( Μερικές παρατηρήσεις για τη “δημοκρατία” στον ΣΥΡΙΖΑ και τη στρατηγική του “δημοκρατικού δρόμου προς τον σοσιαλισμό” )
του Γιώργου Καλαντζόπουλου
Πρόσφατα ο Α. Αλαβάνος σε μια από τις σπάνιες δημόσιες εμφανίσεις του, δήλωσε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ σήμερα βρίσκεται εκτός Αριστεράς. Θα προσέθετα ότι, μετά το κοινοβουλευτικό πραξικόπημα του 15, που ανέτρεψε το δημοψήφισμα του ΟΧΙ, ο Αλέξης Τσίπρας και το κόμμα του έθεσαν τον εαυτό τους εκτός των πλαισίων της αστικής δημοκρατίας.
Τι άλλο μπορεί να σημαίνει η περιφρόνηση της λαϊκής βούλησης, όπως αυτή αποτυπώθηκε στην ύψιστη θεσμική μορφή της λαϊκής κυριαρχίας εντός του αστικού κοινοβουλευτικού συστήματος, το δημοψήφισμα;
Ποίο ήταν τελικά το “αριστερό” επιχείρημα για αυτή την ανατροπή, τη στιγμή της πιο ταξικά πολωμένης συγκυρίας από την μεταπολίτευση μέχρι σήμερα; Ίδιο με το “χουντικό” για το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου: για το καλό “πατρίδας”!… [1]
Αν ρίξουμε μια ματιά στα πολιτικά ντοκουμέντα και τις διακηρύξεις του ΣΥΡΙΖΑ, θα διαπιστώσουμε ότι η έννοια της λαϊκής κυριαρχίας περιγράφεται ως “διεύρυνση” των θεσμών όπου αυτή κατοχυρώνεται, είτε ως αυτοθέσμιση νέων, όχι όμως ως ακύρωση και απαξίωση τους...
Είναι προφανές ότι η ανατροπή του δημοψηφίσματος είναι μια πολιτική πράξη σε πλήρη ρήξη με τη στρατηγική του του “δημοκρατικού δρόμου προς τον σοσιαλισμό”.
Όμως δεν είναι ούτε η πρώτη, ούτε η μοναδική!
Μην λησμονούμε επίσης ότι η στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ ήταν άδειο πουκάμισο στην πορεία της ανόδου του προς την κυβερνητική εξουσία:
Ο “δημοκρατικός δρόμος για τον σοσιαλισμό” προβλέπει ότι η λαϊκή εξουσία οικοδομείται από τα κάτω. Αυτό σημαίνει - όπως περιγράφεται στα πολιτικά του ντοκουμέντα - ότι ξεκινάει από τις λαϊκές λεωφόρους της τοπικής αυτοδιοίκησης και του εργατικού κινήματος - από αυτούς τους «πυλώνες» της λαϊκής εξουσίας. Προχωράει με πειράματα αυτοδιαχείρισης και της κοινωνικής οικονομίας. Παράλληλα, στον πολιτικό συσχετισμό αυτή η πορεία σηματοδοτεί την οικοδόμηση ενός «μαζικού» κόμματος, που διατηρεί την αυτονομία του απέναντι από το κράτος και το κεφάλαιο. Αυτά περιέγραφε η «στρατηγική»…
- Πώς λοιπόν συνέβη ο “αριστερός” ΣΥΡΙΖΑ, ένα κόμμα με πολύ μικρό αριθμό μελών, το οποίο συντρίβεται στις μάχες της τοπικής αυτοδιοίκησης, έχει περιθωριακή συμμετοχή στα συνδικάτα και περιορισμένη παρουσία στο κίνημα, να κερδίζει την μάχη της ανάληψης της κυβερνητικής ευθύνης;
Είναι σίγουρο, ότι καμία από αυτές τις προϋποθέσεις που προέβλεπε η στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ για την άνοδο στην κυβερνητική εξουσία ως “αριστερό” κόμμα δεν πραγματώθηκε! Η δική μου απάντηση είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πριν παραδοθεί στους δανειστές και την τρόικα, είχε παραδοθεί στο “κράτος”. Η δική σας ποιά είναι;
Ας δεχτούμε ότι το ζάρι ιστορίας ήταν εκείνο που έδωσε στο ΣΥΡΙΖΑ τη δυνατότητα να κυβερνήσει την χώρα και όχι η “στρατηγική” του. Άρπαξε λοιπόν αυτή την “ευκαιρία” και προχώρησε…
Οποιαδήποτε μορφή κυβερνητικότητας για να θεωρείται αριστερή θα πρέπει να έχει τον χαρακτήρα της εμπέδωσης και της διεύρυνσης της «λαϊκής κυριαρχίας». Ας δούμε λοιπόν μερικά χαρακτηριστικά της “αριστερής” κυβερνητικότητας του ΣΥΡΙΖΑ.
Ας ξεκινήσουμε από τα απλά, εκείνα που αφορούν στοιχειώδεις δημοκρατικές προϋποθέσεις στα πλαίσια του κοινοβουλευτικού συστήματος: Όταν οι πολίτες εγκαλούνται να ψηφίσουν ένα κόμμα, θα πρέπει να είναι τουλάχιστον ενημερωμένοι για τα προγράμματα των κομμάτων και πως σκοπεύουν να τα κάνουν πράξη.
Αλέξης Τσίπρας VS Άνγκελα Μέρκελ
Η σύγκριση της κυβερνητικότητας του Αλέξη Τσίπρα σε σχέση με την κυβερνητικότητας της Άνγκελα Μέρκελ σε αυτό το ζήτημα είναι αρκετά αποκαλυπτική!
Ακόμα και η Μέρκελ, φαντάζει πολύ πιο δημοκρατική από τον Αλέξη Τσίπρα, αφού για να συγκυβερνήσει προηγήθηκε μακρόχρονη και επίπονη διαπραγμάτευση με τους συνεταίρους της (με τους οποίους οι διαφορές που την χώριζαν δεν ήταν τόσο μεγάλες όσες του “αριστερού” ΣΥΡΙΖΑ με το “ακροδεξιό” πολιτικό μόρφωμα των ΑΝΕΛ), με διαφανή τα επίδικα της διαπραγμάτευσης, η οποία και κατέληξε σε ένα λεπτομερές δημοσιοποιημένο πρόγραμμα, που περιέγραφε τις κατευθύνσεις της πολιτικής που θα ασκούσε ο κυβερνητικός συνασπισμός.
Ο ΣΥΡΙΖΑ πρόβαλε προεκλογικά ως κυβερνητικό πρόγραμμα το “πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης”, το οποίο – ανεξάρτητα το πως μπορεί να αξιολογηθεί – δεν ήταν το «κυβερνητικό πρόγραμμα» της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ!
Τους όρους της μυστικής πολιτικής συμφωνίας για αυτή την συγκυβέρνηση κανείς δεν τους γνώριζε (ποτέ δεν αποτυπώθηκαν σε κάποιο δημόσιο ή κομματικό ντοκουμέντο). Κάποιοι αποκαλύφθηκαν εκ των υστέρων στην πράξη, και τότε συνήθως προέκυπτε το ερώτημα: «ποιός κυβερνά αυτή την χώρα;» ( ένα παράδειγμα εδώ: Μια απάντηση στο ερώτημα του Δ. Ψαρά: “Ποιος (συν)κυβερνά αυτόν τον τόπο;” ).
H δημοκρατία στην αριστερή κυβερνητικότητα μπορεί υπάρχει μόνον ως προϋπόθεση, δεν είναι στόχος προς επίτευξη.
1. Η “απλή αναλογική” στο κρεβάτι του Προκρούστη...
Από μικρός, εκείνο που γνώριζα για την Αριστερά είναι ότι διεκδικεί στα πλαίσια της κουτσουρεμένης αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, ως εκλογικό σύστημα την ανόθευτη “απλή αναλογική”, ως το πλέον αντιπροσωπευτικό σύστημα έκφρασης της λαϊκής βούλησης. Μάλιστα διεκδικεί να κατοχυρωθεί συνταγματικά, ώστε οι εκάστοτε κυβερνήσεις να μην έχουν τη δυνατότητα τροποποίησης του εκλογικού συστήματος ανάλογα με ευκαιριακές κομματικές σκοπιμότητες. Με αυτή τη λογική, η “απλή αναλογική” εντάσσεται στον “δημοκρατικό δρόμο για τον σοσιαλισμό”...
Τι έκανε ο ΣΥΡΙΖΑ, εξ ονόματος μιας κυβέρνηση της Αριστεράς, για ένα ζήτημα μάλιστα που ήταν έξω από την ατζέντα των διαπραγματεύσεων με την τρόικα και το ΔΝΤ και είχε “λυμένα” τα χέρια του να το χειριστεί όπως επιθυμούσε;
Μην ξεχνάμε πως το 2019 η ΝΔ την αυτοδυναμία δεν την κέρδισε με το σπαθί της, ούτε της τη χάρισε ο λαός. Δεν ήταν προϊόν κανενός κοινωνικού συσχετισμού. Ήταν απλά ένα δωράκι του “εκλογικού συστήματος” που ο Αλέξης είχε σκοπό να χαρίσει στον εαυτό του. Όμως ο ταχυδρόμος αλλού το παρέδωσε… (περισσότερα εδώ: Πως έκανε ο ΣΥΡΙΖΑ τον Κυριάκο πρωθυπουργό (με αυτοδυναμία μάλιστα)... )
Μετά, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε τις εκλογές και αναδείχτηκε ως αξιωματική αντιπολίτευση, το «επιτελείο» εκτίμησε ότι δύναται να διεκδικήσει για τον εαυτό του τον άλλο πόλο του δικομματισμού, που εμπεδώθηκε στην χώρα μας μετά την μεταπολίτευση.
Πριν τις εκλογές του 2023, ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας είχε σε δημόσιες δηλώσεις του μιλήσει για την ανάγκη “ισχυρών” μονοκομματικών κυβερνήσεων που έχει ο τόπος, αφήνοντας στην άκρη την προβολή του αιτήματος της απλής αναλογικής και ταυτόχρονα απέρριπτε οποιαδήποτε προεκλογική συζήτηση για μετεκλογικές συνεργασίες με δεσμεύσεις πάνω σε συγκεκριμένες προγραμματικές θέσεις. Μετά την εκλογική του συντριβή, ο ΣΥΡΙΖΑ άρχισε πάλι κάτι να ψιθυρίζει για την απλή αναλογική, αλλά ποιός σήμερα τον πιστεύει;
Πριν τις εκλογές του 2023, ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας είχε σε δημόσιες δηλώσεις του μιλήσει για την ανάγκη “ισχυρών” μονοκομματικών κυβερνήσεων που έχει ο τόπος, αφήνοντας στην άκρη την προβολή του αιτήματος της απλής αναλογικής και ταυτόχρονα απέρριπτε οποιαδήποτε προεκλογική συζήτηση για μετεκλογικές συνεργασίες με δεσμεύσεις πάνω σε συγκεκριμένες προγραμματικές θέσεις. Μετά την εκλογική του συντριβή, ο ΣΥΡΙΖΑ άρχισε πάλι κάτι να ψιθυρίζει για την απλή αναλογική, αλλά ποιός σήμερα τον πιστεύει;
2. Η “εσωτερική δημοκρατία” στο κρεβάτι του Προκρούστη.
Αν θες να δεις αν κάποιος είναι πράγματι φεμινιστής, δεν έχεις να παρά να δεις τι κάνει στο σπίτι του, πως συμπεριφέρεται στη σύντροφο ή τη γυναίκα του. Το ίδιο συμβαίνει και με τα πολιτικά κόμματα για το ζήτημα της δημοκρατίας.
Το σύστημα διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ αντιμετώπιζε πάντα τη βούληση των μελών του με την ίδια περιφρόνηση με εκείνη που αντιμετώπισε τη βούληση των πολιτών, όταν ήταν στην κυβέρνηση.
- Πότε κρίθηκε το θέμα της δημοκρατικής συγκρότησης του ΣΥΡΙΖΑ;
- Την εποχή που ο Αλέξης δήλωνε ότι “Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα μετασχηματιστεί πότε ως κόμμα των μελών του”. Ήταν πράγματι ειλικρινής: Ποτέ ο ΣΥΡΙΖΑ δεν απέκτησε πραγματικά μέλη. Ψηφοφόρους και οπαδούς αναζητούσε, όχι μέλη...
Από την εικόνα του ΣΥΡΙΖΑ του 2009, σήμερα βρισκόμαστε μπροστά στην εντελώς ανάποδη. Δεν υπάρχει κάποια ενδιάμεση θέση σε ιεραρχικές δομές κομματικής εξουσίας, ανάμεσα σε αυτές τις δυο ακραίες καταστάσεις, όπου να κυριαρχεί η δημοκρατία: Είναι οι δύο όψεις του ίδιου κάλπικου νομίσματος της «εσωκομματικής δημοκρατίας»…
Θα το πω διαφορετικά: Η δημοκρατία είναι η απάντηση στο ψεύτικο δίλημμα που θέτουν οι εξουσιαστές για το κόμμα: Λέσχη συζητήσεων ή οργανωμένος στρατός;
Η συγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ ως Αρχηγικό κόμμα, εκφράζει στην πραγματικότητα, την αναγνώριση της αποτυχίας του “δημοκρατικού δρόμου προς τον σοσιαλισμό”: Αφού ως κόμμα ο ΣΥΡΙΖΑ δεν δύναται να αποκτήσει τα χαρακτηριστικά ενός «μαζικού κόμματος» όπως αυτό ορίζεται στα λεξικά της Αριστεράς, τότε αυτή η αναγκαιότητα μπορεί να υποκατασταθεί από έναν λαοφιλή ηγέτη, από ένα πρόσωπο που θα ενώνει όλο τον λαό.
Πριν καν ανέβη ο ΣΥΡΙΖΑ στην κυβερνητική εξουσία ο ΣΥΡΙΖΑ, είχε αρχίσει να προβάλλεται ο Αλέξης ως «εθνικός ηγέτης». (αναλυτικά γι αυτό το θέμα: Από τον “δημοκρατικό δρόμο στον σοσιαλισμό” στην οικοδόμηση του “εθνικού ηγέτη” ).
Ο «εθνικός ηγέτης» οφείλει να έχει ευρύτερη νομιμοποίηση από αυτές που είχαν παραδοσιακά οι ηγέτες της Αριστεράς. Γιαυτό έγινε και η ανάλογη διατύπωση στο καταστατικό του 2013 : «Το τακτικό συνέδριο αποφασίζει το αντιπροσωπευτικό σώμα που εκλέγει τον/την πρόεδρο του κόμματος», μόνον που δεν διευκρινίζει ποιο μπορεί να είναι αυτό το ...”αντιπροσωπευτικό” σώμα.
Σήμερα το πολιτικό προσωπικό του ΣΥΡΙΖΑ όχι μόνον είναι πολιτικά απαξιωμένο αλλά αποδεικνύεται και ανίκανο για την διαχείριση μιας κομματικής κρίσης, που έγινε ευρύτερα ορατή όταν ο καπετάνιος/«εθνικός ηγέτης» εγκατέλειψε πρώτος το πλοίο.
Μην ξεχνάμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα είχε μια πρωτιά: Ήταν το πλέον “αρχηγικό” κόμμα κόμμα στην χώρα μας. Το ΠΑΣΟΚ σήμερα μπορεί να επιβιώσει χωρίς τον Ανδρουλάκη, επιβίωσε και χωρίς τον Ανδρέα γιατί ήταν “μαζικό κόμμα”. Και η ΝΔ μπορεί να επιβιώσει χωρίς τον Μητσοτάκη σήμερα. Όμως ο ΣΥΡΙΖΑ, με την μορφή που είχε συγκροτηθεί, όχι!
Η εναγώνια αναζήτηση Αρχηγού, ως διάδοχου του Αλέξη, στην πραγματικότητα αναδεικνύει αυτό το υπαρξιακό πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν πραγματικά «κόμμα των μελών» του, τότε, γιατί κάποιο από αυτά τα μέλη και τα στελέχη του δεν κρίθηκε ότι είχε τα “προσόντα” για διάδοχος και μεθοδεύτηκε η ταχεία “μεταγραφή” από την Αμερική του Κασσελάκη;
Αυτή η μεθόδευση δηλώνει ότι, όλα τα προβλήματα που εμφανίζει σήμερα ως πολιτικό κόμμα, συμπυκνώνονται στο εξής ένα: να μην μείνει η ομάδα «ακέφαλη»: Το κόμμα γίνεται αντιληπτό στην κοινωνία ως η εικόνα του Αρχηγού του…
Η 1η κομβική αναίρεση της στρατηγικής του “δημοκρατικού δρόμου για τον σοσιαλισμό” αποτυπώνεται στην ιδρυτική πράξη του ΣΥΡΙΖΑ ως αρχηγικό κόμμα, όταν ο διπλοθεσίτης πρόεδρος του ΣΥΝ και του ΣΥΡΙΖΑ, γίνεται ο ένας και μοναδικός Αρχηγός του νέου κόμματος. Αυτό επικυρώνεται στο 1ο Συνέδριό του και αποθεώνεται από τους οπαδούς του, στο συνέδριο πριν τις εκλογές του Γενάρη του 15:
Αυτή την αναίρεση δεν θα την ανακαλύψετε, όσο και να ψάξετε στα κομματικά ντοκουμέντα και τα πολιτικά προγράμματα. Εκεί ίσως εντοπίσετε, αν τα κοιτάξετε με το μικροσκόπιο, κάποιες προσπάθειες οριοθετήσεις - ως πινελιές στην φιλοτέχνηση του πορτρέτου της “ριζοσπαστικής Αριστεράς”- απέναντι στην θεωρία του “ιστορικού συμβιβασμού”, του τελευταίου σταδίου του ευρωκομουνισμού με έναν πιο έντονο χρωματισμό από αντικαπιταλισμό και αντιιμπεριαλισμό. Μια ρετουσαρισμένη εικόνα που να είναι διακριτή από το κοινωνικά απαξιωμένο προφίλ του «ΣΥΝασπισμού» της Αριστεράς και της ...προόδου˙ ένα τσικ, τόσο όσο χρειάζεται μια μπαγιάτικη σαλάτα να φαίνεται φρέσκια. Παραμύθια της Χαλιμάς: Όλα αυτά αποτύπωναν μόνον τις ισορροπίες στους εσωτερικούς μικροσυσχετισμούς και τίποτα παραπάνω.
Σήμερα, όταν ακούω ότι εκεί στον ΣΥΡΙΖΑ μιλάνε για αποφάσεις των συλλογικών μας οργάνων και δημοκρατία, με πιάνουν τα γέλια. Όλες οι σημαντικές αποφάσεις, από την ίδρυση μέχρι το τέλος του, ήταν αποφάσεις του Ηγέτη/Αρχηγού και των μηχανισμών γύρω από αυτόν. Τα μέλη του τις μάθαιναν συνήθως από τα ΜΜΕ.
Όσοι είναι ενταγμένοι σε κάποια τάση/φράξια ίσως είναι καλύτερα πληροφορημένοι στα κουτσομπολιά: Δεν πρόκειται για μια διαδικασία “διαβούλευσης”, αλλά μια κατευθυνόμενη και ελεγχόμενη ροή πληροφοριών από ηγεσίες των μηχανισμών, που υπηρετεί τις ανάγκες διαμόρφωσης μικροσυσχετισμών ως προς τα επίδικα της εσωκομματικής διαπάλης. Σε αυτά τα καφενεία, τις ΟΒ, τα μέλη συνήθως ακούνε και σπάνια μιλάνε. Όταν αναλαμβάνουν δράση, αυτή 9 στις 10 φορές στρέφεται κατά των εσωτερικών αντιπάλων…
Το «παραμύθι» για την εσωκομματική δημοκρατία είναι γνωστό, δεν αφορά μόνον στο ΣΥΡΙΖΑ αλλά στο σύνολο της παραδοσιακής υπαρκτής Αριστεράς. Δανεισμένη μια εκδοχή του, από κάποιο κείμενο του ΣΥΡΙΖΑ, εδώ:
Αν θες να δεις αν κάποιος είναι πράγματι φεμινιστής, δεν έχεις να παρά να δεις τι κάνει στο σπίτι του, πως συμπεριφέρεται στη σύντροφο ή τη γυναίκα του. Το ίδιο συμβαίνει και με τα πολιτικά κόμματα για το ζήτημα της δημοκρατίας.
Το σύστημα διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ αντιμετώπιζε πάντα τη βούληση των μελών του με την ίδια περιφρόνηση με εκείνη που αντιμετώπισε τη βούληση των πολιτών, όταν ήταν στην κυβέρνηση.
- Πότε κρίθηκε το θέμα της δημοκρατικής συγκρότησης του ΣΥΡΙΖΑ;
- Την εποχή που ο Αλέξης δήλωνε ότι “Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα μετασχηματιστεί πότε ως κόμμα των μελών του”. Ήταν πράγματι ειλικρινής: Ποτέ ο ΣΥΡΙΖΑ δεν απέκτησε πραγματικά μέλη. Ψηφοφόρους και οπαδούς αναζητούσε, όχι μέλη...
Από την εικόνα του ΣΥΡΙΖΑ του 2009, σήμερα βρισκόμαστε μπροστά στην εντελώς ανάποδη. Δεν υπάρχει κάποια ενδιάμεση θέση σε ιεραρχικές δομές κομματικής εξουσίας, ανάμεσα σε αυτές τις δυο ακραίες καταστάσεις, όπου να κυριαρχεί η δημοκρατία: Είναι οι δύο όψεις του ίδιου κάλπικου νομίσματος της «εσωκομματικής δημοκρατίας»…
Θα το πω διαφορετικά: Η δημοκρατία είναι η απάντηση στο ψεύτικο δίλημμα που θέτουν οι εξουσιαστές για το κόμμα: Λέσχη συζητήσεων ή οργανωμένος στρατός;
3 . Ο ΣΥΡΙΖΑ ως Αρχηγικό κόμμα
Η συγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ ως Αρχηγικό κόμμα, εκφράζει στην πραγματικότητα, την αναγνώριση της αποτυχίας του “δημοκρατικού δρόμου προς τον σοσιαλισμό”: Αφού ως κόμμα ο ΣΥΡΙΖΑ δεν δύναται να αποκτήσει τα χαρακτηριστικά ενός «μαζικού κόμματος» όπως αυτό ορίζεται στα λεξικά της Αριστεράς, τότε αυτή η αναγκαιότητα μπορεί να υποκατασταθεί από έναν λαοφιλή ηγέτη, από ένα πρόσωπο που θα ενώνει όλο τον λαό.
Πριν καν ανέβη ο ΣΥΡΙΖΑ στην κυβερνητική εξουσία ο ΣΥΡΙΖΑ, είχε αρχίσει να προβάλλεται ο Αλέξης ως «εθνικός ηγέτης». (αναλυτικά γι αυτό το θέμα: Από τον “δημοκρατικό δρόμο στον σοσιαλισμό” στην οικοδόμηση του “εθνικού ηγέτη” ).
Ο «εθνικός ηγέτης» οφείλει να έχει ευρύτερη νομιμοποίηση από αυτές που είχαν παραδοσιακά οι ηγέτες της Αριστεράς. Γιαυτό έγινε και η ανάλογη διατύπωση στο καταστατικό του 2013 : «Το τακτικό συνέδριο αποφασίζει το αντιπροσωπευτικό σώμα που εκλέγει τον/την πρόεδρο του κόμματος», μόνον που δεν διευκρινίζει ποιο μπορεί να είναι αυτό το ...”αντιπροσωπευτικό” σώμα.
Σήμερα το πολιτικό προσωπικό του ΣΥΡΙΖΑ όχι μόνον είναι πολιτικά απαξιωμένο αλλά αποδεικνύεται και ανίκανο για την διαχείριση μιας κομματικής κρίσης, που έγινε ευρύτερα ορατή όταν ο καπετάνιος/«εθνικός ηγέτης» εγκατέλειψε πρώτος το πλοίο.
Μην ξεχνάμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα είχε μια πρωτιά: Ήταν το πλέον “αρχηγικό” κόμμα κόμμα στην χώρα μας. Το ΠΑΣΟΚ σήμερα μπορεί να επιβιώσει χωρίς τον Ανδρουλάκη, επιβίωσε και χωρίς τον Ανδρέα γιατί ήταν “μαζικό κόμμα”. Και η ΝΔ μπορεί να επιβιώσει χωρίς τον Μητσοτάκη σήμερα. Όμως ο ΣΥΡΙΖΑ, με την μορφή που είχε συγκροτηθεί, όχι!
Η εναγώνια αναζήτηση Αρχηγού, ως διάδοχου του Αλέξη, στην πραγματικότητα αναδεικνύει αυτό το υπαρξιακό πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν πραγματικά «κόμμα των μελών» του, τότε, γιατί κάποιο από αυτά τα μέλη και τα στελέχη του δεν κρίθηκε ότι είχε τα “προσόντα” για διάδοχος και μεθοδεύτηκε η ταχεία “μεταγραφή” από την Αμερική του Κασσελάκη;
Αυτή η μεθόδευση δηλώνει ότι, όλα τα προβλήματα που εμφανίζει σήμερα ως πολιτικό κόμμα, συμπυκνώνονται στο εξής ένα: να μην μείνει η ομάδα «ακέφαλη»: Το κόμμα γίνεται αντιληπτό στην κοινωνία ως η εικόνα του Αρχηγού του…
Η 1η κομβική αναίρεση της στρατηγικής του “δημοκρατικού δρόμου για τον σοσιαλισμό” αποτυπώνεται στην ιδρυτική πράξη του ΣΥΡΙΖΑ ως αρχηγικό κόμμα, όταν ο διπλοθεσίτης πρόεδρος του ΣΥΝ και του ΣΥΡΙΖΑ, γίνεται ο ένας και μοναδικός Αρχηγός του νέου κόμματος. Αυτό επικυρώνεται στο 1ο Συνέδριό του και αποθεώνεται από τους οπαδούς του, στο συνέδριο πριν τις εκλογές του Γενάρη του 15:
Αυτή την αναίρεση δεν θα την ανακαλύψετε, όσο και να ψάξετε στα κομματικά ντοκουμέντα και τα πολιτικά προγράμματα. Εκεί ίσως εντοπίσετε, αν τα κοιτάξετε με το μικροσκόπιο, κάποιες προσπάθειες οριοθετήσεις - ως πινελιές στην φιλοτέχνηση του πορτρέτου της “ριζοσπαστικής Αριστεράς”- απέναντι στην θεωρία του “ιστορικού συμβιβασμού”, του τελευταίου σταδίου του ευρωκομουνισμού με έναν πιο έντονο χρωματισμό από αντικαπιταλισμό και αντιιμπεριαλισμό. Μια ρετουσαρισμένη εικόνα που να είναι διακριτή από το κοινωνικά απαξιωμένο προφίλ του «ΣΥΝασπισμού» της Αριστεράς και της ...προόδου˙ ένα τσικ, τόσο όσο χρειάζεται μια μπαγιάτικη σαλάτα να φαίνεται φρέσκια. Παραμύθια της Χαλιμάς: Όλα αυτά αποτύπωναν μόνον τις ισορροπίες στους εσωτερικούς μικροσυσχετισμούς και τίποτα παραπάνω.
Σήμερα, όταν ακούω ότι εκεί στον ΣΥΡΙΖΑ μιλάνε για αποφάσεις των συλλογικών μας οργάνων και δημοκρατία, με πιάνουν τα γέλια. Όλες οι σημαντικές αποφάσεις, από την ίδρυση μέχρι το τέλος του, ήταν αποφάσεις του Ηγέτη/Αρχηγού και των μηχανισμών γύρω από αυτόν. Τα μέλη του τις μάθαιναν συνήθως από τα ΜΜΕ.
Όσοι είναι ενταγμένοι σε κάποια τάση/φράξια ίσως είναι καλύτερα πληροφορημένοι στα κουτσομπολιά: Δεν πρόκειται για μια διαδικασία “διαβούλευσης”, αλλά μια κατευθυνόμενη και ελεγχόμενη ροή πληροφοριών από ηγεσίες των μηχανισμών, που υπηρετεί τις ανάγκες διαμόρφωσης μικροσυσχετισμών ως προς τα επίδικα της εσωκομματικής διαπάλης. Σε αυτά τα καφενεία, τις ΟΒ, τα μέλη συνήθως ακούνε και σπάνια μιλάνε. Όταν αναλαμβάνουν δράση, αυτή 9 στις 10 φορές στρέφεται κατά των εσωτερικών αντιπάλων…
Το «παραμύθι» για την εσωκομματική δημοκρατία είναι γνωστό, δεν αφορά μόνον στο ΣΥΡΙΖΑ αλλά στο σύνολο της παραδοσιακής υπαρκτής Αριστεράς. Δανεισμένη μια εκδοχή του, από κάποιο κείμενο του ΣΥΡΙΖΑ, εδώ:
« Η ανάπτυξη της Δημοκρατίας μέσα στο Κόμμα, της αμφίδρομης σχέσης βάσης – ηγεσίας, η επιτυχία εν τέλει του διακηρυγμένου στόχου μας να γίνουμε το Κόμμα των μελών μας, θα είναι η εγγύηση για την ορθή πορεία μας. Φυσικά η Δημοκρατία τόσο στην Κοινωνία όσο και μέσα στο Κόμμα, θα τίθεται υπό συνεχή δοκιμασία, γι αυτό πρέπει να σχηματίσουμε τις απαραίτητες δομές για να την διασφαλίσουμε…»
Στο παραμύθι δεν κατονομάζεται ο “κακός λύκος” που είναι υπεύθυνος για αυτή την “συνεχή δοκιμασία” της δημοκρατίας. Αυτός εφευρίσκεται στις εκάστοτε συγκυρίες από τους μηχανισμούς ως αποδιοπομπαίος τράγος για την αναδιάταξη των συσχετισμών: Ενδεικτική η σημερινή κατάσταση στον ΣΥΡΙΖΑ, όπου η επίκληση μιας ”κρίσης” της δημοκρατίας είναι εργαλείο που επιχειρείται να διευθετηθούν στο εσωτερικό του τα ανταγωνιστικά σχέδια για το μέλλον του. Τότε όλοι καταφεύγουν σε ερμηνείες του καταστατικού… [2]. Όμως, καμία “κρίση” της δημοκρατίας δεν υπάρχει, απλά γιατί δεν υπάρχει “δημοκρατία” στα αρχηγικά κόμματα…
Αυτό το μοντέλο της δημοκρατίας «υπό συνεχή δοκιμασία» δεν είναι διαφορετικό από το αστικό μοντέλο της “αντιπροσωπευτικής” δημοκρατίας και αποτυπώνει - σε τελική ανάλυση - μια ιεραρχική δομή της κομματικής εξουσίας, ανάλογης με την κρατική. Και στις δύο περιπτώσεις ο μηχανισμός παραγωγής της πολιτικής συγκροτείται, στελεχώνεται και λειτουργεί δια της “αντιπροσώπευσης” και όχι δια της “συμμετοχής”: Όπως το κόμμα εκλαμβάνεται ως η “πρωτοπορία” στην κοινωνία, με το ίδιο ακριβώς τρόπο και η ηγεσία εκλαμβάνεται ως η “πρωτοπορία” μέσα στο κόμμα. Με δεδομένη αυτή την “δομική” ανισότητα μεταξύ ηγεσίας – βάσης (αυτή είναι ο πραγματικός «λύκος» στο παραμύθι), είναι φανερό γιατί είναι “συνεχής δοκιμασία” η δημοκρατία...
Η δημοκρατία αποκρυσταλλώνεται σε εξισωτικές πρακτικές.
Οι πολιτικές διαφορές δεν επιλύονται με “ψηφοφορίες”, εκεί καταγράφονται οι σχέσεις κυριαρχίας και αποτυπώνονται τελικά οι συσχετισμοί στις αποφάσεις. Η τήρηση του καταστατικού, η υποταγή της μειοψηφίας στην πλειοψηφία και άλλα κανονιστικά παρόμοια, δεν είναι θέματα δημοκρατίας, αλλά ηθικής δέσμευσης απέναντι στην “ομάδα”[3] : Αφορά την τήρηση των “συμφωνηθέντων”, που οικειοθελώς έχει κάποιος αποδεχτεί για να ενταχθεί σε αυτή.
Η “δημοκρατία” είναι ένα σύνολο συμμετοχικών πρακτικών διαβούλευσης και λήψης αποφάσεων που ενέχουν ως προϋπόθεση την “ισότητα”, απέναντι στην πολλαπλότητα των “επιμέρους”. Οι όροι της “διαβούλευσης” είναι πρωταρχικό ζήτημα για την επίτευξη/παραγωγή της “κοινής βούλησης” (που εκφράζει την συμφωνία/ενότητα – το “ολον”), σε σχέση το κανονιστικό σύστημα λήψης αποφάσεων, που αφορά στις τεχνικές διευθέτησης της διαφωνίας, όταν αυτή δεν έχει επιλυθεί μέσω της συλλογικής διαβούλευσης.
Μάλιστα στο αστικό κοινοβουλευτικό σύστημα η διαδικασία της “διαβούλευσης” είναι θεσμικά και λειτουργικά κατοχυρωμένη περισσότερο απ’ ότι σε κόμματα της Αριστεράς. Στα κόμματα της Αριστεράς η διαβούλευση υπάρχει με την μορφή του “προσυνεδριακού διαλόγου” και είναι συνήθως πασαρέλα ...μονολόγων. Τα ζητήματα της πολιτικής γραμμής έχουν κριθεί στο επίπεδο του συσχετισμού πριν τα συνέδρια και εκεί συντελείται απλά η επικύρωσή τους. Μετά “διαβουλεύονται” τα εκλεγμένα όργανα...
Η “λαϊκή κυριαρχία” περιορίζεται στο αστικό πολιτικό σύστημα στην συμμετοχή στις εκλογές που γίνονται κάθε 4 χρόνια. Μερικές φορές προβλέπεται και η δυνατότητα προσφυγής σε δημοψηφίσματα, για να εκφράσει ο λαός άμεσα την βούλησή του. Αυτό συμβαίνει σπάνια...
Η θέσμιση της “κυριαρχίας των μελών” στα κόμματα της Αριστεράς περιορίζεται τα συνέδρια. Αυτά μπορεί τα συνέδρια να γίνουν και σε ...14 χρόνια. Ακόμα πιο σπάνια μπορεί να γίνει και εσωτερικό δημοψήφισμα/καθολική ψηφοφορία των μελών σε κόμμα της Αριστεράς. Όταν γίνεται καθολική ψηφοφορία αυτή συνήθως γίνεται για την εκλογή προσώπων/αντιπροσώπων και όχι για κρίσημα πολιτικά ζητήματα...
Αν ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν “κόμμα των μελών” του και όχι του Αρχηγού, τελείως διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα και το 15, αλλά και σήμερα, όχι μόνον για τον ίδιο αλλά και για τη χώρα…
[1] Το βράδυ της Κυριακής 5 Ιουνίου 2015 το πρώτο σχόλιο για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος εκ μέρους της αξιωματικής αντιπολίτευσης - δια στόματος Μεϊμαράκη – ήταν μια προτροπή στον Τσίπρα να ανατρέψει το ΟΧΙ:
«Ο κ. Τσίπρας είπε ότι θα κάνει συμφωνία εντός 48 ωρών. Περιμένουμε τον πρωθυπουργό μέχρι την Τετάρτη. Άλλως, θα απαντήσουμε πολύ διαφορετικά» Δεν διευκρίνισε τι εννοούσε ακριβώς, αλλά σημείωσε ότι «οι δυνάμεις της δημιουργίας και της αστικής τάξης θα απαντήσουν»...
Ένα χρόνο μετά, ο Μεϊμαράκης σε συνέντευξή του αναφέρθηκε σε κάποιες λεπτομέρειες για το τι σήμαινε τότε αυτή η “στήριξη”:
Σε αυτή την συνέντευξη ισχυρίζεται και κάτι άλλο ο Βαγγέλης, με το οποίο εκθέτει τον Αλέξη: Λέει ότι ο Αλέξης αποφάσισε να κάνει το δημοψήφισμα επειδή πίστευε πραγματικά ότι θα το έχανε: Μόνον ένας καταχθόνιος μηχανορράφος πολιτικός θα μπορούσε να σκαρφιστεί κάτι τέτοιο για να μείνει ακλόνητος στην θέση του !…
Ίσως μετά από 30 χρόνια, να μάθουμε κάποιες λεπτομέρειες από τα επιχειρήματα που εκτέθηκαν στο «Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών» της 6ης Ιουλίου 2015 («Όχι» από Σακελλαροπούλου στη δημοσιοποίηση των πρακτικών του Συμβουλίου Πολιτικών Αρχηγών της 6ης Ιουλίου 2015 )
[2] Ο ΣΥΡΙΖΑ ήθελε και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο: Ως γνωστόν ο ΣΥΡΙΖΑ, ποτέ δεν κατάφερε να γίνει ένα αριστερό «μαζικό κόμμα». Τα επιτελεία του μηχανεύονταν διάφορους τρόπους ώστε να φαντάζει τουλάχιστον πολυπληθές κόμμα, όπως εκείνο του Γιώργου Παπανδρέου όπου το 2004 συμμετείχαν περισσότεροι από 1.000.000 πολίτες, στην εκλογή του ως προέδρου.
Όμως, ποτέ δεν λειτούργησε ως κόμμα που τα μέλη του συμμετείχαν στην παραγωγή της πολιτικής γραμμής του, αυτή ήταν πάντα υπόθεση των “επιτελείων”: η διάκριση μεταξύ “φίλων” και “μελών” ήταν στην πραγματικότητα ανύπαρκτη. Όπως καταγράφει και η σημερινή δημόσια εικόνα του, ήταν πάντα ένα ΣΥΝασπισμός μηχανισμών με τους οπαδούς τους...
Στα πλαίσια αυτών των μεθοδεύσεων, ενέταξε στο τελευταίο συνέδριό του την παρακάτω διάταξη στο καταστατικό του, που προσπαθεί να βάλει δήθεν κάποια τάξη ανάμεσα στα πραγματικά μέλη και τους “φίλους” του κόμματος. Όπως μας πληροφορεί η “αυγή”:
Όμως, ποτέ δεν λειτούργησε ως κόμμα που τα μέλη του συμμετείχαν στην παραγωγή της πολιτικής γραμμής του, αυτή ήταν πάντα υπόθεση των “επιτελείων”: η διάκριση μεταξύ “φίλων” και “μελών” ήταν στην πραγματικότητα ανύπαρκτη. Όπως καταγράφει και η σημερινή δημόσια εικόνα του, ήταν πάντα ένα ΣΥΝασπισμός μηχανισμών με τους οπαδούς τους...
Στα πλαίσια αυτών των μεθοδεύσεων, ενέταξε στο τελευταίο συνέδριό του την παρακάτω διάταξη στο καταστατικό του, που προσπαθεί να βάλει δήθεν κάποια τάξη ανάμεσα στα πραγματικά μέλη και τους “φίλους” του κόμματος. Όπως μας πληροφορεί η “αυγή”:
« Στην 2η Διάταξη για τους φίλους/ες του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. ψηφίστηκε η 1η πρόταση. Σύμφωνα με αυτή, ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. διαμορφώνει ειδικό Μητρώο Φίλων σε εθνικό επίπεδο και ανά γεωγραφική ή κλαδική/θεματική διαίρεση. Η εγγραφή στο Μητρώο Φίλων γίνεται με απλή αίτηση του ενδιαφερόμενου/της ενδιαφερόμενης προς οποιαδήποτε Οργάνωση Μελών, κεντρικό ή ενδιάμεσο όργανο του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. ή διαδικτυακά μέσω της ιστοσελίδας ή της ψηφιακής πλατφόρμας ή εφαρμογής του κόμματος. »
Οι “φίλοι” λοιπόν πληρώνοντας 2 ευρώ (για να είναι ταμειακά εντάξει) και γίνονται μέλη από την μια στιγμή στην άλλη ώστε να συμμετέχουν στις εκλογικές διαδικασίες…
[3] Γράφω “ομάδα” και δεν χρησιμοποιώ την λέξη “συλλογικότητα”, γιατί αυτή προϋποθέτει άλλου τύπου ιδεολογικούς και πολιτικούς δεσμούς και όχι μόνον ταυτίσεις με κώδικες συμπεριφοράς)
[3] Γράφω “ομάδα” και δεν χρησιμοποιώ την λέξη “συλλογικότητα”, γιατί αυτή προϋποθέτει άλλου τύπου ιδεολογικούς και πολιτικούς δεσμούς και όχι μόνον ταυτίσεις με κώδικες συμπεριφοράς)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου