Ε, ό­χι και «φα­σι­στι­κή», η Χρυ­σή Αυ­γή

Αναδημοσίευση από την "εποχή"

Του Δη­μή­τρη Ψαρ­ρά

Υπάρ­χει έ­να α­πό­σπα­σμα α­πό την Ιστο­ρία του Φα­σι­σμού του Στάν­λεϊ Πέιν, στο ο­ποίο συ­νη­θί­ζει να πα­ρα­πέ­μπει ο Μι­χα­λο­λιά­κος. Εί­ναι οι πρώ­τες γραμ­μές τής κλα­σι­κής αυ­τής με­λέ­της. «Στα τέ­λη του ει­κο­στού αιώ­να», γρά­φει ο Πέιν και α­ντι­γρά­φει ο Μι­χα­λο­λιά­κος, «ο ό­ρος φα­σι­σμός πα­ρα­μέ­νει ί­σως ο πιο α­σα­φής α­πό τους ση­μα­ντι­κούς πο­λι­τι­κούς ό­ρους. Αυ­τό ί­σως πη­γά­ζει α­πό το γε­γο­νός ό­τι η λέ­ξη κα­θε­αυ­τή δεν πε­ριέ­χει μια σα­φή πο­λι­τι­κή α­να­φο­ρά (α­κό­μα και α­φη­ρη­μέ­νη), ό­πως συμ­βαί­νει με τη δη­μο­κρα­τία, το φι­λε­λευ­θε­ρι­σμό, το σο­σια­λι­σμό και τον κο­μου­νι­σμό. […] Η λέ­ξη φα­σί­στας εί­ναι μια α­πό τις πιο πο­λυ­χρη­σι­μο­ποιη­μέ­νες υ­πο­τι­μη­τι­κές πο­λι­τι­κές εκ­φρά­σεις, και συ­νή­θως υ­πο­δη­λώ­νει «τον βίαιο«, «τον κτη­νώ­δη«, «τον κα­τα­πιε­στι­κό« ή «τον δι­κτα­το­ρι­κό«. Αν ό­μως φα­σι­σμός δεν ση­μαί­νει τί­πο­τα πε­ρισ­σό­τε­ρο α­π’ αυ­τό, τό­τε τα κομ­μου­νι­στι­κά κα­θε­στώ­τα, για πα­ρά­δειγ­μα, θα έ­πρε­πε πι­θα­νόν να ε­νταχ­θούν στην κα­τη­γο­ρία των πιο φα­σι­στι­κών κα­θε­στώ­των, α­πο­στε­ρώ­ντας έ­τσι τη λέ­ξη α­πό κά­θε χρή­σι­μο προσ­διο­ρι­σμό».¹

Τε­λευ­ταία φο­ρά που φρό­ντι­σε να μας θυ­μί­σει το α­πό­σπα­σμα αυ­τό ο Μι­χα­λο­λιά­κος ή­ταν στο κύ­ριο άρ­θρο της ε­φη­με­ρί­δας του πριν α­πό δε­κα­πέ­ντε μέ­ρες.² Ο πρω­το­σέ­λι­δος τίτ­λος του ί­διου φύλ­λου ή­ταν «Εκτός Νό­μου την Χρυ­σή Αυ­γή θέ­λει η χού­ντα του Μνη­μο­νίου». Θα προ­σπα­θή­σω να ε­ξη­γή­σω πώς συν­δέ­ο­νται αυ­τές οι δύο δη­μό­σιες το­πο­θε­τή­σεις του Φί­ρερ της ορ­γά­νω­σης και με ποιο τρό­πο μας δί­νουν α­πά­ντη­ση στο ε­ρώ­τη­μα «Ποιοι και πώς να στα­μα­τή­σου­με τους νε­ο­να­ζί».³

Φα­σί­στες ή να­ζι­στές

Ο Μι­χα­λο­λιά­κος, δη­λα­δή ο Πέιν, έ­χει δί­κιο. Αυ­τά εί­ναι τα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά της χρή­σης του ό­ρου και αυ­τός εί­ναι ο πρώ­τος λό­γος που ο χα­ρα­κτη­ρι­σμός «φα­σί­στες» για τη Χρυ­σή Αυ­γή δεν εί­ναι αρ­κε­τός. Μπο­ρεί να δια­μαρ­τυ­ρή­θη­καν έ­ντο­να την προ­η­γού­με­νη Πα­ρα­σκευή στη βου­λή οι Χρυ­σαυ­γί­τες που α­πο­κά­λε­σε φα­σι­στι­κή την ορ­γά­νω­σή τους ο Θα­νά­σης Πα­φί­λης του ΚΚΕ, αλ­λά η δια­μαρ­τυ­ρία αυ­τή ή­ταν α­πλά μια α­κό­μα α­φορ­μή για φα­σα­ρία μέ­σα στην αί­θου­σα της βου­λής.


Ο δεύ­τε­ρος λό­γος που εί­ναι α­κα­τάλ­λη­λος ο χα­ρα­κτη­ρι­σμός «φα­σι­στι­κός» για τη Χρυ­σή Αυ­γή εί­ναι και ο ση­μα­ντι­κό­τε­ρος: η ορ­γά­νω­ση αυ­τή δεν εί­ναι φα­σι­στι­κή, αλ­λά να­ζι­στι­κή. Φυ­σι­κά ο ό­ρος φα­σι­σμός χρη­σι­μο­ποιεί­ται ως ευ­ρύ­τε­ρος, για να πε­ρι­λά­βει κά­θε λο­γής ο­λο­κλη­ρω­τι­κά δε­ξιά κι­νή­μα­τα του με­σο­πο­λέ­μου και με την προ­σθή­κη «νέ­ο», δη­λα­δή νε­ο­φα­σι­σμός τις με­τα­πο­λε­μι­κές α­κρο­δε­ξιές ορ­γα­νώ­σεις που ε­μπνέ­ο­νται α­π’ αυ­τά. Αλλά αν δεν α­ντι­με­τω­πί­σει κα­νείς τη Χρυ­σή Αυ­γή ως να­ζι­στι­κή, δεν εί­ναι δυ­να­τόν να κα­τα­νοή­σει τον τρό­πο δρά­σης της και πο­λύ πε­ρισ­σό­τε­ρο να τη «στα­μα­τή­σει». Για­τί τα ι­διαί­τε­ρα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά του να­ζι­σμού, δη­λα­δή ο α­κραίος ρα­τσι­σμός και η α­να­γό­ρευ­ση σε υ­πέρ­τα­τη α­ξία της φυ­λής-έ­θνους, προσ­διο­ρί­ζουν τον τρό­πο δρά­σης της ορ­γά­νω­σης, με τις ο­μά­δες κρού­σης που εύ­στο­χα έ­χουν ο­νο­μα­στεί Τάγ­μα­τα Εφό­δου και τη συ­νο­δεύουν ως μέ­θο­δος «κα­τά­κτη­σης του πε­ζο­δρο­μίου» α­πό τα πρώ­τα της χρό­νια. Δεν μπο­ρεί κα­νείς να κα­τα­νοή­σει τη χρυ­σαυ­γί­τι­κη βία, αν δεν α­ντι­λη­φθεί ό­τι, γι’ αυ­τήν, ό­σοι δεν α­νή­κουν στη «φυ­λή», ό­πως την ο­ρί­ζουν οι ί­διοι, εί­ναι «υ­πάν­θρω­ποι», ι­σο­δύ­να­μοι του ζώου, και ε­πο­μέ­νως η βία ε­να­ντίον τους μπο­ρεί να φτά­σει στα ό­ρια της ε­ξό­ντω­σης, για το κα­λό της πα­τρί­δας, δη­λα­δή της φυ­λής. «Υπάν­θρω­ποι» εί­ναι οι με­τα­νά­στες, οι ε­βραίοι, οι ξέ­νοι, αλ­λά και οι γραι­κύ­λοι Έλλη­νες, οι α­ρι­στε­ροί. Ενώ, για πα­ρά­δειγ­μα, στο ι­τα­λι­κό φα­σι­στι­κό υ­πό­δειγ­μα ό­χι μό­νο δεν υ­πάρ­χει α­ντί­στοι­χη ρα­τσι­στι­κή πα­ρά­δο­ση, αλ­λά και ο στό­χος της δρά­σης εί­ναι η κα­τά­κτη­ση και η εν­δυ­νά­μω­ση του αυ­ταρ­χι­κού κρά­τους, ό­χι του έ­θνους-φυ­λής.
Αν ε­πι­μέ­νω σ’ αυ­τό το ση­μείο, δεν το κά­νω για λό­γους ε­πι­στη­μο­νι­κής κα­θα­ρό­τη­τας ού­τε πο­λι­τι­κού βυ­ζα­ντι­νι­σμού. Εί­ναι γε­γο­νός ό­τι ο Αρχη­γός και οι κα­τά και­ρούς ά­με­σοι συ­νερ­γά­τες του δια­βά­ζουν με πά­θος τους θεω­ρη­τι­κούς του να­ζι­σμού και α­ντι­γρά­φουν ό­σο μπο­ρούν μέ­χρι κε­ραίας την πρα­κτι­κή του γερ­μα­νι­κού NSDAP. Η Χρυ­σή Αυ­γή, δη­λα­δή, εί­ναι έ­να να­ζι­στι­κό μόρ­φω­μα, το ο­ποίο δεν αρ­κεί­ται στη με­λέ­τη ή την προ­πα­γάν­δα του να­ζι­σμού, αλ­λά ε­φαρ­μό­ζει στην πρά­ξη αυ­τά της τα πι­στεύω, μέ­σα α­πό μια σει­ρά πα­ρά­νο­μων πρά­ξεων. Βέ­βαια δεν μπο­ρεί να τεκ­μη­ριω­θεί η ε­νο­χή της για ό­λες αυ­τές οι πρά­ξεις, αλ­λά αρ­κούν α­κό­μα κι ε­κεί­νες που η ί­δια η ορ­γά­νω­ση δια­φη­μί­ζει (ό­πως για πα­ρά­δειγ­μα οι ε­πι­δρο­μές στη Ρα­φή­να και το Με­σο­λόγ­γι), για να α­ντι­λη­φθεί και ο πιο α­φε­λής πε­ρί τί­νος πρό­κει­ται. Δια­θέ­του­με ε­πί­σης μια σει­ρά τε­λε­σί­δι­κων δι­κα­στι­κών α­πο­φά­σεων, α­κό­μα και του Ανώ­τα­του Δι­κα­στη­ρίου, στις ο­ποίες κα­τα­γρά­φε­ται η διε­νέρ­γεια ποι­νι­κά κο­λά­σι­μων πρά­ξεων, α­κό­μα και κα­κουρ­γη­μά­των α­πό ε­ντε­ταλ­μέ­νες ο­μά­δες (φά­λαγ­γες) της ορ­γά­νω­σης.

Δια­χω­ρι­στι­κή γραμ­μή: η πα­ρά­νο­μη δρά­ση

Με βά­ση αυ­τές τις σκέ­ψεις κα­τα­λή­γω στο συ­μπέ­ρα­σμα ό­τι προϋπό­θε­ση για την α­νά­σχε­ση της δρά­σης της Χρυ­σής Αυ­γής εί­ναι η α­να­γνώ­ρι­ση του πα­ρά­νο­μου χα­ρα­κτή­ρα της δρά­σης της. Δεν μπο­ρεί να υ­πάρ­χει κα­μιά άλ­λη α­πά­ντη­ση ε­νός δη­μο­κρα­τι­κού κρά­τους, πα­ρά μό­νο η α­πό­λυ­τη άρ­νη­ση να α­πο­δε­χτεί ως «νό­μι­μες» ή «κα­νο­νι­κές» τις ρα­τσι­στι­κές ε­πι­δρο­μές, το λι­ντσά­ρι­σμα, τα μα­χαι­ρώ­μα­τα, τα πο­γκρόμ.

Γνω­ρί­ζω τις εν­στά­σεις που προ­βάλ­λο­νται μπρο­στά στο εν­δε­χό­με­νο αυ­τό, και εί­μαι α­πό ε­κεί­νους που έ­χουν κα­τά και­ρούς δια­τυ­πώ­σει τις αμ­φι­βο­λίες τους για τις συ­νέ­πειες που θα εί­χε η υιο­θέ­τη­ση μιας τέ­τοιας α­πό­λυ­της στά­σης α­πέ­να­ντι στον ε­φαρ­μο­σμέ­νο να­ζι­σμό. Αλλά εί­δα­με ή­δη τις συ­νέ­πειες της «ε­πι­τρε­πτι­κής» πο­λι­τι­κής που α­κο­λου­θή­θη­κε τό­σα χρό­νια. Η δρά­ση της Χρυ­σής Αυ­γής δεν μπο­ρεί να α­ντι­με­τω­πι­στεί με με­μο­νω­μέ­νες α­μυ­ντι­κές κι­νή­σεις της δη­μο­κρα­τίας. Δεν μπο­ρεί οι κρα­τι­κοί θε­σμοί, οι πο­λι­τι­κοί σχη­μα­τι­σμοί και οι πο­λί­τες να τρέ­χουν πί­σω α­πό κά­θε νέα πα­ρα­βία­ση της νο­μι­μό­τη­τας, ό­πως συμ­βαί­νει μέ­χρι σή­με­ρα. Η δρά­ση των να­ζι­στών εί­ναι ε­νιαία και στο­χευ­μέ­νη, δεν εί­ναι α­πο­σπα­σμα­τι­κή. Το μή­νυ­μα προς ό­λες τις κα­τευ­θύν­σεις πρέ­πει να εί­ναι έ­να: δεν μπο­ρεί να γί­νει α­νε­κτή η ύ­παρ­ξη μιας πα­ρό­μοιας ορ­γά­νω­σης.

Η α­πά­ντη­σή μου λοι­πόν στο «πώς» εί­ναι αυ­τή: η α­πα­γό­ρευ­ση εί­ναι το α­να­γκαίο πρώ­το βή­μα. Αλλά και στο «ποιοι» δί­νει την α­πά­ντη­ση η ί­δια θέ­ση: ό­σοι συ­νταχ­θούν με την κα­μπά­νια για την α­πα­γό­ρευ­ση της δρά­σης της Χρυ­σής Αυ­γής α­νή­κουν αυ­το­δί­καια σ’ αυ­τό το μέ­τω­πο.

Έχουν ή­δη δια­τυ­πω­θεί κά­ποια πρώ­τα ε­ρω­τή­μα­τα για τις συ­νέ­πειες που θα εί­χε εν­δε­χό­με­νη α­πα­γό­ρευ­ση του κόμ­μα­τος. Άκου­σα, για πα­ρά­δειγ­μα, τον Δη­μή­τρη Χρι­στό­που­λο στην εκ­δή­λω­ση των Ενθε­μά­των και του Unfollow να λέει ό­τι σ’ αυ­τή την πε­ρί­πτω­ση θα δή­λω­ναν α­νε­ξάρ­τη­τοι οι βου­λευ­τές της και θα συ­νέ­χι­ζαν τη δρά­ση τους. Αλλά κα­νέ­να τέ­τοιο εν­δε­χό­με­νο δεν πρέ­πει να μας τρο­μά­ζει. Για την α­κρί­βεια, το χει­ρό­τε­ρο που θα μπο­ρού­σε να συμ­βεί, εί­ναι αυ­τό που βλέ­που­με να συμ­βαί­νει μπρο­στά στα μά­τια μας. Να μην τολ­μά­ει δη­λα­δή η συ­ντε­ταγ­μέ­νη πο­λι­τι­κή τά­ξη να α­ντι­με­τω­πί­σει την προ­κλη­τι­κή κα­τα­πά­τη­ση των νό­μων και τη δο­λο­φο­νι­κή βία εις βά­ρος α­νυ­πε­ρά­σπι­στων πο­λι­τών.

Ο φό­βος της δη­μο­κρα­τίας α­πέ­να­ντι στη Χρυ­σή Αυ­γή

Ο φό­βος της δη­μο­κρα­τίας α­πέ­να­ντι στη Χρυ­σή Αυ­γή εί­ναι ή­δη μια πρώ­τη πο­λι­τι­κή νί­κη των να­ζι­στών. Για­τί κε­ντρι­κός προ­πα­γαν­δι­στι­κός τους στό­χος εί­ναι να α­πο­δεί­ξουν ό­τι το δη­μο­κρα­τι­κό πο­λί­τευ­μα εί­ναι α­δύ­να­μο, ε­νώ το δι­κό τους, το ε­θνι­κο­σο­σια­λι­στι­κό, θα εί­ναι πα­ντο­δύ­να­μο. Ο τίτ­λος, λοι­πόν, της Χρυ­σής Αυ­γής που προ­δι­κά­ζει την α­πα­γό­ρευ­σή της εί­ναι σκο­πί­μως προ­κλη­τι­κός. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα η ορ­γά­νω­ση βγά­ζει τη γλώσ­σα στη συ­ντε­ταγ­μέ­νη δη­μο­κρα­τι­κή τά­ξη, για­τί ε­κτι­μά ό­τι ο ση­με­ρι­νός συ­σχε­τι­σμός δυ­νά­μεων δεν θα ε­πέ­τρε­πε κά­τι τέ­τοιο. Εί­ναι σαν να μας λέει, «αν τολ­μά­τε α­πα­γο­ρέψ­τε μας». Το έ­χει κά­νει πολ­λές φο­ρές και στο πα­ρελ­θόν με πα­ρό­μοιο τρό­πο. Μέ­νει στα δι­κά μας χέ­ρια να α­πο­δεί­ξου­με ό­τι αυ­τή τη φο­ρά έ­χει λά­θος.

Η κα­μπά­νια για την α­πα­γό­ρευ­ση της Χρυ­σής Αυ­γής εί­ναι ταυ­τό­χρο­να και μια α­πά­ντη­ση σε ό­σους ξα­να­θυ­μή­θη­καν τη θεω­ρία των δύο ά­κρων, με στό­χο ό­χι βέ­βαια να κα­τα­στεί­λουν τη Χρυ­σή Αυ­γή, αλ­λά να συ­κο­φα­ντή­σουν την Αρι­στε­ρά. Όποιος αρ­νη­θεί να το­πο­θε­τη­θεί με α­πό­λυ­το τρό­πο α­πέ­να­ντι στη να­ζι­στι­κή ορ­γά­νω­ση, θα εί­ναι σαν να α­πο­δέ­χε­ται τις πα­ρά­νο­μες και ε­γκλη­μα­τι­κές της ε­νέρ­γειες. Για­τί οι ο­μά­δες που α­σκούν την υ­πο­τι­θέ­με­νη «α­νά­λο­γη» βία α­πό την Αρι­στε­ρά, ό­πως κι αν τους ο­νο­μά­ζουν («κου­κου­λο­φό­ροι», «μπα­χα­λά­κη­δες», αλ­λά α­κό­μα και α­ντιε­ξου­σια­στές) ού­τε «κόμ­μα», και μά­λι­στα «κοι­νο­βου­λευ­τι­κό», εί­ναι ού­τε θέ­λουν να γί­νουν. Και ποιος θα δια­φω­νή­σει με τη διά­λυ­ση ε­νός συν­δέ­σμου ο­πα­δών ό­ταν α­πο­δει­χτεί ό­τι έ­στελ­νε τα μέ­λη του σε α­πο­στο­λές δο­λο­φο­νίας; Η ε­πί­κλη­ση δη­λα­δή του συμ­ψη­φι­σμού «α­ρι­στε­ρής» και «δε­ξιάς» βίας στο πλαί­σιο αυ­τής της κα­μπά­νιας α­πο­δει­κνύε­ται ε­ντε­λώς προ­σχη­μα­τι­κή.

Δεν έ­χω κα­μιά ψευ­δαί­σθη­ση. Αυ­τοί που θα συμ­με­τεί­χαν σε μια πα­ρό­μοια κα­μπά­νια θα α­νή­κουν κα­τά κύ­ριο λό­γο στην Αρι­στε­ρά, και μά­λι­στα ό­χι σε ό­λη. Αλλά αυ­τός δεν εί­ναι ο ρό­λος της Αρι­στε­ράς; Να εκ­φρά­σει σε μια πα­ρό­μοια πε­ρίο­δο κρί­σης έ­να παλ­λαϊκό δη­μο­κρα­τι­κό αί­τη­μα.

Γνω­ρί­ζω ε­πί­σης ό­τι ή­δη στε­λέ­χη της Νέ­ας Δη­μο­κρα­τίας κα­λο­βλέ­πουν τη δε­ξα­με­νή ψή­φων της Χρυ­σής Αυ­γής, θεω­ρώ­ντας, οι α­φε­λείς, ό­τι αν κλεί­σουν τα μά­τια στο να­ζι­σμό, θα καρ­πω­θούν κά­ποια στιγ­μή τις ε­κλο­γι­κές του ε­πι­τυ­χίες. Εί­δα­με τον προ­ε­δρεύο­ντα στη βου­λή Χρή­στο Μαρ­κο­γιαν­νά­κη να ζη­τά α­πό τον Πα­φί­λη να μην ο­νο­μά­ζει «φα­σι­στι­κή» τη Χρυ­σή Αυ­γή. Συ­μπέ­ρα­σμα: ο πο­λι­τι­κός χα­ρα­κτη­ρι­σμός της ορ­γά­νω­σης και η α­πο­νο­μι­μο­ποίη­σή της α­πο­τε­λούν το κρί­σι­μο πο­λι­τι­κό δια­κύ­βευ­μα της πε­ριό­δου.

Ση­μειώ­σεις
1. Στάν­λεϊ Τζ. Πέιν, Μια Ιστο­ρία του Φα­σι­σμού, 1914-1945, μτφρ. Κώ­στας Γεώρ­μας, Φι­λί­στω­ρ, Αθή­να 2000, σ. 21.
2. Ν.Γ. Μι­χα­λο­λιά­κος, «Η Χρυ­σή Αυ­γή και οι «δη­μο­κρά­τες«», «Χρυ­σή Αυ­γή», 19.9.2012.
3. Αυ­τός ή­ταν ο τίτ­λος δη­μό­σιας συ­ζή­τη­σης στην Αντι­ρα­τσι­στι­κή Γιορ­τή που διορ­γά­νω­σε το Κυ­ρια­κά­τι­κο Σχο­λείο Με­τα­να­στών και η Κί­νη­ση Απε­λά­στε το Ρα­τσι­σμό το πε­ρα­σμέ­νο Σαβ­βα­το­κύ­ρια­κο. Εκεί κα­τα­τέ­θη­καν ο­ρι­σμέ­νες α­πό αυ­τές τις σκέ­ψεις.

(!) Η Ε. Ζα­ρού­λια, βου­λευ­τής της Χρυ­σής Αυ­γής, θα εκ­προ­σω­πή­σει την Χρυ­σή Αυ­γή και την ελ­λη­νι­κή βου­λή στην υ­πο­ε­πι­τρο­πή για την ξε­νο­φο­βία και το ρα­τσι­σμό στο πλαί­σιο της Ευ­ρω­παϊκής Επι­τρο­πής Ισό­τη­τας.