει στην ημερήσια διάταξη.
Μια γραμμή σοσιαλφιλελευθερης διαχείρισης, με τον Μηλιό να κάνει εκθέσεις με τις προτάσεις του Σαχινίδη (και όποιον τις πρωτοδιατύπωσε) για το χρέος στην Ευρώπη και να λέει ότι αν το κάνει η αριστερά είναι άλλο.
Δεν είναι άλλο, είναι το ίδιο ακριβώς, δεν υπάρχει αντινεοφιλελευθερος νεοφιλελευθερισμός, και όσο μιλάμε με όρους ΟΝΕ, ΕΚΤ και ΕΕ, με όρους ισοσκελισμένων προυπολογισμών, κρατικού δανεισμού από ΕΕ, ΕΚΤ και αγορές και μόνο και όχι και από κεντρικές τράπεζες, όσο μιλάμε με όρους των 4 ελευθεριών και των συνθηκών της ΕΕ, όσο μιλάμε για κατακερματισμό του έθνους-κράτους και όχι για υπέρβαση του μιλάμε για νεοφιλελευθερισμό.
Αυτό που έλεγε ο Χάγιεκ (βαριέμαι να βρω παραπομπή) ότι οι άνθρωποι (με την φιλελεύθερη έννοια, οι οικονομικά δρώντες) θα είναι λιγότερο πρόθυμοι να δεχτούν παρεμβάσεις από μια ευρωπαϊκή κυβέρνηση. (ή κάπως έτσι τέλος πάντων)
Αυτή είναι η κουβέντα, αλλά άντε να την ανοίξει μια αριστερά κολλημένη στην τηλεόραση, να περιμένει τους 180.
"κάποιος σύντροφος"