Τρία σχόλια για την κρίση του δικομματισμού και την αποχή

1. Η κρίση του δικομματισμού έχει την απαρχή της στην ήττα του ΠΑΣΟΚ στις βουλευτικές εκλογές του 2004 (40,5%) και την πλήρη έκφρασή της μετά τη δεύτερη ήττα του το 2007 (38%) και την επανεκλογή του Γ. Παπανδρέου στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ το Νοέμβριο του ίδιου έτους. Η κρίση στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ συνδυάστηκε με την ταχύτατη φθορά της ΝΔ από το Σεπτέμβρη του 2007, με αποτέλεσμα να έχουμε ένα ιστορικό χαμηλό στα αθροιστικά ποσοστά του δικομματισμού τον Ιούλιο του 2008 (65,5% : Public Issue). Από εκείνη την περίοδο μέχρι και σήμερα έχουμε μία σταθερή ανάκαμψη του Πασόκ, από 30,5% τον Απρίλιο του ’08 σε 41,5% τον Απρίλιο του ’09. Αντιστοίχως, η ΝΔ από το Σεπτέμβριο του 2007 μέχρι το Δεκέμβριο του 2008 εμφανίζει σταθερή πτώση από 42% σε 32,5% και από τότε μέχρι σήμερα, αύξηση και σχετική σταθεροποίηση περίπου στο 35%. Το μήνα Μάιο, τα αθροιστικά ποσοστά του δικομματισμού είναι στο 75,5%, δηλαδή μειωμένα κατά 5% σε σχέση με τις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές του 2008.
Με βάση τα παραπάνω δημοσκοπικά δεδομένα προκύπτει ότι τον Ιούλιο του 2008 εκφράσθηκε η πιο έντονη αμφισβήτηση του δικομματισμού από τις βουλευτικές εκλογές του 1977 (που τα αθροιστικά ποσοστά του δικομματισμού ήταν περίπου 67% με 12% να έχει η ΕΔΗΚ). Επιπλέον, τα ποσοστά του δικομματισμού τον Μάιο του ’09 φαίνεται να δικαιολογούν την πεποίθηση ότι, αν και μειωμένη, η κρίση της εκλογικής επιρροής του δικομματισμού παραμένει.

2. Το ίδιο συμπέρασμα μπορεί να εξαχθεί με βάση την εκτίμηση αποτελέσματος για τις ευρωεκλογές της 7ης Ιουνίου. Συγκεκριμένα, από τρεις έρευνες της VPRC, που πραγματοποιήθηκαν τον Απρίλιο, το Μάιο και τον Ιούνιο, το ΠΑΣΟΚ εκτιμάται ότι θα λάβει στις ευρωεκλογές 37% , 37,5 % και 37% , αντίστοιχα. Στις ίδιες έρευνες το εκλογικό αποτέλεσμα της ΝΔ εκτιμάται σε 32,5%, 32% και 33% αντίστοιχα. Δηλαδή, το μέγιστο ποσοστό που εκτιμάται ότι θα λάβει ο δικομματισμός είναι 70,5%. Το ποσοστό αυτό είναι περίπου ίσο με αυτό που έλαβε ο δικομματισμός στις ευρωεκλογές του 1994, οι οποίες θεωρήθηκαν ως η πρώτη αμφισβήτηση του δικομματισμού όπως υποστήριξε ο Η. Νικολακόπουλος σε πρόσφατο δημοσίευμα στα Νέα (28/5/09). Τότε, η αμφισβήτηση του δικομματισμού εκφράστηκε από την Πολιτική Άνοιξη και τη ΔΗΑΝΑ, μολονότι η τελευταία δεν κατάφερε να εκλέξει ευρωβουλευτή, ενώ λόγω του υποτονικού κλίματος στο οποίο έγιναν οι ευρωεκλογές του 1994, χαρακτηρίστηκαν ως «εκλογές του καναπέ».
3. Καταρχήν θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι η αποχή που καταγράφεται τόσο στις βουλευτικές εκλογές όσο και στις ευρωεκλογές δεν είναι πραγματική αποχή. Όπως επισημαίνει ο Μ. Δρεττάκης στην Ελευθεροτυπία (4/6/09) το βασικό πρόβλημα με τη σύγκριση εγγεγραμμένων – ψηφισάντων από την οποία προκύπτουν τα ποσοστά της αποχής δεν λαμβάνεται υπόψη το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος από τους εγγεγραμμένους είναι μετανάστες και γενικά μόνιμοι κάτοικοι εξωτερικού που ποτέ δεν έρχονται για να ψηφίσουν. Χαρακτηριστικά αναλύοντας τη φαινόμενη αποχή των ευρωεκλογών του 2004 (36,7%) κατέληξε ότι η πραγματική αποχή ήταν 24,7%. «Το ποσοστό» επισημαίνει, «θα πρέπει να ήταν το 2004 ένα από τα χαμηλότερα, αν όχι το χαμηλότερο, στην Ευρωπαϊκή Ένωση.»
Ένα δεύτερο σημαντικό ζήτημα αφορά τη σχέση αποχής στις ευρωεκλογές με την αμφισβήτηση του δικομματισμού. Από τους πίνακες προκύπτει ότι στις πρώτες ευρωεκλογές η συμμετοχή ήταν αντίστοιχη με αυτή των βουλευτικών εκλογών και σε ορισμένες περιπτώσεις μεγαλύτερη (βλ.1989). Από το 1994 και μετά η αποχή από τις ευρωεκλογές αυξάνεται, γεγονός που δείχνει ότι χάνουν την πολιτική σημασία που αρχικά τους δόθηκε, και μάλιστα αυτό συμβαίνει χωρίς, τουλάχιστον φαινομενικά, να επηρεάζονται από τη διακύμανση του δικομματισμού. Αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι ενώ στις ευρωεκλογές του 2004 αυξήθηκαν τα ποσοστά του δικομματισμού σε σχέση με τη μείωση που εμφάνιζαν στις ευρωεκλογές του 1999 και του 1994, η αποχή φαίνεται να συνεχίζει να αυξάνεται. Άρα λοιπόν δεν μπορεί κανείς εύκολα να συνάγει ότι η αύξηση της αποχής στις ευρωεκλογές εκφράζει αμφισβήτηση του δικομματισμού. Μάλλον οι ευρωεκλογές καθίστανται όλο και πιο ανούσιες λόγω των μικρών αρμοδιοτήτων του ευρωκοινοβουλίου, ενώ ενδεχομένως να εκφράζεται μέσω της αποχής και κάποιου είδους ευρωσκεπτικισμός.

Για επιστροφή κλικ εδώ: Ευρωεκλογές και Αριστερά

[Επιστροφή στην αρχική σελίδα]