Ποιος κερδίζει;

Αναδημοσίευση από «το, περγάδι»

Του  Fabio Vighi 

 Η Δύση έχει γίνει ένας ολοκληρωτικός χώρος - ο χώρος μιας αυτοαμυντικής ηγεμονίας που αμύνεται ενάντια στην ίδια της την αδυναμία». (Jean Baudrillard) [ *]

Μια από τις πιο συχνά αναφερόμενες σκηνές στην ταινία Night Moves (Επτά αινίγματα για τον ντετέκτιβ Χάρι,1973) του Arthur Penn δείχνει έναν απελπισμένο Gene Hackman να είναι σκυμμένος μπροστά σε μια μικρή ασπρόμαυρη τηλεόραση και να παρακολουθεί με μισή καρδιά έναν αγώνα αμερικανικού ποδοσφαίρου. Όταν η γυναίκα του μπαίνει μέσα και ρωτάει: «Ποιος κερδίζει;», εκείνος μουρμουρίζει: «Κανείς. Η μία πλευρά χάνει πιο αργά από την άλλη». Όπως προέβλεπαν συνειδητά καταθλιπτικές χολιγουντιανές ταινίες όπως το Night Moves, η κρίση της δεκαετίας του 1970 σηματοδοτούσε ήδη το τέλος της καπιταλιστικής κοινωνικοποίησης: μια δομική και σύντομα παγκόσμια κοινωνικοοικονομική, πολιτιστική και ψυχολογική καταστροφή που εισέρχεται τώρα στη φάση της ραγδαίας κλιμάκωσης (αν και το Χόλιγουντ αυτή τη φορά βρίσκεται σε πλήρη άρνηση).

Όπως γίνεται ολοένα και πιο ξεκάθαρο, σήμερα, το σύστημα επιβιώνει μόνο μέσω της επιτυχημένης εμπορίας καταστάσεων έκτακτης ανάγκης: πανδημίες, στρατιωτικές συγκρούσεις, εμπορικοί πόλεμοι και άλλες καταστροφές που περιμένουν υπομονετικά στη σειρά. Το χάος και η αποσταθεροποίηση οπλοποιούνται σκόπιμα προκειμένου να πυροδοτήσουν μια σειρά από παβλοφικές αλυσιδωτές αντιδράσεις, ο πραγματικός λόγος ύπαρξης των οποίων είναι ξεκάθαρα οικονομικός. Με άλλα λόγια, οι δυσχέρειες «παγκόσμιου ενδιαφέροντος» είναι η μόνη πηγή που έχει απομείνει σε έναν πολιτισμό που καταρρέει και του οποίου οι πληθυσμοί μοιάζουν όλο και περισσότερο με πλήθος ζόμπι που βαδίζουν βήμα βήμα προς το ζοφερό πεπρωμένο τους - ενώ παράλληλα μπαίνουν στο Instagram κάθε δευτερόλεπτο.

Με καθαρά συστημικούς όρους, η λογική είναι απλή: ο σημερινός καπιταλισμός της ελεύθερης αγοράς είναι εθισμένος σε μια αδιάκοπη σειρά γεωπολιτικών σοκ που λειτουργούν ως άλλοθι ώστε να μπορούν να δημιουργηθούν «κεφάλαια» από την οικονομική ανυπαρξία και να «ανακατευθυνθούν» επιδέξια στις χρηματιστηριακές αγορές. Τα παράγωγα και οι πύραυλοι είναι οι δύο όψεις του ίδιου καπιταλιστικού νομίσματος, και εκείνοι που ασκούν τον έλεγχο των παραγώγων συνήθως αποφασίζουν ποιος θα πυροβολήσει πρώτος. Οι κερδοσκοπίες με βάση το χρέος που αφορούν ένα ατελείωτα επαναϋποθηκευμένο σύνολο πλασματικής αξίας που θα παραμείνει απραγματοποίητο είναι ένα παιχνίδι προσομοίωσης που απαιτεί συνεχώς τραύματα. Το κεφάλαιο κανιβαλίζει τώρα βίαια το ίδιο του το μέλλον σε μια απελπισμένη προσπάθεια να κρύψει την αφερεγγυότητά του - ένα τέχνασμα που λειτουργεί μόνο στο βαθμό που το πλαστό χρήμα που αντιπροσωπεύει τα IOUs δεν διεκδικείται ως αποθήκη αξίας.

Αλλά θα πρέπει να προστεθεί ότι ακόμη και αυτό το εγκληματικό Truman Show πλησιάζει τώρα στο σημείο όπου το ιστιοφόρο χτυπάει τον ψεύτικο χάρτινο ορίζοντα. Το υποκείμενο πρόβλημα θα πρέπει να είναι πλέον προφανές: το ισχυρότερο έθνος στον κόσμο - οι κυρίαρχοι της παγκοσμιοποίησης - πνίγεται στο χρέος και την αντιπαραγωγική κατανάλωση (πράγμα που δεν είναι χωρίς ειρωνεία, διότι αυτό σημαίνει ότι ο εκδότης του παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος πεθαίνει από την ίδια ασθένεια που επί δεκαετίες επισκέπτεται άλλες χώρες προκειμένου να τις απομυζήσει). Με άλλα λόγια, οι ΗΠΑ επιδίδονται σε έναν άσκοπο και καταστροφικό αγώναπροκειμένου να αποτρέψουν την κατάρρευση της παγκόσμιας ηγεμονίας τους, προσπαθώντας να ανακυκλώσουν ένα σισύφειο βάρος χρέους που έχει αυξηθεί από τα 900 δισεκατομμύρια δολάρια του Ρίγκαν το 1981 στα σημερινά 35+ τρισεκατομμύρια δολάρια (ενώ ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ έχει αυξηθεί από 30% σε 122%).

Αν το ζήτημα του χρέους, με βάση το ευρύτερο πλαίσιο της ανθρώπινης ύπαρξης, δεν ήταν αρκετά ηλίθιο από μόνο του, το πιο γελοίο μέρος της ιστορίας είναι ότι η υπερχρεωμένη και υπερ-αντιπαραγωγική υπερδύναμη χρειάζεται τώρα τη βοήθεια του πληθωρισμού για να κρατήσει καλυμμένο το βρώμικο υπογάστριό της. Με άλλα λόγια, οι ΗΠΑ χρειάζονται αρνητικά πραγματικά επιτόκια, αν πρόκειται να νομισματοποιηθούν και να αναχρηματοδοτηθούν τα ολοένα και πιο αντιπαθή κρατικά χρεόγραφα (ιδίως τα T-notes και τα T-bills, δηλαδή τα βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα χρεόγραφα) ο πληθωρισμός θα πρέπει να είναι υψηλότερος από την απόδοση του χρέους . Όσο κουραστικά και αν φαίνονται τα μαθηματικά του χρέους στους περισσότερους από εμάς, επιβεβαιώνουν από μόνα τους ότι το σημερινό σύστημα είναι χρεοκοπημένο - μια δυσχερή κατάσταση που επιδεινώνεται σημαντικά από το πανταχού παρόν φαινόμενο του «αρνητισμού της κατάρρευσης», το οποίο φέρνει το σύστημα πιο κοντά στη θερμοπυρηνική «λύση».

Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι ο κύριος σκοπός του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού δεν είναι πλέον μόνο να καταβροχθίζει κέρδη σε βάρος της ανθρώπινης και φυσικής ζωής- πιο διεστραμμένα, για να επιδιώξει αυτόν τον σκοπό πρέπει πρώτα να κρατήσει την κλιμακούμενη μάζα των IOUs από το να αποκαλύψει την ανεπιθύμητη κατάστασή τους. Πρόκειται για έναν υπαρξιακό αγώνα που απαιτεί όλο και πιο χειριστικά, παράλογα και καταστροφικά μέτρα. Και δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος του καπιταλιστικού κόσμου είναι εξασφαλισμένο με αμερικανικά ομόλογα που μπορούν να επιβιώσουν μόνο αν εκτείνονται στο μέλλον, είναι θεμιτό να συμπεράνουμε ότι «τα σκατά έχουν χτυπήσει τον παγκόσμιο ανεμιστήρα».Ταυτόχρονα, όμως, η παρακμή της Δύσης έχει πλέον πείσει μια σειρά γεωπολιτικούς παίκτες να αποχωρήσουν πρακτικά από ένα σφαγείο που υπαγορεύεται από έναν αφερέγγυο αφεντικό. Η εν εξελίξει διαδικασία της απο- δολαριοποίησης (που προαναγγέλλει το τέλος της κυριαρχίας του δολαρίου) μπορεί να φαίνεται λογική μόνο με καπιταλιστικούς όρους, ωστόσο έχει ήδη πυροδοτήσει εσωτερικές, ενδοσυστημικές συγκρούσεις (Ουκρανία, Μέση Ανατολή), που θα μπορούσαν κάλλιστα να επεκταθούν μέχρι τον αφανισμό μεγάλων κομματιών ανθρώπινης ζωής στη Γη.

Ο οικονομικός αρνητισμός εκφράζεται μέσα από διάφορες μετρήσεις εντελώς παραπλανητικές - όπως το ΑΕΠ. Σήμερα το ΑΕΠ μιας χώρας, στις λίγες περιπτώσεις που υποτίθεται ότι καταγράφει ακόμα κάποιου είδους «ανάπτυξη», αντανακλά απλώς την ποσότητα των πιστώσεων που αναπτύσσονται στην οικονομία. Η μηχανική αύξηση της παραγωγικότητας από ωκεανούς πιστώσεων που ξεδιάντροπα μαγεύονται από τις κεντρικές τράπεζες είναι η παιδαριώδης στρατηγική που συνοψίζει το διανοητικά οπισθοδρομικό καθεστώς του πολιτισμού μας και των παρηκμασμένων ηγετών του. Ο μόνος στόχος είναι να κλωτσήσουμε τον κουβά του χρέους, με κόστος περισσότερη αγωνία για εμάς και, κυρίως, την εν ψυχρώ εξόντωση χιλιάδων αναλώσιμων πολιτών. Όποια (ασήμαντη) «ανάπτυξη» και αν καταφέρει κανείς να επικαλεστεί στην πλάτη των κλιμακούμενων ελλειμμάτων, μπορεί να είναι σίγουρος ότι θα πρόκειται για ψευδή ανάπτυξη, αφού μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της τεχνητής νομισματικής επέκτασης. Η επέκταση των ήδη εξαντλημένων πιστωτικών ορίων αντιπροσωπεύει μια πορεία δράσης της οποίας το σωρευτικό αποτέλεσμα είναι, με οικονομικούς όρους, η σταδιακή αλλά συνεχής καταστροφή αυτών των μονάδων χρέους που είναι επίσης γνωστές ως fiat currencies. Ο τρόπος με τον οποίο χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο ή οι ΗΠΑ πουλάνε στο κοινό την ιστορία ότι, παρά τις δημοσιονομικές τους μαύρες τρύπες, πρόκειται να αναζωπυρώσουν την πραγματική ανάπτυξη μέσω «στρατηγικών επενδύσεων», είναι απελπισμένος και παράλογος. Ισοδυναμεί με τη διενέργεια αισθητικής χειρουργικής επέμβασης σε έναν μη αιωνόβιο που πάσχει από καρκίνο 4ου σταδίου. Είναι, επομένως, ένα ψέμα, του οποίου ο μόνος στόχος είναι να στηρίξει τα τεχνητά διογκωμένα χρηματιστήρια.

Το δολαριοκεντρικό πλαίσιο που τώρα ξηλώνονται οι ραφές του είναι το νομισματικό σύστημα που έχουμε από το 1944 (Συμφωνία του Bretton Woods), όπου το δολάριο των ΗΠΑ λειτουργεί ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα και τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα ως πρωτογενείς παγκόσμιοι χρεωστικοί τίτλοι. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, αυτή η νομισματική τάξη υπέστη ορισμένες βασικές προσαρμογές που τελικά οδήγησαν στην εγκαθίδρυση αυτού που είναι ευρύτερα γνωστό ως «κύκλος ελλείμματος» μεταξύ των ΗΠΑ και των χωρών της Ανατολικής Ασίας, όπως η Κίνα και η Ιαπωνία. Από τη δεκαετία του 1970, οι ΗΠΑ 1) αποβιομηχανοποίησαν δραστικά την οικονομία τους- 2) άρχισαν να εμφανίζουν μεγάλα εμπορικά ελλείμματα- και 3) επέτρεψαν στα κεφάλαιά τους να εισρεύσουν σε νεοβιομηχανοποιημένες χώρες με τεράστιες δεξαμενές φτηνού εργατικού δυναμικού, όπως η Κίνα. Η παραγωγικότητα μετακινήθηκε αθόρυβα από το ένα μέρος του πλανήτη στο άλλο, ακολουθώντας τη φυσική τάση του κεφαλαίου να εκμεταλλεύεται τη λιγότερο ρυθμιζόμενη διαθέσιμη εργατική δύναμη.

Το 1971, ο πρόεδρος Νίξον αποσύνδεσε το δολάριο από το χρυσό, ενώ παράλληλα ήρε το εμπορικό εμπάργκο 21 ετών κατά της κομμουνιστικής Κίνας (μια νέα διμερής εμπορική συμφωνία τέθηκε σε ισχύ το 1980). Ενώ το εμπόριο ήταν αργό κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970 - με την Κίνα να παραμένει ένας τόπος πώλησης παρά παραγωγής προϊόντων - οι μεταρρυθμιστικές πολιτικές που εισήγαγε ο Κινέζος ηγέτης Ντενγκ Σιαοπίνγκ τον Δεκέμβριο του 1978 (ο Μάο Τσετούνγκ είχε πεθάνει το 1976) άρχισαν να αντιστρέφουν την κατεύθυνση των επενδύσεων και του εμπορίου. Ο Ντενγκ, με άλλα λόγια, άνοιξε την πόρτα της Κίνας στα αμερικανικά κεφάλαια, ιδίως με τη δημιουργία Ειδικών Οικονομικών Ζωνών (αρχικά στις πόλεις Σενζέν, Ζουχάι, Σαντού και Σιαμέν), όπου οι ξένες επενδύσεις μπορούσαν να επωφεληθούν από ένα τεράστιο και σε μεγάλο βαθμό απελευθερωμένο εργατικό δυναμικό. Έκτοτε, οι πολυεθνικές εταιρείες με έδρα τις ΗΠΑ (συμπεριλαμβανομένων των Nike, Apple και Walmart) άρχισαν να αναθέτουν την παραγωγή σε εξωτερικούς συνεργάτες στην Κίνα, η οποία έγινε το νέο κέντρο δημιουργίας υπερεθνικής αξίας. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό: Η Κίνα παράγει φτηνά αγαθά που οι ΗΠΑ εισάγουν και καταναλώνουν χάρη στη χρηματοπιστωτική «βιομηχανία» που βασίζεται στο δολάριο. Συνεπώς, οι ΗΠΑ μπόρεσαν να επεκτείνουν το χρέος τους και να έχουν μεγάλα εμπορικά ελλείμματα χωρίς να χρεοκοπήσουν χάρη σε ένα «πονηρό» αντάλλαγμα: η παραγωγή τους μεταφέρθηκε στην Κίνα, ενώ η Wall Street απομυζούσε την παγκόσμια υπερπαραγωγή χάρη στην παγκόσμια κυριαρχία του δολαρίου. Δεδομένου ότι όλες οι παραγωγικές χώρες χρειάζονται δολάρια για να μπορούν να συναλλάσσονται διεθνώς, δεν έχουν άλλη επιλογή από το να πωλούν τα εμπορεύματά τους στις αγορές των ΗΠΑ (και της συλλογικής Δύσης), ενώ παράλληλα επενδύουν τα πλεονάσματά τους σε μετοχές που βασίζονται στο δολάριο και σε ομόλογα που βασίζονται στο δολάριο (κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ).

Εν ολίγοις, ένα σημαντικό μέρος των καθαρών πλεονασμάτων που κέρδισαν οι εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ βρήκε το δρόμο του πίσω στις αμερικανικές αγορές μετοχών και χρεογράφων. Στη δεκαετία του 1990, η εν λόγω εισροή ξένων κεφαλαίων άρχισε να τροφοδοτεί τη βασισμένη στο έλλειμμα άνθηση της αμερικανικής στρατιωτικής βιομηχανίας (η οποία μετέτρεψε τις ΗΠΑ σε «παγκόσμιο αστυνόμο»), ενώ παράλληλα δημιούργησε τεράστιες φούσκες στον χρηματοπιστωτικό τομέα και στα ακίνητα, οι οποίες με τη σειρά τους στήριξαν μια γιγαντιαία καταναλωτική άνθηση (το 70% του ΑΕΠ των ΗΠΑ εξακολουθεί να βασίζεται στις καταναλωτικές δαπάνες). Ουσιαστικά, τόσο η κυβερνητική όσο και η ιδιωτική κατανάλωση στις ΗΠΑ βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό στο δανεισμό από τους ίδιους ξένους προμηθευτές στους οποίους οι ΗΠΑ είχαν αναθέσει την παραγωγή βασικών εμπορευμάτων. Αρχικά, αυτός ο μηχανισμός που στηρίχθηκε στη δύναμη αναρρόφησης του δολαρίου εγκαθίδρυσε μια σχετικά σταθερή συν-εξάρτηση μεταξύ της μη παραγωγικής κατανάλωσης των ΗΠΑ και της παραγωγής της Ασίας με γνώμονα τις εξαγωγές - με τον αμερικανικό στρατό να ενισχύει το δολάριο μέσω των δολοφονικών πολέμων μετά την 11η Σεπτεμβρίου που είχαν ως αποτέλεσμα την απώλεια εκατομμυρίων αθώων ζωών. Ωστόσο, μετά την παγκόσμια κατάρρευση του 2008, αυτός ο εύθραυστος και εγγενώς δολοφονικός συμβιβασμός επιδεινώθηκε γρήγορα σε έναν παγκόσμιο ανεμοστρόβιλο πλασματικής νομισματικής επέκτασης, ο οποίος είναι πλέον μη διαχειρίσιμος μόνο μέσω της συμβατικής οικονομικής πολιτικής.

Οι παραπάνω παρατηρήσεις και μόνο θα πρέπει να μας πείσουν να εγκαταλείψουμε την εσφαλμένη αντίληψη ότι οι εθνικές οικονομίες συντονίζουν αυτόνομα τις συναλλαγές. Αντίθετα, αυτή που καθορίζει τις περισσότερες επιλογές των επιμέρους χωρών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν την κλιμάκωση του πολέμου είναι η διεθνής και απρόσωπη κίνηση του κεφαλαίου. Μόνο σήμερα το κεφάλαιο ανταποκρίνεται στο όνομά του: μια ανώνυμη, αφηρημένη, μεταφυσική και τυραννική ολότητα που επιβλέπει σχεδόν οτιδήποτε λαμβάνει χώρα στον πλανήτη Γη. Αρα είναι απαραίτητο να βλέπουμε το δάσος του «παγκόσμιου καπιταλισμού» μέσα από τα δέντρα της «εθνικής οικονομίας» αν θέλουμε να ξετυλίξουμε τον «μπερδεμένο ιστό που υφαίνουμε όταν πρώτα εξασκούμαστε στο να εξαπατούμε» (όπως το έθεσε ο σερ Γουόλτερ Σκοτ το 1808). Η πιστωτική και χρηματική κρίση που βιώνουμε, η οποία εξελίσσεται σε γεωπολιτικό εφιάλτη, δεν θεωρείται σχεδόν ποτέ ως το αναγκαίο καταστροφικό αποτέλεσμα της εσωτερικής διάβρωσης της πραγματικής καπιταλιστικής συσσώρευσης. Αυτό που λείπει οδυνηρά από τις περισσότερες κριτικές -ιδιαίτερα από τις αριστερές- είναι το ουσιαστικό και άρα θεμελιώδες κομμάτι: η εστίαση στην κατάρρευση της καπιταλιστικής κοινωνικοποίησης καθεαυτής.



Ο κύκλος του ελλείμματος ΗΠΑ-Κίνας επιδεινώνεται εδώ και δεκαετίες, κυρίως επειδή το παγκόσμιο αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο αντιπροσωπεύει ταυτόχρονα ένα χρέος τέτοιου μεγέθους που θέτει πλέον υπό αμφισβήτηση τη φερεγγυότητα της κυρίαρχης χώρας - γεγονός που, με τη σειρά του, οδηγεί τους ξένους επενδυτές στα αμερικανικά κρατικά ομόλογα να επανεξετάσουν τις επενδύσεις τους. Επιπλέον, μετά την πρόσφατη κατάσχεση από τις ΗΠΑ 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στη Δύση, όλοι βλέπουν το βαθμό στον οποίο το δολάριο μπορεί να αποτελέσει όπλο και, ως εκ τούτου, συνειδητοποιούν ότι είναι καιρός να εξετάσουν το Σχέδιο Β. Δεδομένης της πολύ κλονισμένης νομισματικής υπεροχής τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούσαν μέχρι τώρα το χρέος τους αξιόπιστο (έναντι πιθανής χρεοκοπίας των κρατικών τους ομολόγων) κυρίως με τη χορηγία πολέμων και άλλων παγκόσμιων καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, των οποίων ο βασικός σκοπός είναι να δικαιολογήσουν την εκτύπωση περισσότερων μετρητών, ενώ παράλληλα επιδιώκουν αρνητικά πραγματικά επιτόκια και ωθούν τον κόσμο προς μια νέα νομισματική υποδομή που θα βασίζεται σε ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία σε κουπόνια, τα οποία τελικά θα ελέγχονται κεντρικά. Ακόμη και με ρεαλιστικούς καπιταλιστικούς όρους, αυτό δεν είναι ένα «βιώσιμο» σύστημα. Κατ' αρχάς, κανένας λογικός επενδυτής δεν είναι διατεθειμένος να χάσει από την κατοχή ομολόγων που διογκώνονται από την κυβέρνηση μιας χώρας που έχει χρέος άνω των 35 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Ακριβώς με καπιταλιστικά κριτήρια, το σύστημα αυτό είναι ένας νεκρός που περπατάει.

Ποιες είναι λοιπόν οι προοπτικές για το εγγύς μέλλον; Οι δυτικές και ιαπωνικές κεντρικές τράπεζες λειτουργούν επί του παρόντος με αυτόματο πιλότο για να αποφύγουν ένα χρηματιστηριακό κραχ. Ειδικά η Ομοσπονδιακή Τράπεζα προσπαθεί να κρατήσει ένα σπασμένο βάζο ενωμένο, τουλάχιστον μέχρι τις5 Νοεμβρίου . Αλλού, οι χώρες φορτώνουν με σκληρά περιουσιακά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένου του χρυσού, του αργύρου, του πετρελαίου και των σπάνιων γαιών. Σε περίπτωση που η φούσκα των μετοχών σκάσει, η Κίνα και άλλα έθνη BRICS θα έχουν τουλάχιστον μια μερική υποστήριξη. Αλλά δεδομένου ότι η τελική αιτία της κρίσης είναι ότι η συνολική παραγόμενη αξία (για την οποία αγωνίζονται οι ανταγωνιστές συμμετέχοντες) συρρικνώνεται, τα «έξυπνα» ατομικά ή εθνικά κεφάλαια μπορούν να κρατήσουν το κεφάλι τους πάνω από το νερό μόνο για ένα σύντομο χρονικό διάστημα και κανείς δεν θα μπορέσει να ξεφύγει από την κοινωνικά αλληλένδετη μοίρα τους. Η υποτίμηση του νομίσματος περιλαμβάνει πλέον το σύνολο της αναπαραγωγής των πλήρως κεφαλαιοποιημένων κοινωνιών και λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο μιας γενικής πιστωτικής επέκτασης (συμπεριλαμβανομένης της Κίνας). Και επειδή ο καπιταλισμός έχει ήδη καταναλώσει το ίδιο του το μέλλον, ο πυρηνικός μηδενισμός είναι ένας ισχυρός υποψήφιος για την επόμενη «πιο ρεαλιστική» επιλογή στο τραπέζι. Εξάλλου, ο πόλεμος είναι εγγενώς πληθωριστικός. Όσο πιο καταστροφικός είναι ένας πόλεμος, τόσο περισσότερο θα παρέχει στις ΗΠΑ και στους υποταγμένους (μαζοχιστές) συμμάχους τους στην ΕΕ δικαιολογίες για να εφαρμόσουν καθεστώτα ελέγχου του κεφαλαίου και δελτίου κατανάλωσης αγαθών ή υπηρεσιών σε ένα μετακοβιδικό περιβάλλον, όπου οι πληθυσμοί έχουν ήδη εκπαιδευτεί με επιτυχία στην πολιτική συμμόρφωση.

Αν, επομένως, έχουμε ένα και μοναδικό ηθικό καθήκον, αυτό είναι να εκπαιδεύσουμε τις νέες γενιές να σκέφτονται κριτικά τις πραγματικές αιτίες που βρίσκονται πίσω από τη βίαιη κατάρρευση του συστήματος. Ωστόσο, το κεφάλαιο φαίνεται να έχει προβλέψει από καιρό κάθε τέτοια κίνηση, αποικίζοντας όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης. Η διαπαιδαγώγηση των νέων γενεών σε μια «κουλτούρα» ναρκισσιστικής αμβλύτητας και περήφανης συναίνεσης έχει ζωτική σημασία στην εγκαθίδρυση ενός νέου ολοκληρωτικού καθεστώτος, όπου η φτώχεια, η βία και η χειραγώγηση θα θεωρούνται κάτι φυσιολογικό. Οι όμιλοι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης προσφέρουν ένα τέλειο παράδειγμα. Ο εθισμός στο τηλέφωνο, για παράδειγμα, είναι υπνωτιστικός αυτός καθαυτός, ανεξάρτητα από το περιεχόμενο που εμφανίζεται για λίγο στην οθόνη.

Μόλις τα μάτια παγιδευτούν στο διαβολικό αυτό κατασκεύασμα, ο νους αμέσως απευαισθητοποιείται από την ανάγκη για σοβαρή κριτική σκέψη. Έτσι, ενώ συνεχίζουμε να τροφοδοτούμε την εξάρτησή μας από τις οθόνες, «εκεί έξω», μπορούν να συμβούν τα πάντα μεταξύ άλλων και η πολτοποίηση παιδικών σωμάτων από δημοκρατικές βόμβες που παράγονται από ηθικούς κατασκευαστές όπλων και εγκρίνονται από φιλελεύθερες κυβερνήσεις «τις οποίες εμπιστευόμαστε». Μετά το μεγάλο πείραμα του Κόβιντ, το παγκόσμιο χωριό κατοικείται όλο και περισσότερο από παράξενα πλάσματα που έχουν προγραμματιστεί να συζητούν για αντωνυμίες παρά να βλέπουν κριτικά τις καταστροφικές επιπτώσεις της δολοφονικής μηχανής που ονομάζεται κεφάλαιο. Περισσότερο από ποτέ, οι άνθρωποι θα πρέπει να βρουν τρόπους να αποπρογραμματίσουν το μυαλό και τις συνήθειές τους, διαφορετικά υπάρχει ο κίνδυνος πως ούτε ο ήχος μιας πυρηνικής έκρηξης θα καταφέρει να τους ταρακουνήσει από την προγραμματισμένη υποταγή τους.

--------------------------------------------------------- 

 [ * ]   Ο Ζαν Μπωντριγιάρ δεν διατύπωσε ρητά τη θεωρία του «ολοκληρωτικού χώρου», αλλά οι έννοιες του υπερρεαλισμού και του ομοιώματος μπορούν να εφαρμοστούν για την κατανόησή του, ειδικά στο πλαίσιο των μέσων μαζικής ενημέρωσης και του τεχνολογικού ελέγχου. Ο ολοκληρωτικός χώρος μπορεί να θεωρηθεί ως μια προσομοίωση που δημιουργεί ένα περιβάλλον «πιο πραγματικό από το πραγματικό», όπου μια κατασκευασμένη πραγματικότητα αντικαθιστά την αυθεντική εμπειρία, όπως φαίνεται σε ένα σύστημα όπου οι ψηφιακές εικόνες και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης διαμορφώνουν την αντίληψή μας και τη συμπεριφορά μας περισσότερο από ό,τι ο φυσικός κόσμος.