Η ιδέα του κομμουνισμού και ο άλλος κόσμος, ο εφικτός...

Σας προτείνουμε να διαβάσετε δυο κείμενα που έχουν γενικότερο ενδιαφέρον για τους προβληματισμούς που αναπτύσσονται εντός του χώρου της Αριστεράς:

Το ένα να κείμενο είναι των Χρήστου Λάσκου και Ευκλείδη Τσακαλώτου:

Κομμουνισμός, που σημαίνει μετάβαση

και το άλλο είναι μια κριτική των Δημήτρη Δημητούλη και Παναγιώτη Φραντζή:

Αγνώριστος κομουνισμός. Πώς τον βλέπουν οι ευρωκομουνιστές του ΣΥΡΙΖΑ

το δικό μας σχόλιο:


Οι δύο αυτές απόψεις μπορεί να συντεθούν στην βάση μιας άλλης αντίληψης για την Πολιτική. Η έκβαση της ταξική πάλη δεν είναι εκ των προτέρων δεδομένη, δηλαδή δεν υπόκειται σε “επιστημονικές” νομοτέλειες που μπορούν να προβλέψουν την εξέλιξή της. Αυτό σημαίνει ότι, τόσο “η κεντρική σημασία των πρακτικών” που επικαλούνται ο Χρήστος Λιάσκος και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, όσο και η κριτική που κάνουν σε αυτές της πρακτικές ο Δημήτρης Δημητούλης και ο Παναγιώτης Φραντζής δεν σηματοδοτούνται  από “γενικούς κανόνες” που έχουν ισχύ στους κοινωνικούς σχηματισμούς που κυριαρχεί ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής ως προς το αν είναι ενσωματώσιμες ή όχι. Δηλαδή αν έχουν ανατρεπτικό χαρακτήρα που τροποποιεί τον κοινωνικό συσχετισμό. Αυτός ο χαρακτήρας εξαρτάται πρώτιστα από τις συνθήκες της συγκυρίας και όχι από τις απαντήσεις που δίνει η θεωρία. Οι αναφορές στον Μαρξ έχουν κυρίως αξία ως “ιδεολογικές προτροπές” και όχι ως εργαλεία παραγωγής πολιτικής.

Για την Πολιτική, αξία έχει η θέση του Λένιν που την προσδιορίζει ως την πρακτική της “συγκεκριμένης ανάλυσης της συγκεκριμένης κατάστασης”. Πρακτική, η οποία βάζει την Πολιτική πάνω από την Θεωρία. Γι αυτό το θέμα, ο Λ. Αλτουσέρ (“Η εποχή των επισήμων κοινοτυπιών”)  κάνοντας το 78 κριτική στο γαλλικό κομμουνιστικό κόμμα  γράφει:

Η συγκεκριμένη ανάλυση όλων των στοιχείων που εμπλέκονται μέσα στην περιπλοκή των ταξικών σχέσεων ή των επιπτώσεών τους σε μια δεδομένη στιγμή αποτελεί, με όλη τη σημασία της λέξης, ανακάλυψη του πραγματικού (που επιφυλάσσει πάντοτε εκπλήξεις, γιατί εμπεριέχει “νέα δεδομένα”) και συγχρόνως αποτελεί προσδιορισμό της ακολουθητέας γραμμής για να επιτευχθούν οι στόχοι της πάλης

Κάτω απ' αυτό το πρίσμα, προσεγγίζοντας την συγκυρία θα διαπιστώσουμε ότι ούτε οι “πρακτικές” που επικαλούνται ο Χρήστος Λιάσκος και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, ούτε οι οριοθετήσεις που βάζουν απέναντι τους ο Δημήτρης Δημητούλης και ο Παναγιώτης Φραντζής διαμορφώνουν στόχους “μεταβατικού προγράμματος”, το οποίο ενεργοποιεί κοινωνικές δυνάμεις που ανατρέπουν τον κοινωνικό συσχετισμό στην χώρα μας σήμερα. Αυτό που διαπιστώνουμε - όπως έχουμε ξανά επισημάνει – είναι ότι η κοινωνική πόλωση σήμερα δεν μπορεί πολιτικά να διαμεσολαβηθεί από τους στρατηγικούς σχεδιασμούς και τα “πολιτικά προγράμματα” που επεξεργάζονται τα επιτελεία της Αριστεράς, παρά μόνο από πολιτικές πρακτικές που “εδώ και τώρα” μετατρέπουν τα κοινωνικά υποκείμενα σε δρώσες κοινωνικές δυνάμεις: Δεν θα πρέπει να λησμονούμε ότι όλες τις μεγάλες μάχες που σημάδεψαν το μαζικό κίνημα αλλά και τις πολιτικές εξελίξεις στην χώρα μας, όπως ο “Δεκέμβρης”, οι “πλατείες”, η “Κερατέα”, οι “σκουριές της Χαλκιδικής” ήταν εκτός των “πολιτικών σχεδίων” της όποιας Αριστεράς και σε καμία περίπτωση δεν καταγραφούν την πολιτική συγκρότηση κανενός εργατικού κινήματος, όπως αυτό ορίζεται στα πολιτικά λεξικά της Αριστεράς.

Μήπως λοιπόν θα πρέπει να αρχίσουμε να προβληματιζόμαστε ως προς την θεωρία ακριβώς με τον αντίστροφο τρόπο: Να εντοπίζουμε τα κενά της και να αναζητούμε νέες θεωρητικές απαντήσεις, για να επαναπροσδιορίζουν τα πλαίσια της πολιτικής μας δράσης;